Η ζωή στα Άγια ερημονήσια: ΟΣΙΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ

Ὁ ὅσιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης εἶναι ἀναμφιβόλως ὁ εὐωδέστρεος καρπός τῆς πρώτης ἑκουσίας ἐξόδου τῶν κολλυβάδων Πατέρων ἀπό τόν Ἄθωνα πρός τά νησιά τοῦ Αἰγαίου καθώς ὄντας στήν Νάξο: 

«ἀνταμώθη μέ πατέρας Ἁγιορείτας, μέ τούς ἱερομονάχους, λέγω, Γρηγόριον καί Νήφωνα καί μέ τόν Γερο-Ἀρσένιον, ἄνδρας τῇ ἀληθείᾳ τούς πολλούς ὑπερέχοντας τῇ ἀρετῇ καί σεμνότητι, ἀπό τούς ὁποίους εἱλκύσθη εἰς τήν μοναδικήν πολιτείαν καί ἐδιδάχθη ἀπ’ αὐτούς τήν
νοεράν προσευχήν. Ἀπ’ αὐτοῦ, δέν ἠξεύρω πότε, ἐπῆγεν εἰς τήν Ὕδραν. Ἐκεῖ ηὗρε τόν ἅγιον Κορίνθου κύριον Μακάριον, μέ κάθε ἀρετήν καί ἁγιωσύνην λάμποντα. Ηὗρε καί τόν Γερο-Σίλβεστρον, τόν ὑψίνουν καί πλατύνουν, τόν Καισαρέα, τῷ μέλι τῆς ἡσυχίας καί θεωρίας τρεφόμενον, ἔξω ἀπό τήν Ὕδραν, εἰς ἕναν στενότατον οἰκίσκον κεκλεισμένον, ἀπό τόν ὁποῖον μάλιστα ἐκαρπώθη ὅλας τάς ἀρετάς τοῦ μονήρους βίου.».

Ἀργότερα ὁ ὅσιος Νικόδημος ἠσκεῖτο στήν περιοχή τῆς Σκήτης τοῦ Παντοκράτορος, τήν σημερινή Καψάλα στήν ὁποία ἀνταμώθη καί πάλιν μέ τόν Γερο-Ἀρσένιο τόν Μωραΐτη, ὁ ὁποῖος «ἐκατοίκησεν εἰς τό Κυριακόν τῆς Σκήτεως τοῦ Παντοκράτορος. Τοῦτον ἰδών καί ἠξεύροντάς τον ἀπό τήν Ναξίαν ἄνδρα εὐλαβῆ καί ἐνάρετον καί εἴδησιν ἔχοντα τῆς νοερᾶς προσευχῆς, ἐπροσκολλήθη μεταυτόν καί ἕγινεν ὑποτακτικός του... Ὁ δέ Ἀρσένιος μετά τό κτίσιμον τῆς καλύβης ἄνωθεν τοῦ Κυριακοῦ ἐμετοίκησεν εἰς τήν Σκυροπούλαν, καί ὡς ὑποτακτικός τόν ἠκολούθησεν καί ὁ Νικόδημος καί ἐκάθησεν ἕνα χρόνον. Αὐτοῦ ἐσύνθεσεν τό Συμβουλευτικόν εἰς τόν ἐξάδελφόν του κύριον Ἱερόθεον, ὄντα τότε Εὐρίπου».

Ὁ ἱερομόναχος Εὐθύμιος Σταυρουδᾶς, βιογράφος καί παραδελφός τοῦ ὁσίου Νικοδήμου, ὁ ὁποῖος παρεμπιπτόντως καί αὐτός κατέληξε σέ νησί τοῦ Αἰγαίου, περιγράφει μέ τρόπο χαριτωμένο τήν ἀλλαγή τήν ὁποίαν ὑπέστη ὁ Ὅσιος Νικόδημος ὄντας εἰς τήν ἡσυχίαν. Γράφει: «Οὗτος ὁ εὐλογημένος Νικόδημος εἰς τήν ἀρχήν ὁπού ἦλθεν ἦτον τόσον δειλός, ὁπού εἰς τήν κέλλαν ὁπού τόν ἐβάναμεν νά κοιμηθῇ ἄφηνε τήν πόρταν ἀνοικτήν διά νά παρηγορῆται, καθώς ἐνόμιζεν, ἀπό τούς ἀνθρώπους. Καί ὅταν ὑπῆγεν εἰς τήν ἡσυχίαν τόσον ἀνδρειώθη, ὁπού, ὅταν ἀγρυπνοῦσεν καί ἔγραφεν, οἱ δαίμονες ἔξω ἀπό τό παράθυρον τοῦ κελλίου του ἐψιθύριζον, καί αὐτός ἔγραφεν χωρίς νά δειλιάσῃ ποτέ του, κάποτε δέ ἐγελοῦσε καί αὐτός εἰς τά καμώματά των. Εἰς τήν Σκυροπούλαν ὅταν ἔμεινε μόνος του μίαν νύκτα, ὕστερον ἀπό τά ψιθυρίσματα τοῦ ἔκαμαν ἕναν κρότον ὁπού ἐνόμισεν ὅτι ἐγκρεμνίσθη ἕνας τοῖχος ὁπού ἦτον ἔξω ἀπό τό κελλίον του, καί τό ταχύ τόν ηὗρε γερόν».

Ὁ Ὅσιος μέ τόν καιρό ἔγινε πόλος ἕλξεως πολλῶν ἀνθρώπων καθώς «σχεδόν ὅλοι οἱ πληγωμένοι ἐκ τῶν ἁμαρτιῶν ἄφησαν τούς Ἀρχιερεῖς καί Πνευματικούς καί ὅλοι ἔτρεχαν εἰς τόν ρακενδύτην Νικόδημον, διά νά εὕρουν τήν ἰατρείαν τους καί παραμυθίαν τῶν θλίψεών τους· οὐ μόνον ἀπό τά Μοναστήρια καί Σκήταις καί κελλία, ἀλλά καί πολλοί Χριστιανοί ἤρχοντο ἀπό διαφόρους χώρας νά ἰδοῦν καί νά παρηγορηθοῦν εἰς τάς θλίψεις των ἀπό τόν Νικόδημον». Ἐνθυμούμενος τήν ἡσυχία καί τήν ἀμεριμνία τήν ὁποία ἀπελάμβανε στήν ἔρημο τῆς Σκυροπούλας συχνά ἔλεγε στούς παραδελφούς του «πᾶμε, πατέρες μου, εἰς κανένα ἐρημονήσιον νά γλυτώσωμεν ἀπό τόν κόσμον». Ὁ ἱερομ. Εὐθύμιος ὅμως προκειμένου νά μήν γίνη παρεξήγησις καί φανῆ ὁ Ὅσιος ὡς μισάνθρωπος, σημειώνει τά κάτωθι διαφωτιστικά: «πολλαῖς φοραῖς τρόπον τινά ἐπαραπονεῖτο εἰς ἐμᾶς· ἐπαραπονεῖτο ὄχι τούς ἀδελφούς βαρυνόμενος –καί πῶς, ὁπού αὐτός ὅλον τό διάστημα τῆς ζωῆς του τό ἐδαπάνησεν εἰς τό νά συνθέτῃ καί νά ἐξηγῇ τά ἀνήκοντα εἰς ὠφέλειαν τῶν ἀδελφῶν· του Χριστιανῶν; – ὄχι, λέγω, διά τοῦτο, ἀλλά διατί ἐμποδίζετο ἀπό τό θεῖον τοῦτο ἔργον καί διά τόν πόθον ὁπού εἶχεν νά ἀδολεσχῇ νυκτός καί ἡμέρας εἰς τήν θείαν καί νοεράν προσευχήν. Ἐπιμελεῖτο γάρ καί ταύτης διαπαντός, ὅλας τάς ὥρας τοῦ ἡμερονυκτίου εἰς τούτας τάς δύο ἐργασίας τάς εἶχεν ἀφιερωμένας, ἢ νά ἐξηγήσῃ κανένα νόημα τῆς θείας Γραφῆς ἢ νά κλίνῃ τήν κεφαλήν του εἰς τό ἀριστερόν μέρος τοῦ στήθους του καί νά βάνῃ τόν νοῦν του μέσα εἰς τήν καρδίαν καί νά φωνάζῃ νοερῶς τό "Κύριε Ἰησοῦ, ἐλέησόν με". Καί διά τοῦτο πολλάκις μᾶς ἔλεγεν: "πᾶμε, πατέρες μου, εἰς κανένα ἐρημονήσιον νά γλυτώσωμεν ἀπό τόν κόσμον"».

Εἶναι πολύ χαρακτηριστική ἡ περιγραφή πού κάνει ὁ ὅσιος Νικόδημος στόν ἐξάδελφό του Ἱερόθεο Εὐρίπου, γιά τήν ζωή στήν Σκυροπούλα καί τίς δυσκολίες της στήν ὁποίαν ἔγινε «δικελλίτης». Γράφει: «Χελιδών μέν μία ἤ ἀηδών, ἔαρ, ἡ παροιμία φησίν, οὐ καθίστησιν. Ἐμοί δέ ἀρτίως τάς ἐν Ἄθῳ καταλιπόντι διατριβάς, καί συνάμα τῷ Ἄθῳ, ἅς ὁ Ἄθως ἀηδόνα τρέφει πολλάς καί καλάς, καί τό ἔρημον τοῦτο καί δεινῶς αὐχμηρόν τε καί ἄνυδρον ἤδη παροικοῦντι νησίδριον, ἐν ᾧ, οὐχ ὅπως ἀηδών ὧπταί ποτε, ἀλλ'οὐδέ χελιδών δύναται νεοττεύειν, πηλοῦ οὐχ ὑπάρχοντος, οὐδ'ὅσος ἀπόχρη εἰς κατασκευήν καλιᾶς. Καί ἄλλου μέν τῶν ᾠδικῶν οὐδενός, γρηῶν δέ καί μόνων, τῶν οὕτως ἐπιχωρίως καλουμένων, ἐνηχουμένῳ. (Ὄρνεα δ' αἱ γρῆες ἰχθυοφάγα, αἰγιαλοῖς καί παραλίοις πέτραις ἐνδιαιτώμενα, νυκτινόμα, καί φωνήν ἀπηχῆ ἀφιέντα, τοῖς κλαυθμηρισμοῖς τῶν νηπίων προσεοικυῖαν)». Καί ὅπως σχολιάζει ὁ π. Γεράσιμος Μικραγιαννανίτης: «ἐκεῖ ἡ ζωή του ἦτο ἀγγελική καί οὐράνιος. Ἔζη ὡς ἄσαρκος καί μόλις ἐπήρκει ἐργαζόμενος σκληρῶς, εἰς τάς στοιχειώδεις βιοτικάς ἀνάγκας. Καί τοῦτο διότι προετίμησεν, ὅπως γράφει ὁ ἴδιος, "τόν ἐργατικόν καί χειρωνακτικόν βίον, δικελλίτης γεγονώς καί σκαπανεύς, σπείρων, θερίζων καί καθ'ἑκάστην καί τ'ἄλλα πάντα ποιῶν, οἷς ἡ πολύμοχθος χαρακτηρίζεται τῶν ἐρημονήσων ζωή καί πολυειδής περιπέτεια". Ἐπί πλέον δέ ἐκεῖ ἐστερεῖτο βιβλίων, ἀλλ'ἔχαιρε "χαράν ἀνεκλάλητον καί δεδοξασμένην", ἐπιδιδόμενος εἰς τήν ἀδιάλειπτον νοεράν προσευχήν, δι'ἧς κατηλάμπετο ὁ νοῦς του καί ἐδέχετο τάς οὐρανίους ἀποκαλύψεις καί θείας μυήσεις τῆς ὑπερκοσμίου σοφίας. Ἀλλά καίτοι ἐστερεῖτο πάντων, ζῶν ὡς ἄγγελος, καίτοι ἀποφεύγων πᾶσαν ἐπικοινωνίαν καί φροντίδα μετά τῶν ἔξω, δηλονότι τοῦ κόσμου, ὑπήκουσεν ὅμως εἰς τήν παράκλησιν τοῦ ἐξαδέλφου του Ἱεροθέου, ἀποβλέπων εἰς τήν ἐκ τούτου ὠφέλειαν καί ἔγραψε, κατά μικρά διαλείμματα, "ἀπό τῆς σκαφῆς καί τοῦ χειρομύλωνος", θαυμάσιον πολυσέλιδον βιβλίον, πλῆρες σοφίας θείας καί ἀνθρωπίνης, κατοχυρωμένον διά πολλῶν μαρτυριῶν τόσον ἐκ τῶν Θείων Πατέρων, ὅσον καί ἐκ τῶν ἔξω σοφῶν, ὑπό τόν τίτλον "Συμβουλευτικόν Ἐγχειρίδιον».

Πηγή: parembasis