Από τα σημαντικότερα αξιοθέατα -θρησκευτικά μνημεία- της πόλης της Λευκάδας είναι οι εκκλησίες της, οι περισσότερες από τις οποίες ιδρύθηκαν μεταξύ 17ου και 18ου αιώνα. Κοινό χαρακτηριστικό όλων ο ρυθμός τους –βασιλική χωρίς τρούλο– με αρχιτεκτονική επηρεασμένη από την εποχή της ενετοκρατίας, εικονογράφηση που ακολουθεί την επτανησιακή σχολή και ξυλόγλυπτα τέμπλα.
Στη μικρόχωρη εκείνη σπηλιά, ο φλογερός Απόστολος του Θεού πραγματοποίησε «σύναξη προσευχής» με τους συνοδούς του και τους υπάρχοντες στο νησί ελάχιστους Χριστιανούς. Ταυτόχρονα, εκείνη την ώρα εγκατέστησε τον πρώτο Επίσκοπο Λευκάδας, τον μαθητή του, Σωσίωνα.
Οι ναοί της Χώρας σημειώνει η Χαρά Παπαδάτου, είναι κατασκευασμένοι από πέτρα. Η επικάλυψη γίνεται με ξύλινη κεραμοσκεπή στέγη. Χτίστηκαν μέσα σε διάστημα 65 ετών από το 1685 μέχρι το 1750. Προϋπήρχαν μόνο 5 ναοί. Ο Άγιος Ιωάννης (Αντζούσης) από τον 3ο μ.χ. αιώνα, η Αγία Μαύρα στο Κάστρο που κτίστηκε το 1463 και ο ναός της Παναγίας της Γύρας που χτίστηκε το 1503. Οι πρώτες κατασκευές θα πρέπει να ήταν αρκετά πρόχειρες γιατί στους μεγάλους σεισμούς του 1704 και 1825, όλες οι εκκλησίες καταστρέφονται και οικοδομούνται εκ νέου.
Άξιο παρατήρησης σε ορισμένους ναούς της Χώρας συνεχίζει, είναι, η ύπαρξη σιδηρών καμπαναριών. Κάτι τέτοιο δεν είναι σύνηθες στην υπόλοιπη Ελλάδα. Σιδηρά καμπαναριά έχουν οι ναοί: Αγ. Σπυρίδωνας, Αγ. Νικόλαος, Παναγία των Ξένων, Άγιος Μηνάς και άλλοι με απλούστερες κατασκευές τα οποία χτίστηκαν στην δεκαετία του ’20. Οι αλλεπάλληλες καταστροφές των καμπαναριών από τους σεισμούς οδήγησαν αδίστακτα στην χρήση του σιδήρου που εισάγεται στην Ελλάδα εκείνα τα χρόνια.
Οι ναοί της χώρας δεν είναι μόνο μνημεία της χριστιανικής τέχνης αλλά κομβικά στοιχεία του πολεοδομικού και κοινωνικού ιστού.
Θα παρουσιάσουμε παρακάτω τις εκκλησίες που βρίσκονται στην πόλη της Λευκάδας και στα περίχωρα. Για όσες από αυτές έχουμε κάνει κατά καιρούς ξεχωριστές αναφορές, θα παραθέσουμε το σχετικό σύνδεσμο για να αντλήσει ο ενδιαφερόμενος περισσότερες πληροφορίες.
Άγιοι Ανάργυροι
Ο ενοριακός ναός των Αγίων Αναργύρων βρίσκεται στην πλατεία του «Μαρκά», σε μικρή απόσταση από την Αγορά της πόλης, πολύ κοντά στο ναό της «Παναγίας των Ξένων». Χτίστηκε το 1725. Καθώς η διακόσμησή του έχει διατηρηθεί πιστή στην παράδοση, είναι ένας τυπικός λευκαδίτικος ναός: ρυθμός απλής βασιλικής, ψηλό ξυλόγλυπτο τέμπλο, αξιόλογες μεταβυζαντινές εικόνες του Στυλιανού Δεβάρη και αναγεννησιακοί πίνακες του Σπυρ. Γαζή. Γιορτάζει την 1η Ιουλίου και την 1η Νοεμβρίου, στη μνήμη των Αγ. Αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού. Τιμάται όμως εκεί και ο Άγιος Διονύσιος, αρχιεπίσκοπος Αιγίνης με λιτανεία της «λάρνακάς» του (ελαιογραφία – αντίγραφο του λειψάνου του) στις 17 Δεκεμβρίου.
Άγιος Αντώνιος
Ερειπωμένος μετά τον σεισμό του 1948, βρίσκεται στην ομώνυμη οδό, πίσω από το Δικαστικό Μέγαρο (παλιές «Φυλακές»). Χτισμένος το 1718, είχε ως «συναδελφούς» σημαντικά πρόσωπα της λευκαδίτικης κοινωνίας της εποχής και διακοσμήθηκε με καλλιτεχνικότατες εικόνες (κάποιες φυλάσσονται στη Συλλογή Μεταβυζαντινής Τέχνης της Δημόσιας Βιβλιοθήκης και άλλες στον Μητροπολιτικό Ναό Λευκάδας) και άλλα περίτεχνα λειτουργικά σκεύη (όπως το αργυρό ιερό Ευαγγέλιο, πάνω στο οποίο ορκίστηκαν οι Φιλικοί στο εξωκλήσι των Βλαχερνών, στις 30/1/1821 από τον εφημέριο του Ι.Ν. Αγ. Αντωνίου Μέγα Πρωτοπαπά Ζαχαρία Μοντεσάντο). Σήμερα υπάγεται στην ενορία της Μητροπόλεως.
Αγία Παρασκευή
Ο ναός της Αγίας Παρασκευής, βρίσκεται στην οδό Δημάρχου Βερροιώτη που οδηγεί από την κεντρική πλατεία, δίπλα από τον Άγιο Σπυρίδωνα. Ο ναός υπήρχε από τον, 16ο αιώνα στην πόλη της Αγίας Μαύρας Δυτικά του κάστρου, στο σημείο που βρίσκεται σήμερα το κτήμα Καλκάνη.Το 1715 κατεδαφίστηκε και το 1720, μεταφέρθηκε στην πόλη, στο σημείο που βρίσκεται μέχρι και σήμερα.
H εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα
H εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα ,βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της πόλης, και χτίστηκε στα τέλη του 17ου αιώνα. Είναι βασιλική μονόχωρη, επιμήκης, χαμηλή, χωρίς τρούλο, με πλαϊνές εισόδους και με εμφανείς επιρροές από την ενετική αρχιτεκτονική. Το τέμπλο της έγινε από τον Ζακυνθινό ξυλογλύπτη Ι. Γρόππα και οι εικόνες της από τον κρητικό, ενετικής καταγωγής, Τομάζο Τζεν.
Άγιος Χαράλαμπος
Ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους βρίσκεται στο ανατολικό μέρος της πόλης κοντά στην παραλία. Κτίστηκε το 1743 ως ιδιωτικός και το 1817, έγινε συναδελφικός. Μετά το σεισμό του 1825 ανοικοδομήθηκε και το 1836 πήρε τις σημερινές του διαστάσεις.
Ναός Αγίου Γεωργίου
Κοντά στην κεντρική πλατεία της πόλης της Λευκάδας βρίσκεται ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Κτίστηκε το 1728 από τον ιερέα Παναγιώτη Δεβάρη. Οι κληρονόμοι του το 1758 παραχώρησαν τα δικαιώματα του ναού στον ιερέα Ζαχαρία Βερροιώτη, ο γιος του οποίου, Ευστάθιος, ανοικοδόμησε, ανακαίνισε και έκανε συναδερφικό το ναό το 1815. Τις σημερινές διαστάσεις του πήρε το 1836. Το 1843 έγινε το τέμπλο του από τον Ζακυνθινό Άγγελο Αθηνιώτη και οι περισσότερες εικόνες είναι του Ιωάννη Ρούσσου και του Σπυρίδωνα Γαζή.
Άγιος Ιωάννης Θεολόγος
Ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου βρίσκεται 100 περίπου μέτρα από την κεντρική πλατεία της πόλης. Κτίστηκε το 1735 από τον ιερομόναχο Δαυίδ Γιαννούτσο. Ο ναός κατέρρευσε πολλές φορές από σεισμούς και ανοικοδομήθηκε. Η τελευταία ανοικοδόμηση έγινε μετά το σεισμό του 1948.
Άγιος Νικόλαος
Ενοριακός ναός, που βρίσκεται λίγα μέτρα από τον πεζόδρομο της Αγοράς. Χτίστηκε αρχικά το 1687 με άδεια των Ενετών και ανοικοδομήθηκε πολλές φορές, όπως όλοι οι ναοί της πόλης, λόγω ζημιών από σεισμούς. Με το εντυπωσιακό του τέμπλο, εισόδους και παράθυρα ρυθμού μπαρόκ και εικόνες από τα καλύτερα έργα του Ιω. Ρούσου και του Σπ. Βεντούρα, είναι από τις σημαντικότερες εκκλησίες της πόλης. Γιορτάζει στις 6 Δεκεμβρίου.
Άγιος Δημήτριος
Ο ναός του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται σχεδόν στο κέντρο της πόλης, λίγο νοτιότερα από το ναό του Αγίου Νικολάου. Παλιό μετόχι της Μονής Κόκκινης Εκκλησιάς, παρεκκλήσι σήμερα του κοντινού Ι. Ν. Αγ. Νικολάου, στην πλ. Πάνου Γιαννούλη μέσα στην πόλη. Μικρή εκκλησία με μεγάλη αξία: οι δεσποτικές εικόνες του τέμπλου κ.ά. έχουν φιλοτεχνηθεί γύρω στο 1721 από τον κορυφαίο εκπρόσωπο της «Επτανησιακής Σχολής» της αγιογραφίας, τον Παναγιώτη Δοξαρά. Πρωτοοικοδομήθηκε το 1688 και το σημερινό τέμπλο του, περίφημο κι αυτό, είναι έργο του Πάνου Προσαλέντη. Γιορτάζει στις 26 Οκτωβρίου.
Ο Παντοκράτορας
Ο ναός του Παντοκράτορα ανήκει στους απογόνους των οικογενειών Βαλαωρίτη και Σταύρου, με ξεχωριστή αξία, και βρίσκεται στο κέντρο της αγοράς, στην πόλη της Λευκάδας. Οι αγιογραφίες του ανήκουν σε πολύ γνωστούς Επτανήσιους αγιογράφους. Πίσω από το ιερό βήμα βρίσκεται ο τάφος του εθνικού ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη, ενώ στο εσωτερικό του έχουν ταφεί κι άλλοι εξέχοντες Λευκαδίτες.
Άγιος Βησσαρίων
Βρίσκεται στα ανατολικά της πόλεως. Χτίστηκε το 1744 από τον ιερομόναχο Ματθαίο, μοναχό της Ι. Μονής Δουσίκου κοντά στα Τρίκαλα. Αυτός μετέφερε στη Λευκάδα τον Αύγουστο του 1743 την «κάρα» (δηλ. το θαυματουργό κρανίο) του Αγίου Βησσαρίωνα, Αρχιεπισκόπου Λαρίσης και Τρίκκης από το μοναστήρι του. Ο ναός γκρεμίσθηκε από τον σεισμό του 1948 και ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων το 1980.
Παναγία των Εισοδίων
Ο ναός των Εισοδίων της Θεοτόκου βρίσκεται στην κεντρικό δρόμο της πόλης, ανάμεσα από τους ναούς του Αγ. Μηνά και του Παντοκράτορα. Ιδρύθηκε το 1720 και έγινε συναδελφικός του 1721. Τις σημερινές του διαστάσεις ο ναός τις πήρε το 1794 και η εικονογράφ του έγινε την ίδια εποχή με αρχές του 19ου αιώνα, όπως και το τέμπλο του.
Ο ναός του Αγίου Μηνά
Ο ναός του Αγίου Μηνά ξεχωρίζει για το εξαιρετικό ξυλόγλυπτο τέμπλο του και τις εικόνες των σπουδαίων επτανησίων αγιογράφων Κονταρίνη, Ρούσου, Δοξαρά, Κουτούζη, Βεντούρα κ.ά. Η εκκλησία σε ρυθμό μπαρόκ θεμελιώθηκε το 1707 με άδεια των Ενετών και είχε αρχικά μικρότερες διαστάσεις. Ανοικοδομήθηκε στη σημερινή του μορφή, ύστερα από σοβαρές ζημιές που υπέστη το 1724.
Ευαγγελισμός της Θεοτόκου – Μητρόπολη Λευκάδας
Ο ναός της Ευαγγελιστρίας βρίσκεται στην δυτική πλευρά της πόλης, κοντά στην πλατεία Ιωάννη Ζαμπελίου.Το 1689 ο ιερέας Μεθόδιος Μαλφέτας, ανήγειρε ναΐσκο στη θέση αυτή με το όνομα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Ο ναΐσκος αυτός έγινε συναδελφικός το 1797.
Από την πρώτη στιγμή της ανέγερσής του καθιερώθηκε από τον τότε αρχηγό της εκκλησίας της Λευκάδας ως μητροπολιτικός ναός του νησιού. Ο αρχιεπίσκοπος Άνθιμος Μαρίνος, δίπλα στην Αγία Τράπεζα του ναού, ίδρυσε και την αγία Τράπεζα των Λατίνων, οπότε μέχρι το 1723 στο ναό γινόταν συλλειτουργία ορθόδοξων και καθολικών, μέχριν που οι Λατίνοι μεταφέρθηκαν στην κεντρική πλατεία της πόλης.
Άγιος Παντελεήμονας
Απλή μονόκλιτη βασιλική, μικρών διαστάσεων. Βρίσκεται στη συμβολή των οδών 8ης Μεραρχίας και Πεφανερωμένης. Χτίσθηκε το 1738 από τον Θεόδωρο Πετράτο, ο οποίος με τη διαθήκη του κληροδότησε στο ναό σημαντική αστική περιουσία στην Τεργέστη. Μετά την καταστροφή του από τον σεισμό του 1948, παραχωρήθηκε από τους τελευταίους κτήτορες, την οικογένεια Κέκρωπος και Αναστασίας Σταματέλου στην ενορία Παναγίας των Ξένων και ανοικοδομήθηκε σε μικρότερες διαστάσεις το 1992. Είναι κατάγραφος από όμορφες, βυζαντινής τέχνης, αγιογραφίες του Μάριου Πελέλη. Πανηγυρίζει στις 27 Ιουλίου.
Παναγία των Ξένων
Ο ναός της Παναγίας των Ξένων βρίσκεται στο ΒΔ. Μέρος της πόλης, κοντά στην πλατεία Μαρκά. Ιδρύθηκε το 1718 ως ιδιωτικός ναός από τον Κων/νο Βαρβαρήγο και το 1723 έγινε συναδελφικός. Ο ναός είναι αφιερωμένος στο Γενέσιον της Παναγίας, αλλά είναι γνωστός ως Παναγία των Ξένων, και έγινε στη Λευκάδα, όπως και στα περισσότερα νησιά του Ιονίου, για να δέχονται τους πρόσφυγες που ζητούσαν καταφύγιο από τους Τούρκους στην Ηπειρωτική Ελλάδα και την Κρήτη.
Άγιος Βασίλειος
Βρίσκεται στη συνοικία Πουλιού στη δυτική παραλία της πόλης της Λευκάδας. Είναι παρεκκλήσι των Αγίων Αναργύρων. Κτίστηκε το 1736 και ήταν αρχικά αφιερωμένος στους Τρεις Ιεράρχες.
Ο ναός της Κοιμήσεως της Υπεραγίας Θεοτόκου στη Γύρα
Βρίσκεται στη στενή λωρίδα γης που κλείνει βορειοδυτικά τη λιμνοθάλασσα της Λευκάδας. Είναι μονόχωρη με μεγάλη ημικυκλική αψίδα. Ο αρχικός ναός που ανήκε στους προγόνους του Άγγελου Σικελιανού υπήρχε εδώ πριν το 1684 και θεωρείται από τους αρχαιότερους του νησιού. Χτίστηκε γύρω στα 1460-1503 από τους αδελφούς ιερείς Σταμάτιο και Αθανάσιο Σούνδια, δοκιμάστηκε από πολλούς σεισμούς και αργότερα περιήλθε στο Ορφανοτροφείο και στο Νοσοκομείο Λευκάδας. Το ξύλινο τέμπλο του είναι απλό και λιτό, ενώ η εικόνα της Παναγίας της Οδηγήτριας στην οποία είναι αφιερωμένος είναι έργο του Τομάζο Τζεν, με εμφανή στοιχεία βυζαντινής παράδοσης. Σήμερα είναι ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου της πόλης.
Η Παναγία των Βλαχερνών
Η Παναγία των Βλαχερνών, μέσα στον Ελαιώνα. Ιστορικό εκκλησάκι που ιδρύθηκε το 1740. Στον νότιο εξωτερικό του τοίχο, υπάρχει εντοιχισμένη πλάκα που αναφέρει ότι την Κυριακή των Απόκρεω του 1821 συγκεντρώθηκαν εκεί δώδεκα οπλαρχηγοί και προύχοντες της Λευκάδας και της Ρούμελης για να ορκιστούν ότι θα πολεμήσουν για την απελευθέρωση της πατρίδας.
Η μικρή εκκλησία Άγιος Ιωάννης Αντζούσης
Βρίσκεται σχεδόν μέσα σε βράχο στην άκρη της παραλίας της Γύρας, στο σημείο που η ακτή ψηλώνει. Εδώ, σύμφωνα με την παράδοση, βρισκόταν το προσευχητάριο όπου προσκύνησε ο ίδιος ο Απόστολος Παύλος στο δρόμο του για τη Ρώμη. Είναι από τις παλαιότερες εκκλησίες του νησιού, που ανακαινίστηκε και επεκτάθηκε από τους Φράγκους Ανδηγαυούς ιππότες (Ανζού), που την ανακάλυψαν το 1331.
Η Αγία Μαύρα στο Κάστρο
Στο γραφικό εκκλησάκι του Κάστρου της Λευκάδας, οι φιλόθεοι Λευκάδιοι τιμούν ως πολιούχο της πόλης Λευκάδας την Αγία Μεγαλομάρτυρα Μαύρα, η οποία έδωσε το όνομά της τον 14ο αι. μ.Χ. (1331 μ.Χ.) στο Κάστρο και την ίδια την πόλη, η οποία παλαιότερα ονομαζόταν ‘Sainte Maure’ Αγία Μαύρα.
Αγία Μαρίνα
Βρίσκεται στον ελαιώνα της Λευκάδας. Κτίστηκε το 1733.
Αγία Αικατερίνη
Βρίσκεται κοντά στο Φρύνι. Κτίστηκε το 1729.
Ζωοδόχος Πηγή
Η εκκλησία βρίσκεται έξω από την πόλη της Λευκάδας δίπλα στον επαρχιακό δρόμο Λευκάδας -Νυδριού στην περιοχή Μεγάλη Βρύση.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου