Η Ἁγία Ἀναφορά

† Ο Ναυπάκτου και Αγίου Βλασίου ΙΕΡΟΘΕΟΣ
Αναλύοντας στα Κηρύγματα αυτά την θεία Λειτουργία, αγαπητοί μου αδελφοί, φθάσαμε στο κεντρικό τμήμα της θείας Ευχαριστίας που λέγεται “αναφορά”, κατά την οποία με το Άγιον Πνεύμα θα μεταβληθή ο άρτος και ο οίνος σε Σώμα και Αίμα Χριστού. Ακριβώς αυτό το γεγονός θα αναλύσουμε με λίγα και απλά λόγια σήμερα.

Η ευχή της αναφοράς αναγνωρίζεται από την προτροπή του διακόνου “στώμεν καλώς, στώμεν μετά φόβου, πρόσχωμεν την αγίαν αναφοράν εν ειρήνη προσφέρειν”. Λέγεται αναφορά, γιατί αναφέρεται - προσφέρεται αυτή η προσευχή και η θυσία όχι σε ένα επίγειο θυσιαστήριο, αλλά στο επουράνιο θυσιαστήριο.

Στην πραγματικότητα η ευχή της αναφοράς αρχίζει από την αποστολική ευχή “η Χάρις του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και η αγάπη του Θεού και Πατρός και η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος είη μετά πάντων ημών” και τελειώνει πάλι με την ευχή και ευλογία “καί έσται τα ελέη του μεγάλου Θεού και σωτήρος ημών Ιησού Χριστού μετά πάντων ημών”. Τα μεγαλύτερα γεγονότα στην ζωή μας γίνονται με τις ευλογίες του Θεού.

Προτού αρχίση η ευχή της αναφοράς απαγγέλλεται το “Πιστεύω”, δηλαδή το Σύμβολο της Πίστεως, το οποίο καταρτίσθηκε από την Πρώτη και Δευτέρα Οικουμενική Σύνοδο και περιλαμβάνει τα βασικά δόγματα στα οποία πιστεύουμε οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, δηλαδή ότι ο Θεός είναι Τριαδικός - Πατήρ, Υιός και Άγιον Πνεύμα - ότι ο Χριστός είναι ο Λόγος του Θεού που ενηνθρώπησε, ότι το Άγιον Πνεύμα είναι Θεός και εκπορεύεται από τον Πατέρα, ότι η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι μία, αγία, καθολική και αποστολική, ότι το Βάπτισμα είναι ένα και τελείται μέσα στην Εκκλησία, ότι αναμένουμε ανάσταση νεκρών και δεύτερη έλευση του Χριστού. Και τίθεται το Σύμβολο της Πίστεως σε αυτό το σημείο, γιατί μόνον όταν έχουμε ορθή πίστη μπορούμε να συμμετάσχουμε στην θεία Λειτουργία. Οι αιρετικοί αποκλείονται από αυτήν γιατί δεν ανήκουν στην Εκκλησία.

Κατά την διάρκεια της ευχής της αναφοράς γίνονται τρία βασικά γεγονότα. Πρώτον, γίνεται ένας διάλογος μεταξύ του λειτουργού Ιερέως και των παρευρισκομένων για να ανυψώσουν τον νού στον ουρανό και στην συνέχεια ο Ιερεύς ευχαριστεί τον Θεό για όλες τις ευεργεσίες που έχει χαρίσει στο ανθρώπινο γένος. Δεύτερον, γίνεται υπαρξιακή ανάμνηση του Μυστικού Δείπνου και ο λειτουργός εκφωνεί τα λόγια του Χριστού “λάβετε φάγετε τούτό μου εστι το σώμα...” και “ πίετε εξ αυτού πάντες τούτο εστι το αίμά μου...”. Τρίτον, όλη η ευχή της αναφοράς είναι προσευχή του λειτουργού προς τον Πατέρα - το Πρώτο Πρόσωπο της Αγίας Τριάδος - για να στείλη το Πανάγιο Πνεύμα και να μεταβάλη τον άρτο και τον οίνο σε Σώμα και Αίμα Χριστού. Και πράγματι την στιγμή εκείνη κατέρχεται το Άγιο Πνεύμα και μεταβάλλει τα δώρα, που εμείς προσφέρουμε, σε Σώμα και Αίμα Χριστού. Υπάρχουν άγιοι που εκείνη την στιγμή είδαν το φως του Παναγίου Πνεύματος πάνω στην Αγία Τράπεζα. Εμείς δεν το βλέπουμε αυτό γιατί δεν έχουμε αισθήσεις πνευματικές.

Η θεία Λειτουργία είναι μια θεοφάνεια και μπορούμε να την παρομοιάσουμε με την περίπτωση του Μωϋσέως, ο οποίος ανέβηκε επάνω στο όρος Σινά, μέσα στον γνόφο και είχε προσωπική κοινωνία με τον Θεό, ενώ ο λαός παρέμεινε στις υπώρειες του όρους. Έτσι και εδώ ο λειτουργός εισέρχεται στο όρος της θεοπτίας, δηλαδή λέγει την ευχή της αναφοράς, και ο λαός εκείνη την ώρα χαμηλόφωνα και ικετευτικά παραμένει στον κυρίως Ναό ψάλλοντας το “σέ υμνούμεν, σε ευλογούμεν, σοί ευχαριστούμεν Κύριε και δεόμεθά σου ο Θεός ημών”.

Επίσης σημαντική είναι και η εκφώνηση του λειτουργού “τά σά εκ των σών σοί προσφέρομεν κατά πάντα και δια πάντα”. Δηλαδή, Κύριε προσφέρουμε μερικά από τα δώρα Σου που Εσύ μας έδωσες - τον άρτο και τον οίνο - κατά πάντα τόπο που γίνεται η θεία Ευχαριστία αυτήν την στιγμή και για όλες τις ευεργεσίες που μας έδωσες.

Αυτή η εκφώνηση είναι καθοριστική γιατί δείχνει ότι η θεία Λειτουργία έχει σκοπό να προετοιμάση τον άνθρωπο για να προσφέρη ολόκληρη την ζωή του στον Χριστό και να εισδύση στο “πνεύμα” της θείας Λειτουργίας που είναι η προσφορά, η κένωση, η θυσία, η ολοκληρωτική αγάπη.

Μακάρι ολόκληρη η ζωή μας να είναι μια ευχή και μια προσπάθεια αναφοράς μας προς τον Θεό, ο Οποίος έδειξε ποικιλοτρόπως την αγάπη Του σε μάς.
Πηγή