Τι εννοούμε όταν λέμε μνημόνευση ονομάτων στην Θεία Λατρεία και ποιοι μνημονεύονται;

Πριν από όλα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τι σημαίνει μνημόνευση ονομάτων στην θεία Λατρεία.

Τα ονόματα, λοιπόν, ζώντων και τεθνεώτων, μνημονεύονται στην προσκομιδή, κατά την ακολουθία της προθέσεως που γίνεται στον όρθρο. Εκεί γίνεται η εξαγωγή των μερίδων από το πρόσφορο. 

Πρώτα λοιπόν ο Ιερέας εξάγει τον Αμνό. Ακολούθως εξάγει την μερίδα της Παναγίας. Στην συνέχεια εξάγει τις μερίδες των Αγγέλων και των Αγίων. Τέλος εξάγει ο Λειτουργός και μερίδες μόνο χριστιανών ορθοδόξων (δηλ.βαπτισμένων) ζώντων και τεθνεώτων.
Έτσι στο Άγιο Δισκάριο με αυτόν τον τρόπο υπάρχει πλέον όλη η Εκκλησία: Επίγειος και Ουράνιος και εν μέσω πάντων ο Κύριος. Αυτή είναι η μέλλουσα Βασιλεία.

Στην Θ. Λειτουργία τα ονόματα μνημονεύονται (μυστικώς πάλι) αμέσως μετά το «Εξαιρέτως…», μετά την Παναγία και τους Αγίους αλλά και τους φίλους του Χριστού (το σημείο αυτό λέγεται μνημόνευση των Διπτύχων).

Σημαντικό επίσης είναι να αναφέρουμε μιά απο τις ευχές που λέει ο Ιερέας κατά την Ιερότερη στιγμή της Θ.Λειτουργίας στο » Τα Σα εκ των Σων…» Ετι προσφέρομεν Σοι την λογικήν ταύτην λατρείαν, υπέρ των εν πίστει αναπαυσαμένων Προπατόρων, Πατέρων, Πατριαρχών, Προφητών, Αποστόλων, Κηρύκων, Ευαγγελιστών, Μαρτύρων, Ομολογητών, Εγκρατευτών και παντός πνεύματος Δικαίου εν Πίστει τετελειωμένου».

Απαραίτητη λοιπόν προϋπόθεση είναι η Πίστη. Η συνειδητή συμμετοχή στην Αλήθεια της Εκκλησίας μας. Μνημονεύεται ο κλήρος και ο λαός, όλη η Ορθόδοξος Εκκλησία. Όλοι όσοι ανήκουν στην Ορθόδοξη οικογένεια. Όλοι όσοι αποτελούν μέλη του Σώματος του Ιησού Χριστού.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος λέει ότι οι Ιερείς μνημονεύουν τα ονόματα των Υπέρ πάντων των εν Χριστώ κεκοιμημένων και των τας μνείας υπέρ αυτών επιτελούντων…Δια τούτο θαρρούντες υπέρ της οικουμένης δεόμεθα τότε και μετά μαρτύρων αυτούς καλούμεν μετά ομολογητών, μετά Ιερέων Και γαρ εν σώμα εσμεν άπαντες. (Εις Α’ Κορινθ., Ομιλία 41, 4-5)

Αυτά όσον αφορά στην λατρεία του Τριαδικού Θεού αναφορικά με την μνημόνευση και την τάξη της Εκκλησίας μας στην Θ. Λειτουργία. 

Οι Λαϊκοί όμως, (και οι Ιερείς στις ατομικές τους προσευχές), όχι μόνον δεν απαγορεύεται να μνημονεύουν ονομαστικά ετερόδοξους αλλά ίσως και επιβάλλεται θα λέγαμε. Είναι καλή και ευλογημένη συνήθεια και κομποσκοίνι να κάνουμε και ιδιαίτερη προσευχή για όλους όσους είναι εκτός «Οικογενείας» για φωτισμό και ένταξη στην Αλήθεια της Πίστης μας.

Ερώτηση: Επιτρέπεται η μνημόνευση ετεροδόξων στη θεία λατρεία;

π. Μεταλληνός: Όχι. Λέμε «υπέρ των ευσεβών και ορθοδόξων χριστιανών». Οι Οικουμενιστές το έχουν βγάλει αυτό και στις φυλλάδες, τα βιβλία, που τυπωθήκαν από την Αποστολική Διακονία στα τελευταία χρόνια, δεν το έχουν. Και έρχεται ένας λειτουργιολόγος, που είναι σπουδαίος, από τη Θεσσαλονίκη και λέει ότι «στα αρχαία δεν υπήρχε αυτό». Μα στα αρχαία δεν υπήρχε πρόβλημα! Σήμερα είναι ανάγκη να το βάλουμε. Τώρα αν έρχεται ένας ικανότατος επιστήμονας και λέει αυτή τη βλακεία τι να τον κάνω…; Τον αγαπώ ως άνθρωπο αλλά λέει μπούρδες, λέει βλακείες. Και θέλατε στα αποστολικά χρόνια να λέει «υπέρ των ευσεβών και ορθοδόξων χριστιανών» που δεν υπήρχε το πρόβλημα; Τα έχουνε βγάλει, λοιπόν, αυτό για να μη θίγονται. Το μυστήριο κι όλα τα μυστήρια, γίνεται για τους ορθοδόξους. Ευχόμεθα, όμως, «υπέρ σύμπαντος κόσμου… υπέρ ευκρασίας αέρων… ευφορίας…» δηλαδή και οι άλλοι να ζήσουν για να βρουν το δρόμο της Σωτηρίας. Η λατρεία και μάλιστα η Θεία Ευχαριστία, είναι εσωτερική υπόθεση. Θέλουμε να γίνουν ορθόδοξοι; Θα γίνουν αυτά, έρχονται. Δόξα τω Θεώ. Μας αναγκάζουν να τρέξουμε. …Θα πρέπει, λοιπόν, εν αγάπη να βλέπουμε οι μεν προς τους δε διότι πλησιάζουμε στην ορθή τοποθέτηση απέναντι στα πράγματα. Κι όταν, λοιπόν, έρθει αυτή η μέρα, που θα έρθει (δε ξέρω αν θα έρθει στις ημέρες μου) και ξέρετε, τότε; Η λειτουργία θα γίνει όπως ήτανε τότε, στους πρώτους αιώνες, μέχρι τον 8ο, 9ο, 10ο αιώνα που λέγαμε «τας θύρας τας θύρας εν σοφία πρόσχωμεν». Και θα κοιτάζει ο ένας τον άλλον, αν είναι ορθόδοξος, να τον παίρνει και να του λέει «Σας παρακαλώ πολύ, βγέστε τώρα έξω (οι κατηχούμενοι, οι μετανοούντες) για να κάνουμε το μυστήριον της Θείας Ευχαριστίας». Και θα κοινωνούμε όλοι, θα εξομολογούμεθα όλοι, κ.τ.λ.. Έχουμε ένα δρόμο ακόμα, λοιπόν. Κάποιοι, η «μαγιά» που λέει ο Μακρυγιάννης, θα μείνουν και θα φτάσει σ’ αυτό το σημείο. Άρα, χωρίς φανατισμούς και χωρίς απολυτότητες.

Πηγή: Απόσπασμα από ομιλία του π. Γ.Δ. Μεταλληνού, κοσμήτορα της Θεολ. σχολής του Πανεπ Αθηνών, στην Εκκλησία του Αγίου Αντύπα, στο Γουδί, στις 09-02-06, Απομαγνητοφώνηση: Θ.Α. (από την σελίδα της οοδε)

Βιβλιογραφία που χρησιμοποιήσαμε:

Εμπειρίες κατά την Θ. Λειτουργία πρωτ.Στεφ.Αναγνωστόπουλου

Λατρευτικό εγχειρίδιο π. Γ. Κουγιουμτζόγλου

Απαντήσεις εις Λειτουργικάς Απορίας τόμος Γ’ Ι. Μ. Φουντούλη.

Πηγή