Θέλεις νὰ γίνεις υἱὸς τοῦ Ὑψίστου;

Ἀρχιμανδρίτης π. Βαρνάβας Λαμπρόπουλος

Στὴν «ἐπὶ τόπου πεδινοῦ» διδασκαλία τοῦ Χριστοῦ, ποὺ μᾶς παραδίδει ὁ εὐαγγελιστὴς Λουκᾶς, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ ἂν ταυτίζεται μὲ τὴν «ἐπὶ τοῦ ὄρους» ὁμιλία ποὺ διασώζει ὁ εὐαγγελιστὴς Ματθαῖος, ἀκοῦμε μαθήματα γιὰ «προχωρημένους». 

Ὁ Χριστὸς ἀπευθύνεται βέβαια πρῶτα πρὸς τοὺς μαθητές του, μέσω αὐτῶν ὅμως διδάσκει ὅλους μας. Μὴν ξεχνᾶμε ὅτι κάποτε τοὺς εἶπε: «ὁ ἀκούων ὑμῶν, ἐμοῦ ἀκούει».

Ἀπὸ τὴν ἰδιοτέλεια στὴν ἀνιδιοτέλεια

Στοὺς προηγούμενους στίχους μᾶς ἔχει ζητήσει νὰ ἀγαπᾶμε τοὺς ἐχθρούς μας, νὰ εὐχόμαστε γι’ αὐτοὺς ποὺ μᾶς καταρῶνται, νὰ γυρίζουμε καὶ τὸ ἄλλο μάγουλο σ’ αὐτοὺς ποὺ μᾶς χαστουκίζουν, νὰ δίνουμε καὶ τὸ πουκάμισό μας σ’ ἐκείνους ποὺ θέλουν νὰ μᾶς πάρουν τὸ πανωφόρι μας καὶ ἄλλα παρόμοια κάπως δύσκολα. Καὶ ἐπειδή, ὅπως ἐπισημαίνει καὶ ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας, «εἶναι φυσικὸ ἀκόμη καὶ οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι νὰ τὰ θεωροῦν ὅλα αὐτὰ δυσκατόρθωτα», προσπαθεῖ κατ’ ἀρχὴν νὰ μᾶς βοηθήσει... χαϊδεύοντας λίγο τὸν ὑγιῆ ἐγωισμό μας. Ναί, μᾶς προτείνει τὸ πιὸ ἐγωιστικὸ γιὰ ἐμᾶς βραβεῖο: τὴν ἱκανοποίηση φιλαυτίας μας. «Βραβευτὴν δέχεται τὸν ἐν ἡμῖν φιλαυτίας νόμον». Μὲ ἄλλα λόγια μᾶς λέει: «Κάνετε ἕνα δῶρο στὸν ἑαυτό σας: Ἀγαπῆστε τοὺς ἄλλους, ὅσο ἀγαπᾶτε τὸν ἑαυτό σας! θέλετε οἱ ἄλλοι νὰ εἶναι ἀμνησίκακοι, μακρόθυμοι, πράοι, συμπάσχοντες μὲ ἐσᾶς; Τὸ ἴδιο νὰ εἶστε κι ἐσεῖς πρὸς ἐκείνους».

Μετὰ ὅμως μᾶς κεντρίζει τὸ φιλότιμο λέγοντας: «Προφανῶς δὲν θὰ θέλατε νὰ μείνετε μόνο σὲ ψευτοκατορθώματα, ποὺ καὶ γιὰ τοὺς ἁμαρτωλοὺς εἶναι αὐτονόητα: Κι αὐτοὶ ἀγαποῦν αὐτοὺς ποὺ τοὺς ἀγαποῦν, βοηθοῦν αὐτοὺς ποὺ τοὺς βοηθοῦν καὶ δανείζουν σὲ ἐκείνους ποὺ ἐλπίζουν ὅτι θὰ τὰ πάρουν πίσω. Ἐγὼ σᾶς καλῶ σὲ ψηλότερες κορυφές: Ἀγαπᾶτε κι αὐτοὺς ποὺ ὄχι μόνο δὲν σᾶς ἀγαποῦν, ἄλλα καὶ σᾶς μισοῦν. Ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθρούς σας. Καὶ κάνετε καλὸ καὶ σ’ ἐκείνους, ἀπὸ τοὺς ὁποίους δὲν περιμένετε οὔτε ἕνα εὐχαριστῶ».

Τὸ ἀγώνισμα ποὺ θεοποιεῖ

Τὸ βραβεῖο καὶ ἡ ἀμοιβὴ ἐδῶ δὲν θὰ εἶναι ἁπλῶς μία φίλαυτη χαρὰ καὶ ἱκανοποίηση ἀλλὰ κάτι ἀσύγκριτα ἀνώτερο: θὰ γίνετε υἱοὶ τοῦ Ὑψίστου Πατέρα μου, «τοῦ ἐν οὐρανοῖς», ποὺ κι Ἐκεῖνος, ὄχι μόνο δὲν μισεῖ ἀλλὰ καὶ εὐεργετεῖ ἐκείνους ποὺ τὸν ὑβρίζουν. θὰ τοῦ μοιάσετε τόσο πολύ, ποὺ θὰ σᾶς ἀναγνωρίσει δικά του παιδιά, παρόλο ποὺ τὰ μεγέθη εἶναι ἀσύγκριτα: Ἐσεῖς περιφρονεῖσθε καὶ ἀδικεῖσθε ἀπὸ ὁμόδουλους συνανθρώπους σας· Ἐκεῖνος ὅμως ἀπὸ τὰ κτίσματά του, τοὺς ἀνθρώπους. Καὶ φυσικά, δὲν συγκρίνονται οἱ εὐεργεσίες ποὺ Ἐκεῖνος κάνει σ’ ἐμᾶς, μὲ αὐτὲς ποὺ ἐσεῖς κάνετε στοὺς συνανθρώπου σας.

Ἐδῶ, σίγουρα, δὲν ἔχουμε νὰ κάνουμε μὲ μία ἠθικὴ βελτίωση τοῦ ἀνθρώπου, ποὺ ἁπλῶς λύνει κάποια κοινωνικὰ προβλήματα συνύπαρξης μὲ τοὺς ἄλλους. Ἐδῶ ὁ Θεὸς μᾶς χαρίζει μία ὀντολογικὴ μεταμόρφωση, τὴν κατὰ χάριν ὁμοίωση μὲ Ἐκεῖνον, τὴ θέωση. Καὶ ὑπέροχα ἐπισημαίνει ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος: «Δὲν εἶπε ὁ Χριστός, ἂν νηστεύετε, παρθενεύετε ἢ προσεύχεσθε θὰ γίνετε ὅμοιοι μὲ τὸν ἐπουράνιο Πατέρα· ἀλλὰ ἂν γίνετε οἰκτίρμονες καὶ ἐλεήμονες ἀκόμη καὶ πρὸς τοὺς ἐχθρούς σας». Αὐτὰ τὰ λέει ἕνα κορυφαῖο πρότυπο νηστείας, παρθενίας καὶ προσευχῆς, ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, ὄχι γιὰ νὰ ὑποτιμήσει τὶς θεοποιοὺς αὐτὲς ἀρετές, ἀλλὰ γιὰ νὰ τονίσει ὅτι οἱ ἠθικὲς ἀρετὲς δὲν εἶναι αὐτοσκοπὸς ἀλλὰ ἀπαραίτητα σκαλοπάτια, γιὰ νὰ φτάσουμε στὴν κορυφὴ τῆς ἀγάπης: Τῆς ἀγάπης καὶ γιὰ τοὺς ἐχθρούς.

Ἡ στρατηγική της τέλειας ἀγάπης

Ὁ Μάρτιν Νιμέλερ, ἕνας ἀπὸ τοὺς ἐθνικοὺς ἥρωες τῆς Γερμανίας, διακριθεὶς ὡς διοικητὴς ὑποβρυχίου στὸν Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, τὸ 1924 ἄφησε τὴ στρατιωτική του καριέρα καὶ ἔγινε ἱεροκήρυκας. Ἦταν ἀπὸ τοὺς πρώτους ποὺ κατήγγειλε τὶς ἀντιχριστιανικὲς ἀρχὲς τοῦ ἐθνικοσοσιαλισμοῦ καὶ αὐτὸ τὸ «πλήρωσε» μὲ ἐγκλεισμὸ στὸ φρικτὸ Νταχάου μέχρι τὸ τέλος τοῦ Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Μιλώντας γιὰ τὴν ἐμπειρία τῆς φυλακῆς του, εἶπε: «Δὲν φοβόμουν τόσο ὅτι κάποια μέρα θὰ μὲ κρεμοῦσαν στὴν ἀγχόνη ποὺ εἶχαν στήσει στὸ προαύλιο τῆς φυλακῆς μας. Περισσότερο φοβόμουν μήπως ἀντιδροῦσα λέγοντας: «Ὑπάρχει Θεὸς καὶ Αὐτὸς θὰ σᾶς δείξει!». Ὅμως, ἂν ὁ Χριστὸς πέθαινε ἔτσι, χωρὶς νὰ συγχωρήσει τοὺς σταυρωτές του, δὲν θὰ ὑπῆρχε γιὰ ἐμᾶς σωτηρία, οὔτε τρόπος νὰ καταλάβουμε ὅτι ὁ Θεὸς μᾶς ἀγαπάει. Δὲν θὰ εἴχαμε ἐλπίδα Ἀνάστασης! Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ δική μας σωτηρία προϋποθέτει τὸ ὅτι καὶ ἐμεῖς πρέπει νὰ συγχωροῦμε τοὺς ἐχθρούς μας».

O ἅγιος Παΐσιος Βελιτσκόφσκι μᾶς στηρίζει σ’ αὐτὸ τὸ σωτήριο ἀγώνισμα μὲ τὶς πρακτικὲς συμβουλές του: «Ἄρχισε νὰ προσεύχεσαι γιὰ ἐκεῖνον ποὺ σὲ στενοχώρησε μὲ ὅλη τὴν καρδιὰ σου· πήγαινε μόνος σου νὰ τὸν βρεῖς, ὅταν δεῖς ὅτι ξεθύμανε ὁ θυμὸς του· δῶσε του καὶ κάποιο δωράκι· φέρσου του φιλόφρονα. Τότε μίλησέ του γιὰ συγχώρηση. Δεῖξε του ὅσο πιὸ πολλὴ ἀγάπη μπορεῖς. Τίποτε δὲν φέρνει τὸν ἄνθρωπο σὲ συναίσθηση τόσο, ὅσο τὸ νὰ μιλᾶς γι’ αὐτὸν μὲ καλοσύνη καὶ ταπείνωση. Καὶ τίποτε δὲν τὸν ἐξοργίζει τόσο, ὅσο τὸ νὰ τὸν κατηγορεῖς ὅτι σὲ πίκρανε, νὰ τὸν ἀποφεύγει καὶ νὰ τὸν κακολογεῖς σὲ ἄλλους. Μὴν τὸ ξεχνᾶς, ὅτι ἐκεῖνος ποὺ σὲ ἀκούει, θὰ τοῦ τὰ μεταφέρει. Αὐτὸ εἶναι μεγάλο κακό. Καὶ ἰσχύει ἀκόμα καὶ γιὰ τοὺς λεγόμενους "πνευματικοὺς ἀνθρώπους". Ὅμως ἀληθινὰ "πνευματικὸς ἄνθρωπος" εἶναι ἐκεῖνος ποὺ ἀγωνίζεται νὰ σώσει ὄχι μόνο τὸν ἑαυτό του, ἀλλὰ καὶ τὸν ἐχθρὸ του· αὐτὸς εἶναι ὁ ἀληθινὰ σοφός· ὁ τέλειος ἀγωνιστής».

Πηγή