Κατανυκτική ερμηνεία τροπαρίων του Μεγάλου Κανόνος

«ΘΗΣΑΥΡΟΣ ΜΕΤΑΝΟΙΑΣ»

Κατανυκτική ερμηνεία τροπαρίων του Μεγάλου Κανόνος του αγίου Ανδρέου Κρήτης από τον αρχιεπίσκοπο Μύρων Ιωάννη τον Λίνδιο (+1796), Εκδ. Ιερά Μονή Παρακλήτου.

Φιλάνθρωπε, ο πάντας θέλων σωθήναι, Σύ ανακάλεσαί με και δέξαι ως αγαθός μετανοούντά με.

(Φιλάνθρωπε, Εσύ που θέλεις όλοι να σωθούν, φέρε με πάλι κοντά Σου και δέξου, ως αγαθός, τη μετάνοιά μου.)

• Για ποιο σκοπό έπλασε ο Θεός τον άνθρωπο. 
• Γιατί οι δαίμονες δεν μπορούν να μετανοήσουν.

Ο Θεός δεν έπλασε τον άνθρωπο γι΄ άλλο σκοπό, παρά μόνο για να τον καταστήσει μέτοχο της βασιλείας Του. Και όταν το πλάσμα Του, με τη γνωστή παράβαση, ξέπεσε από την υπέρφωτη χάρη Του, πάλι θέλησε, με την ένσαρκη οικονομία του Υιού Του, να του δώσει την πρότερη παραδείσια ομορφιά και στη συνέχεια την ουράνια βασιλεία, όπως και έγινε.

Δεν σώθηκαν, βέβαια, ούτε σώζονται όλοι οι άνθρωποι. Πολλοί είναι εκείνοι που δεν θα σωθούν, όπως βεβαίωσε ο Κύριος (Λουκ. 13:23-24). Και γι΄ αυτό δεν φταίει Εκείνος, αλλά η κακή προαίρεση όσων δεν θα σωθούν. Γιατί ο Θεός, λέει ο σοφός Σειράχ, «εξαρχής δημιούργησε αυτεξούσιο τον άνθρωπο και τον άφησε στην ελεύθερη θέληση και διάθεσή του» (15:14). Δεν τον αναγκάζει, λοιπόν, να σωθεί. Χρησιμοποιεί, ωστόσο, πολλούς και πάνσοφους τρόπους για να του εμπνεύσει τον πόθο της σωτηρίας, για να τον ελκύσει κοντά Του, για να τον βάλει στη βασιλεία Του. Γιατί, ως πανάγαθος και φιλάνθρωπος, όχι μόνο δεν ευχαριστιέται με την απώλεια του ανθρώπου, αλλά και χαίρεται και ευφραίνεται υπερβολικά, όταν τον βλέπει να επιστρέφει.

Αν ήταν δυνατόν να μετανοήσουν από την κακία τους και οι δαίμονες, ο Θεός θα πανηγύριζε. Μαζί Του θα πανηγύριζαν και οι άγιοι άγγελοι για τη σωτηρία εκείνων, που κάποτε ήταν ομοούσιοι αδελφοί τους. Επειδή, όμως, η πεσμένη ασώματη φύση των δαιμόνων έχει παγιωθεί στο κακό, τα πονηρά αυτά πνεύματα είναι ολότελα ανεπίδεκτα μετάνοιας. Έχουν ταυτιστεί οριστικά με την κόλαση, από την οποία δεν μπορούν να μεταπηδήσουν στη βασιλεία του Θεού.

Έτσι, ο πανάγαθος Κύριος έστρεψε όλη Του την αγάπη στη σωτηρία των αμαρτωλών ανθρώπων. Και καθώς χαίρεται ένας στοργικός πατέρας, όταν ξαφνικά δει τον πολυαγαπημένο του γιο να ελευθερώνεται από πολυχρόνια σκλαβιά και να γυρίζει στο πατρικό σπίτι, όπου βρίσκει ασφάλεια, έτσι χαίρεται και ο ουράνιος Πατέρας μας, όταν ελευθερωνόμαστε από τη σκλαβιά των παθών με τη μετάνοια, όταν επιστρέφουμε στον ενάρετο βίο, όταν βρίσκουμε ασφάλεια κοντά Του και κληρονομούμε τη μακαριότητα τ΄ ουρανού.

Ας μετανοήσουμε, λοιπόν, αγαπητοί μου, για να δώσουμε κι εμείς χαρά στον ουράνιο Πατέρα μας. Φτάνουν τα χρόνια που κατασπαταλήσαμε μέχρι σήμερα, κάνοντας τα πονηρά θελήματα του διαβόλου. Να, τώρα είναι ο καιρός της χάριτος. Τώρα είναι ο καιρός της μετάνοιας. Αυτές οι άγιες ημέρες της Μεγάλης Τεσσαρακοστής ορίστηκαν από τους Θείους Πατέρες της Εκκλησίας μας ως κατεξοχήν κατάλληλες για μετάνοια και εξομολόγηση, για κλάμα και κατάνυξη, για αναγνώριση και επανόρθωση των κακών που πράξαμε από αμέλεια και απροσεξία μας.

Έτσι, μπορούμε να προσφέρουμε κάθε χρόνο στο Θεό, σαν καθαρό δώρο, τα δάκρυα της θερμής μας μετάνοιας, που Τον ευφραίνουν περισσότερο από τις τυπικές καθημερινές μας προσευχές. Ναι, μεγαλύτερη ευφροσύνη προξενεί στον πανάγαθο Κύριό μας ένα δάκρυ που χύνουμε με πόνο ψυχής για τις αμαρτίες μας, παρά οι πολλές προσευχές, οι νηστείες και οι άλλες σωματικές αρετές, που επιτελούνται χωρίς καρδιακή συντριβή και θερμότητα. Γιατί ο καρπός των έργων της αρετής είναι η συντριβή της καρδιά και τα δάκρυα της κατανύξεως. Τα κατανυκτικά δάκρυα είναι ένα φανερό σημάδι του Θείου ελέους σ΄ εκείνους που μετανοούν γνήσια. Τα κατανυκτικά δάκρυα είναι μια βέβαιη πληροφορία της συγχωρήσεως των αμαρτιών. Τα κατανυκτικά δάκρυα ξαναδίνουν στην ψυχή την πρωτόκτιστη ωραιότητά της. Τα κατανυκτικά δάκρυα συντελούν στην ανακαίνιση και αποκατάσταση του «κατ΄ εικόνα».

Τα κατανυκτικά δάκρυα, λοιπόν, ας χρησιμοποιούμε κι εμείς, αδελφοί μου, σαν θεραπευτικό βάλσαμο για τις θανάσιμες πληγές των ψυχών μας. Κι αν δεν τα έχουμε, ας τα ζητήσουμε επίμονα από τον φιλάνθρωπο Κύριό μας, πού πάντα θέλει και επιδιώκει όλων των ανθρώπων τη μετάνοια, την επιστροφή και τη σωτηρία.

Σ΄ αυτόν ανήκει η δόξα στους ατελευτήτους αιώνες. Αμήν.