Σχόλια στο Ευαγγέλιο της Κυριακής (Θ΄ Λουκά)

Ο κατά Θεόν πλούτος

«Άφρον, ταύτη τη νυκτί την ψυχήν σου απαιτούσιν από σου, α δε ητοίμασας τίνι έσται; Ούτως ο θησαυρίζων εαυτώ, και μή εις Θεόν πλουτών».

Η σημερινή ευαγγελική παραβολή είχε σαν αφορμή τη φιλονικία δύο αδελφών πάνω σε κληρονομικά ζητήματα. Ο Κύριος γνώριζε ότι και οι δυο τους είχαν κυριευθεί από την πλεονεξία. Για να βοηθήσει, λοιπόν, όλους μας να αποφύγουμε την αδυναμία αυτή, μας πρόσφερε την
παραβολή του άφρονος πλουσίου, με τα τόσα διδακτικά μηνύματα και νοήματα της.

Η υποδούλωση στην ύλη

Στη συγκεκριμένη παραβολή, βλέπουμε ότι ο Χριστός δεν κάνει λόγο για τον πλούτο, αλλά για την πλεονεξία του πλουσίου, η οποία τον οδήγησε στην αφροσύνη. Η πλεονεξία είναι πάθος φοβερό που εμπλέκει τον άνθρωπο στα πλοκάμια της αμαρτίας. Τον εγκλωβίζει στα όρια της ειδωλολατρίας και τον καθιστά εντελώς ανελεύθερο. Και όμως, η αγάπη του Θεού τον έταξε να είναι κυρίαρχος και διαχειριστής των υλικών αγαθών. 

Η απομάκρυνση όμως του ανθρώπου από αυτή την αγάπη τον έκανε να αποκόψει την ύπαρξη του από το Δημιουργό του και να εξαρτά απόλυτα τη ζωή του από τα υλικά αγαθά. Με αυτό τον τρόπο βλέπουμε πως η αμαρτία εκδηλώνεται ως ασθένεια της βουλήσεως που προκαλεί σοβαρές διαταραχές στις σχέσεις του ανθρώπου με το Θεό, με το συνάνθρωπό του, αλλά και με τα αγαθά της δημιουργίας. Είναι πολύ χαρακτηριστικό ένα παράδειγμα που θα μπορούσαμε να παραθέσουμε. 

Στα χέρια του σωστού ανθρώπου το σίδερο γίνεται αλέτρι, ένα πολύ χρήσιμο μηχάνημα για την καλλιέργεια των χωραφιών. Στα χέρια όμως του αμαρτωλού ανθρώπου μπορεί να μετατραπεί σε φονικό όργανο που σκοτώνει. Το ίδιο γίνεται με τα χρήματα και τον πλούτο. Η χρήση τους κινείται μέσα στα όρια της αγάπης του Θεού, ενώ η κατάχρησή τους συνδέεται με την αμαρτία και τα πάθη.

Πλούτος και φτώχεια

Μια σημαντική διάσταση που θα πρέπει να προσέξουμε, είναι ότι η πλεονεξία μόνο στη σφαίρα των ψευδαισθήσεων δίνει την αίσθηση της επάρκειας και της πληρότητας. Αντίθετα, η παρουσία της αποκαλύπτει φτώχεια, κενά και ελλείψεις. Ο πλούσιος της παραβολής είχε τόσα αγαθά, αλλά ήταν ανήσυχος και ταραγμένος: «Τί να κάνω; Έχω τόσα αγαθά και δεν έχω που να τα μαζέψω». 

Όλες αυτές οι μέριμνες, οι ανησυχίες, οι φροντίδες και οι αγωνίες φθείρουν τελικά τον άνθρωπο και ψυχικά και σωματικά. Αντίθετα, ισχυρό είναι το παράδειγμα που μπορεί να μας δίνουν φτωχοί άνθρωποι που η καρδιά τους όμως είναι γεμάτη υπομονή και αγάπη: «Δόξα τω Θεώ», λένε εκ βάθους καρδίας. Και έτσι τους βλέπουμε με μεγάλες αντοχές να πλουτίζουν μέσα από την ολιγάρκειά τους.

Όταν μάθει ο άνθρωπος να ελέγχει τις απαιτήσεις του, τότε γίνεται αυτάρκης και αποφεύγει την πλεονεξία. Στην αντίπερα όχθη, ο πλεονέκτης επιζητεί ολοένα και περισσότερα για τον εαυτό του, αφήνοντάς τον συνεχώς ανικανοποίητο. Για αυτό και ο Απόστολος Παύλος μας συμβουλεύει: «Νεκρώσατε τα μέλη υμών… και την πλεονεξίαν, ήτις εστίν ειδωλολατρία».

Η αφροσύνη

Ο πλεονέκτης αναζητεί την ευτυχία στα υλικά αγαθά. Στην πραγματικότητα όμως εμφανίζεται σαν μια διαταραγμένη προσωπικότητα, που κυριεύεται ολοένα και περισσότερο από ανησυχία, φόβο, αγωνία και άγχος. Είναι εδώ ακριβώς που βλέπουμε να επιχειρείται ένα αναποδογύρισμα στην όλη πορεία της φυσική δημιουργίας. Ανταλλάσσουμε το Θεό – Δημιουργό με τα δημιουργήματα. Αυτή η αλλοίωση είναι «παρά φύσιν». Για αυτό και η λατρεία της φύσεως που συνιστά στάση ειδωλολατρίας, οδηγεί στην αυτοκαταστροφή και κυρίως σε μια απειλητική οικολογική αναστάτωση, τις παρενέργειες της οποίας γευόμαστε με τον πιο οδυνηρό τρόπο στις μέρες μας.

Η υπέρβαση

Με τη σημερινή παραβολή, ο Κύριος μας εισάγει σε μια προοπτική που τη χαρακτηρίζει η υπέρβαση. Ο άνθρωπος δεν αντιμετωπίζει το θάνατο με τα χρήματα και τα υλικά αγαθά. Η αυτονόμησή τους παραπέμπει σε σπέρματα της φθοράς και του θανάτου. Για αυτό και ο άνθρωπος, όταν πεθαίνει, ούτε και αυτό το σώμα του δεν παίρνει μαζί του. Το εμπιστεύεται στη γη μέχρι τη Δευτέρα Παρουσία και την ανάσταση των νεκρών.

Όλες αυτές τις αλήθειες υπενθυμίζει ο Κύριος στον πλούσιο της παραβολής, όταν του λέει: «Άφρων, ταύτη τη νυκτί την ψυχήν σου απαιτούσιν από σου, α δε ητοίμασας τίνι έσται;» Ο Χριστός με την αγάπη Του θέλει να μας κρατήσει κοντά Του για να απολαμβάνουμε της κοινωνίας του Παραδείσου. Για αυτό και μας προειδοποιεί: «ίνα μή υπνώσωμεν εν αμαρτίαις εις θάνατον. Γρηγορείτε ουν, ότι ούκ οίδατε ποία ώρα ο Κύριος υμών έρχεται».

Αγαπητοί αδελφοί, ο Κύριος μέσα από την αγάπη της Εκκλησίας του μας προσκαλεί για να εγκολπωθούμε τους αληθινούς θησαυρούς που συνιστούν τον «κατά Θεό πλούτο». Η αγάπη και η ελεημοσύνη, ως αντίδοτα της πλεονεξίας, δίδουν τη δυνατότητα και διευρύνουν απεριόριστα τους ορίζοντες για την κυκλοφορία της αγάπης του Θεού στους ανθρώπους. Σ΄ αυτήν ακριβώς την ευλογημένη προοπτική, ο άνθρωπος γεμίζει με το πλήρωμα της ζωής του Θεού. Γεύεται της μακαριότητας της αιώνιας και αληθινής ζωής.

Χριστάκης Ευσταθίου, Θεολόγος

Πηγή