Οι ευλογίες του ιερέα

Σε όλες τις ακολουθίες απευθύνονται από τον λειτουργό – ιερέα ή αρχιερέα – ασπασμοί ή ευλογίες προς τον λαό, με τις οποίες διατυπώνεται κάποια ευχή (ευλογία). 

Αυτές συνοδεύονται συνήθως και από μία συγκεκριμένη χειρονομία, η οποία καλείται «σφράγιση» και συνίσταται στη χάραξη του σημείου του Σταυρού υπεράνω των ευλογουμένων, με το δεξί χέρι και τα δάκτυλα διατεταγμένα κατά συγκεκριμένο τρόπο.

Η πιο συνηθισμένη ευλογία είναι το «Ειρήνη πάσι» στο τέλος του εσπερινού και του όρθρου και στη Θεία Λειτουργία πριν την ανάγνωση του Ευαγγελίου, μετά τα Πληρωτικά και πριν από τη Θεία Κοινωνία. Την ευλογία αυτή απευθύνει ο ιερέας και στον αναγνώστη μετά την ανάγνωση του Αποστόλου ή τον διάκονο μετά την ανάγνωση του Ευαγγελίου.

Για την εν λόγω ευλογία-χειρονομία του ιερέα υπάρχουν δύο διατάξεις των δακτύλων.

Στην πρώτη ο ιερέας σχηματίζει τα γράμματα Ι και C για τη λέξη «IHΣOYC» και ταυτόχρονα τα γράμματα Χ και C για τη λέξη «ΧΡΙCΤΟC»: ο δείκτης κρατείται όρθιος και σχηματίζει το I, ο μέσος δάκτυλος κεκαμμένος το C, ο αντίχειρας διασταυρωμένος με τον παράμεσο δάκτυλο σχηματίζει το Χ και ο μικρός κεκαμμένος το C.

Στη δεύτερη ο ιερέας σχηματίζει τα γράμματα Ι, Χ και Ν για τη φράση «ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ ΝΙΚΑ»: ο μικρός δάκτυλος κρατείται τεντωμένος υποδηλώνοντας το Ι, ο παράμεσος διασταυρωμένος με τον αντίχειρα σχηματίζουν το Χ και τα υπόλοιπα δύο δάκτυλα μαζί με τον αντίχειρα σχηματίζουν το Ν.

Κατ’ αυτόν τον τρόπο γίνεται και η σφράγιση του θυμιάματος, του ύδατος της βαπτίσεως ή του αγιασμού, των Τιμίων Δώρων στη Θεία Ευχαριστία κλπ. Ο σχηματισμός του σημείου του Σταυρού με ολόκληρη την παλάμη (με τα δάκτυλα ενωμένα) και τον σχηματισμό των μονογραμμάτων προς το τέλος της ευλογίας πρέπει να αποφεύγεται, διότι παραποιεί τα ανωτέρω.

Κατά τη διάρκεια του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας ο λειτουργός ευλογεί το εκκλησίασμα:

Πριν από την ανάγνωση τού Ευαγγελίου («Ειρήνη πάσι»).

Μετά τα Πληρωτικά («Ειρήνη πάσι»).

Με την Αποστολική Ευλογία. «Η χάρις τού Κυρίου ημών Ιησού Χριστού…».

Στο τέλος της αγίας Αναφοράς, με τη δεύτερη Αποστολική Ευλογία «Και έσται τα ελέη του μεγάλου Θεού…».

Μετά το «Πάτερ ημών…» («Ειρήνη πάσι»).

Μετά τη Θεία Κοινωνία λέγοντας: «Σώσον, ο Θεός, τον λαόν σου και ευλόγησον την κληρονομίαν σου».

Αμέσως μετά, όταν για τελευταία φορά ο Λειτουργός εμφανίζει τον Χριστό με το Αγιο Ποτήριο στην Ωραία Πύλη σταυρώνοντάς μας και λέγοντας «…Πάντοτε νυν και αεί και εις τούς αιώνας των αιώνων».

Προ της απολύσεως λέγοντας «Ευλογία Κυρίου και έλεος αυτού έλθει εφ’ υμάς».

Όταν μας δίδει το αντίδωρο λέγοντας, «Ευλογία Κυρίου και έλεος έλθει επί σε» (ή εφ’ υμάς).

Υπάρχουν και οι δύο προσωπικές ευλογίες: «Ειρήνη σοι τω αναγινώσκοντι» για τον αναγνώστη του Αποστόλου και «Ειρήνη σοι τω Ευαγγελιζομένω» για το διάκονο που διάβασε το Ευαγγέλιο.

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις ο λειτουργός εξέρχεται στην Ωραία Πύλη, μάς ατενίζει και μάς παρέχει την ευλογία του, πού στην ουσία είναι ευλογία Θεού.

Πρ. Γ. Κουγιουμτζόγλου: «Λατρευτικό Εγχειρίδιο», Εκδόσεις «Συναξάρι», 1999.