«Χρυσοπλοκώτατε πύργε και δωδεκάτειχε πόλις, ηλιοστάλακτε θρόνε καθέδρα του βασιλέως, ακατανόητον θαύμα πώς γαλουχείς τον Δεσπότη;»

Το ιστορικό της Εικόνας της 

Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας 

Ο εικονιστικός τύπος της Παναγίας της Γαλακτοτροφούσας είναι αξιόλογος, ευρέως γνωστός και λίαν αγαπητός, στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Ο προικισμένος αγιογράφος που τον δημιούργησε (τον τύπο) τον εμπνεύστηκε από την ευαγγελική διήγηση της Γέννησης του Χριστού (Ματθ. β΄ 1-15, Λουκ. β΄ 1-20) και από το ευαγγελικό εδάφιο: «Μακαρία η κοιλία η βαστάσασά σε και μαστοί ους εθήλασας» (Λουκ. ια΄ 27).

Η σημαντικότερη απ’ τις υπάρχουσες εικόνες της Παναγίας Γαλακτοτροφούσας βρίσκεται στην Ιερά Μονή Χιλανδαρίου του Αγίου Όρους.

Η εικόνα αυτή αγιογραφήθηκε στην Παλαιστίνη και ανήκε αρχικώς στη Λαύρα του Οσίου Σάββα του Ηγιασμένου.

Επάνω της είναι γραμμένο το ομοθεματικό της τροπάριο: «Χρυσοπλοκώτατε πύργε και δωδεκάτειχε πόλις, ηλιοστάλακτε θρόνε καθέδρα του βασιλέως, ακατανόητον θαύμα πώς γαλουχείς τον Δεσπότη;». Η εικόνα της, πάντα σύμφωνα με προφορικές παραδόσεις που βρίσκονται στη Ιερά Μονή Χιλιανδαρίου, βρισκόταν στη Λαύρα του Όσιου Σάββα του Ηγιασμένου.

Πριν πεθάνει ο Όσιος Σάββας είπε σ’ αυτούς που ήταν γύρω από το κρεβάτι του, ότι κάποτε θα επισκεφθεί τη Λαύρα κάποιο βασιλοπαίδι, Σάββας ονομαζόμενος και αυτός. Να του δοθεί λοιπόν η εικόνα της Παναγίας Γαλακτοτροφούσης σαν ευλογία.

Γεγονός που έγινε τον 13ο αιώνα, όταν τη Λαύρα επισκέφθηκε ο Άγιος Σάββας ο Σέρβος (Αρχιεπίσκοπος Σερβίας), κτήτορας της Ιεράς Μονής Χιλιανδαρίου του Αγίου Όρους. Αυτός μετέφερε την αγία αυτή εικόνα στο Άγιο Όρος, και συγκεκριμένα στη μονή την οποία ο ίδιος ίδρυσε.

Ο νέος Σάββας την αφιέρωσε στο σερβικό Κελλί των Καρυών «Τυπικαριό», όπου ο ίδιος συχνά διέμενε και όπου υπάρχει μέχρι σήμερα τοποθετημένη στο τέμπλο στα δεξιά της Ωραίας Πύλης, δηλαδή στη θέση της εικόνας του Χριστού, η οποία βρίσκεται στα αριστερά αντίθετα με την επικρατούσα συνήθεια.