Ο βίος και το μαρτύριο των αγίων Ραφαήλ, Νικολάου και Ειρήνης των εν Θερμή της Λέσβου (μαρτύρησαν την Λαμπροτρίτη του 1463)

Οι νεοφανείς Άγιοι της Λέσβου (9 Απριλίου). Ο Άγιος Ραφαήλ – μαζί με τον Άγιο Νικόλαο και την Αγία Ειρήνη – είναι ο νέος απεσταλμένος του Θεού που ήρθε στη Γη, την κρίσιμη αυτή εποχή, για να προσφέρει τα θαύματά Του και να μας λυτρώσει από τις αρρώστιες και την απόγνωση.

Στη μονή Του, την οποία έχτισε η Αγία Ηγουμένη Ευγενία Κλειδαρά, συρρέουν όλο το χρόνο χιλιάδες πιστών ζητώντας έλεος από το θαυματουργό Άγιο. Πριν χτιστεί το μοναστήρι, λίγο πιο πάνω από την Λουτρόπολη της Θερμής βρίσκεται ο λόφος των Καρυών που τον ονόμαζαν «Παναγιά της Καρυάς». Εκεί υπήρχαν μερικές πελεκητές πέτρες και ο χώρος αυτός ευωδίαζε. Οι πιστοί άναβαν ένα καντήλι, κρεμασμένο σ’ ένα πρίνο και έκαναν – μια φορά το χρόνο – λειτουργία, την ημέρα της Λαμπροτρίτης από πατροπαράδοτο έθιμο. Επίσης, ο λόφος αυτός φέρει, από παράδοση, και την ονομασία «Καλόγερος». Την ονομασία αυτή την πήρε από μια υπερφυσική οπτασία. Αμέτρητα άτομα έβλεπαν, κατά καιρούς, έναν καλόγερο να περιφέρεται στον τόπο αυτό, με ένα θυμιατήρι στο χέρι και να χάνεται μέσα σε μια λάμψη. Και δεν ήταν μόνο οι Χριστιανοί που είχαν δει αυτόν τον καλόγερο αλλά και οι Τούρκοι.

Από τα χρόνια, λοιπόν, εκείνα της τουρκοκρατούμενης Λέσβου, ο Άγιος έκανε την εμφάνισή Του στην περιοχή. Κατά την εκσκαφή των θεμελίων μιας μικρής εκκλησίας, στις 3 Ιουλίου του 1959, οι εργάτες – με επικεφαλής τον Δούκα Τσολάκη – βρήκαν μια πέτρα, την οποία, όταν πήγαν να τη βγάλουν, είδαν ότι προχωρούσε καθέτως σε μεγάλο βάθος, σαν να είχε τοποθετηθεί σκόπιμα. Και, τέλος, σταματούσε πάνω σε μια πλάκα, κάτω από την οποία βρήκαν έναν τάφο, μέσα στον οποίο υπήρχε ανθρώπινος σκελετός που ευωδίαζε. Η κεφαλή ακουμπούσε σε στρογγυλή πέτρα, σαν προσκέφαλο. Απείχε, όμως, μέχρι 30 εκατοστά από το σώμα και έλειπε η κάτω σιαγόνα. Στο σημείο του στόματος υπήρχε κεραμίδι βυζαντινής εποχής, που πάνω του ήταν χαραγμένος ένας Σταυρός.

Τα χέρια του σκελετού ήταν σταυρωμένα στο στήθος. Αμέσως ειδοποιήθηκαν ο εφημέριος του χωριού, πατήρ Ευθύμιος Τσόλος, η Ιερά Μητρόπολη Λέσβου και ο αρχαιολόγος κύριος Χαριτωνίδης. Γιατί, εκτός από τον τάφο, βρέθηκαν και μερικά εκκλησιαστικά μάρμαρα βυζαντινής εποχής.

Ο αρχαιολόγος διαπίστωσε ότι ο χώρος αυτός ήταν αρχαιολογικός και έδωσε την άδεια να χτίσουν το εκκλη­σάκι. Απαγόρεψε, όμως, να σκάψουν σε ακτίνα 100 μέτρων γύρω από αυτό. Ούτε καν να ξεριζώσουν τα ελαιόδε­ντρα. Η ιστορία του Αγίου Ραφαήλ, σύμφωνα με τις αποκαλύψεις, είναι η εξής: Το κατά κόσμον όνομά Του ή­ταν Γεώργιος Λασκαρίδης. Ο πατέρας Του ονομαζόταν Διονύσιος και η μητέ­ρα του Μαρία. Ήταν άνθρωποι ευσε­βείς και έδωσαν στον Γεώργιο χρι­στιανική ανατροφή και μεγάλη μόρ­φωση.

Σε πολύ νέα ηλικία υπηρέτησε ως αξιωματικός για λίγο διάστημα. Κα­τόπιν έγινε Μοναχός και στη συνέχεια έγινε κληρικός παίρνοντας το όνομα Ραφαήλ, υπηρέτησε ως εφημέριος και ιεροκήρυκας στο ναό του Αγίου Δημητρίου του Λουμπαρδιάρη στην Ακρό­πολη των Αθηνών. Έπειτα έγινε Αρχιμανδρίτης και Αρχιερέας στο Οι­κουμενικό Πατριαρχείο της Κωνστα­ντινούπολης. Επειδή είχε τεράστια μόρφωση, το Πατριαρχείο τον έστειλε σε μια γαλλική πόλη για κάποια θεολογική σύσκεψη.

Εκεί, γνώρισε το νεαρό σπουδαστή Νικόλαο που η καταγωγή του ήταν α­πό τη Θεσσαλονίκη. Ήταν πλουσιόπαιδο. Γιος συμβολαιογράφου. Οι γο­νείς του τον είχαν στείλει να σπουδά­σει σε γαλλικό πανεπιστήμιο. Ο Νι­κόλαος, συγκινημένος από τη χριστια­νική διδασκαλία του Ραφαήλ, εγκατέλειψε την κοσμική ζωή και τον ακο­λούθησε.

Γύρισε στην Ελλάδα, ασπάστηκε το μοναχικό σχήμα και χειροτονήθηκε διάκονος. Έγινε πιστός συνεργάτης και αφοσιωμένος στον Ραφαήλ και α­πό τότε δεν αποχωρίστηκαν ποτέ. Όταν έγινε η Άλωση της Κωνσταντι­νούπολης, το 1453, ο Ραφαήλ και ο Νικόλαος συνέπεσε να βρίσκονται στη Θράκη.

Το 1454 αναχώρησαν από το λιμά­νι της Αλεξανδρούπολης, μαζί με άλ­λους πρόσφυγες και πήγαν στη Λέσβο που εκείνη την εποχή ήταν ελεύθε­ρη. Όταν έφτασαν στο νησί, ζήτησαν πληροφορίες για το πού υπάρχει ένα ησυχαστήριο για να μονάσουν. Τους υπέδειξαν την Ιερά Μονή των Γενεθλίων της Θεοτόκου, η οποία προϋπήρξε γυναικεία μονή και καταστράφηκε από τους πειρατές το έτος 1235. Η μονή αυτή βρισκόταν στο λόφο των Καρυών, πάνω από τη Λουτρόπολη της Θερμής, που απέχει από τη Μυτιλήνη 14 χιλιόμετρα. Εκεί, μαζί με το μοναχό Ρουβήμ, δημιούργησαν μια μικρή αδερφότητα.

Το μοναστήρι των Γενεθλίων της Θεοτόκου το είχε χτίσει μια γυναίκα – ονομαζόμενη Μελπομένη – το 1433, πάνω από τα ερείπια μιας παλαιάς γυναικείας μονής, που καταστράφηκε από τους πειρατές στις 11 Μαΐου του 1235.

Και οι 30 μοναχές, με την Ηγουμένη Ολυμπία, βασανίστηκαν και θανατώθηκαν. Τις κάρφωσαν στο κεφάλι και στο σώμα με μεγάλα καρφιά. Η Μελπομένη, εκτελώντας ένα ιερό τάξιμο προς τη Θεοτόκο που θεράπευσε το παιδί της – τον Ακίνδυνο – αφιέρωσε μέρος της περιουσίας της και έφτιαξε αυτή τη Μονή αφιερωμένη στα Γενέθλια της Θεοτόκου.

Σε αυτή έζησαν ειρηνικά εννέα χρόνια ο Άγιος Ραφαήλ, με τον Νικόλαο, γιατί η Μυτιλήνη ήταν ακόμα ελεύθερη. Αλλά, το 1462, την κατέλαβε ο Μωάμεθ ύστερα από πολιορκία που διήρκησε 17 ημέρες, παρ’ όλη την αντίσταση που έφεραν οι κάτοικοί της. Οι Τούρκοι δεν πείραξαν αμέσως το μοναστήρι. Έπειτα όμως από 6 μήνες – τον Απρίλιο του 1463 – τη Μεγάλη Εβδομάδα, έγινε ένα κίνημα στη Θερμή που έφερε αναταραχή.

Οι Χριστιανοί ανέβηκαν να κρυφτούν στις Καρυές, γιατί φοβήθηκαν τους Τούρκους. Κατέφυγαν στο μοναστήρι αυτό και ο δάσκαλος Θεόδωρος, με τον προεστό Βασίλειο και την οικογένειά του. Ήταν Μεγάλη Πέμπτη. Ο Άγιος Ραφαήλ λειτουργούσε. Τη Μεγάλη Παρασκευή ανέβηκαν στο μοναστήρι οι Τούρκοι. Συνέλαβαν τον Ηγούμενο Ραφαήλ, το διάκονο Νικό­λαο, την οικογένεια του προεστού και του δασκάλου. Όλοι οι άλλοι πρόλα­βαν να κρυφτούν. Άρχισαν να τους βα­σανίζουν, για να ομολογήσουν πού κρύβονταν οι άλλοι Χριστιανοί. Τη δωδεκάχρονη κόρη του προεστού – την Ειρήνη – της έκοψαν το χέρι μπροστά στους γονείς της. Ύστερα την έβαλαν μέσα σε ένα πιθάρι και την έκαψαν. Τον προεστό Βασίλειο – τον πατέρα της Ειρήνης – και το δάσκαλο Θέοδωρο τους κατακρεούργησαν. Η μητέ­ρα της Ειρήνης πέθανε από συγκοπή. Τον Άγιο Ραφαήλ τον χτυπούσαν με ρόπαλα και τον έριξαν κάτω παράλυ­το. Του έκαναν πολλά μαρτύρια.

Τον έσερναν καταγής στις πέτρες με βία τραβώντας τον από τα μαλλιά και τη γενειάδα. Τον έδειραν με αγριότητα. Τον κεντούσαν με τις λόγχες και μετά τον κρέμασαν ανάποδα σε μια καρυδιά. Του πριόνισαν το στόμα, αποκόπτοντάς Του τη σιαγόνα. Το διάκο­νο Νικόλαο τον είχαν δέσει σε μια κα­ρυδιά. Βλέποντας ο διάκονος να πριο­νίζουν τον αγαπημένο του φίλο έπαθε συγκοπή. Ήταν 9 Απριλίου του 1403. Ύστερα οι Τούρκοι έβαλαν φωτιά στο μοναστήρι και έφυγαν. Την άλλη μέρα μερικές ευσεβείς Χριστιανές έθαψαν κρυφά τους Μάρτυρες. Τα ιερά λείψα­να βρέθηκαν με τρόπο θαυματουργικό και άπειρα γεγονότα επακολούθησαν σ’ αυτόν τον τόπο.

Ο Άγιος Ραφαήλ, με τη Θεία Χά­ρη, υπέδειξε όλα ακριβώς τα σημεία, ό­που βρίσκονταν οι τάφοι όλων των άλ­λων Μαρτύρων. Αποκάλυψε ακόμα και το σημείο όπου βρισκόταν η σια­γόνα Του. Ο Άγιος Ραφαήλ, επίσης, ήταν εκείνος, που αποκάλυψε σε πι­στούς ότι τους εθανάτωσαν οι Τούρκοι τη νύχτα της 9ης Απριλίου του 1403, ξημέρωμα προς την Τρίτη της Διακαινησίμου που επί αιώνες γιόρταζαν οι κάτοικοι της Θερμής χωρίς να ξέρουν το λόγο.

Η Ηγουμένη Ευγενία υπάκουσε. Με την πίστη της, την αφοσίωσή της, με το μόχθο της, με τις ευλογίες του Σεβασμιοτάτου Μητροπολίτη Ιακώβου, πήγε στις Καρυές και έχτισε το πανέμορφο και περίλαμπρο Μοναστήρι του Αγίου Ραφαήλ, του Αγίου Νικολάου και της Αγίας Ειρήνης. Το μοναστήρι αυτό είναι μια νέα κολυμπήθρα του Σιλωάμ.Η γη εκείνη, επί 500 περίπου χρό­νια, είχε καλύψει τους τάφους και τα άγια λείψανα. Κανένας δεν γνώριζε για την φριχτή και αιματηρή θυσία. Μερικοί έβλεπαν έναν καλόγηρο να περιφέρεται από καιρό σε καιρό και να πλανάται πικραμένος και αμίλητος στην περιοχή. Το μοναστήρι του Αγίου Ραφαήλ χτίστηκε από την Ηγούμενη Ευγενία Κλειδαρά, η οποία ήταν Ηγούμενη στη Χίο, στην ιερά Νέα Μονή και στο Μοναστήρι της Αγίας Σκέπης. Με άδεια του Μητροπολίτη Χίου Παντελεήμονα και του γέροντα Κορνήλιου, ήρθε στα Βριλίσσια των Αθηνών για να χτίσει μια εκκλησία στο όνομα της Αγίας Μαγδαληνής. Την ημέρα που επρόκειτο να πάρει την άδεια για το χτίσιμο της εκκλησίας παρουσιάστηκε ολοζώντανος μπροστά της ο Άγιος Ραφαήλ και της είπε: «Δεν θα πραγματοποιήσεις το σχέδιό σου. Σε προορίζω Ηγουμένη για το μοναστήρι μου».

Τα θαύματα που γίνονται στους προστρέχοντες με πίστη είναι άπειρα.

Πηγή: Το συναξάρι των Αγίων, της Αγγελικής Δαμίγου.

Πηγή