Ἡ χάρη νὰ εἶσαι Χριστιανός

Νικολόπουλος Ἱερώνυμος (Ἀρχιμανδρίτης)

Ἡ ἑορτή τῶν Ἁγίων Πάντων ἔρχεται σέ φυσική διαδοχή τῆς ἑορτῆς τῆς Πεντηκοστῆς. Καί τοῦτο διότι, ἄν τήν προηγούμενη Κυριακή εἴδαμε τήν πνοή τοῦ Πνεύματος, πρέπει σήμερα νά δοῦμε τούς καρπούς τοῦ Πνεύματος. 

Θέλει ἡ Ἐκκλησία νά τιμήσει τό σύνολο τῶν Ἁγίων της, τό ὁποῖο ὡς νέφος περιβάλλει τόν θρόνο τοῦ Ἁγίου Θεοῦ καί ἀποδεικνύει σέ τί ὗψος ἀναβιβάζει τόν ἄνθρωπο ἡ ὁλοπρόθυμη κατάφασή του στήν πρόσκληση τοῦ Θεοῦ νά γίνει Πατέρας του κι ἐκεῖνος κατά χάριν υἱός του.

Ἔτσι, ἡ Ἐκκλησία δέν θυμᾶται ἁπλῶς ἱστορικά τήν ἐπέλευση τοῦ Παναγίου Πνεύματος, ἀλλά βιώνει πραγματικά καί ἀποτυπώνει ἐμπειρικά τό τί σημαίνει γιά τή ζωή της, γιά τήν ἐπί γῆς παρουσία της ὁ Παράκλητος, ἀλλά καί τό πῶς μπορεῖ νά ἐπενεργήσει στόν ἄνθρωπο καί πόσο ἀσύλληπτο ἀπό τήν ἀνθρώπινη διάνοια εἶναι τελικά τό μεγαλεῖο, τό ὁποῖο τοῦ προσπορίζει ἡ ἁγιότητα.

Ὅμως, ὅσο ὄμορφα κι ἄν φαίνονται αὐτά, ἔχει ἡ Ἐκκλησία καί τήν ἐπίγνωση ὅτι ἡ πορεία γιά τήν κατάκτησή τους, ἐξαιτίας τῶν μεθοδειῶν τοῦ μισάνθρωπου διαβόλου, εἶναι πολύ σκληρή. Ξέρει ὅτι ὁ πόλεμος μέ τόν μισόκαλο εἶναι φοβερός καί ἐξαιρετικά λεπτός καί ὕπουλος, γιατί τό τρόπαιο τοῦ πολέμου αὐτοῦ εἶναι ὁ κάθε ἄνθρωπος, ὡς μοναδική καί ἀνεπανάληπτη προσωπικότητα. Κι αὐτή τή σκληρότητα ἔρχεται ν΄ ἀναδείξει τό σημερινό εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα, ἑστιάζοντας κυρίως στίς ἐπιλογές τοῦ κάθε ἀνθρώπου.

Συνεργία Θεοῦ καί ἀνθρώπου

Ἐντύπωση προξενεῖ ἡ διατύπωση τοῦ στίχου: «πᾶς ὅστις ὁμολογήσει ἐν ἐμοί ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ὁμολογήσω κἀγώ ἐν αὐτῷ ἔμπροσθεν τοῦ πατρός μου τοῦ ἐν οὐρανοῖς». Κανονικά θά ἔπρεπε νά λέει: «Πᾶς ὅστις ὁμολογήσει με..., ὁμολογήσω κἀγώ αὐτόν...» (Ματθ. 10,32). Τό ὅτι δέν εἶναι λάθος ἤ ἰδιωματισμός ἀποδεικνύεται ἀπό τό ὅτι ἡ συνέχεια εἶναι γραμματικά σωστή: «Ὅστις δ' ἄν ἀρνήσηταί με ἔμπροσθεν τῶν ἀνθρώπων, ἀρνήσομαι αὐτόν κἀγώ...». Γιατί αὐτή ἡ ἐμπρόθετη διαφοροποίηση στή διατύπωση;

Ἡ ἀπάντηση πού ὑποκρύπτεται εἶναι καταλυτική γιά τό πῶς ἀντιλαμβάνεται ὁ Χριστός τούς δικούς του ἀνθρώπους. Θά ἑρμηνεύσει ὁ Χρυσόστομος: «ἀποδεικνύει ὅτι ὅποιος ὁμολογεῖ τήν πίστη, δέν τό κάνει μέ τίς δίκες του δυνάμεις (ἐννοεῖ εἴτε τά προσωπικά πιστεύματα, εἴτε τό πεῖσμα, εἴτε τόν φανατισμό ἤ τόν ἐνθουσιασμό τοῦ καθενός), ἀλλά βοηθούμενος καί ἐμπνευσμένος ἀπό τή θεία χάρη. Ἐνῶ γιά ὅποιον τόν ἀρνεῖται δέν εἶπε "ἐν ἐμοί", ἀλλά "ἐμέ", γιά νά φανεῖ ἡ ἐρημιά τῆς ψυχῆς καί ἡ ἀποξένωσή της ἀπό τή δωρεά τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ὁδηγεῖ στήν ἄρνηση». Ἑπομένως, ἡ ὁμολογία τῆς πίστης εἶναι ἀπόδειξη ψυχῆς χαριτωμένης, στήν ὁποία κατοικεῖ ὁ Χριστός καί τή χαρακτηρίζει, ἐνῶ ἀντίθετα ἡ ἄρνηση εἶναι συνέπεια τῆς ἐρήμωσης τῆς ψυχῆς, λόγῳ τῆς ἐγκατάλειψής της ἀπό τόν Θεό, ἐξαιτίας τῆς ἀνθρώπινης προσκόλλησης στό ὁτιδήποτε ἀποτελεῖ ἐμπόδιο σέ μιά οὐσιαστική σχέση ἀγάπης μαζί του.

Μέ ἄλλα λόγια, περιγράφεται στό Εὐαγγέλιο ἡ κορυφαία ἐκείνη πνευματική κατάσταση πού προσδιορίζει ὁ Παῦλος ὅταν ὁμολογεῖ: «Ζῶ οὐκέτι ἐγώ, ζεῖ δέ ἐν ἐμοί Χριστός» (Γαλ. 2, 20). Κι ἡ κατάσταση αὐτή ἀποτυπώνεται ἀπό τόν ἅγιο Ἰωάννη Χρυσόστομο μέ ἕνα χαρακτηριστικό παράδειγμα πού δείχνει πῶς κατοικεῖ ὁ Χριστός στόν ἄνθρωπο, χωρίς νά τόν καταλαμβάνει, χωρίς νά τόν ὑποδουλώνει, χωρίς νά τόν καταργεῖ. Πάρτε, λέει ὁ Ἅγιος, ἕνα κομμάτι σίδερο καί βάλτε το στή φωτιά. Μετά ἀπό λίγο θά κοκκινίσει. Ἔπαψε νά εἶναι σίδερο; Ὄχι! Εἶναι, ὅμως, πλέον καί φωτιά! Ἔτσι συνεργάζονται Θεός καί ἄνθρωπος, ἔτσι συνενώνονται, ἔτσι συνυπάρχουν, σέ σημεῖο πού νά μήν μπορεῖ νά ἀποχωρισθεῖ ὁ ἕνας τόν ἄλλον!

"Ὑπέρ ἐμέ;"

Τί ἀποτέλεσμα ἔχει αὐτή ἡ σχέση Θεοῦ καί ἀνθρώπου; Μά τί ἄλλο ἀπό τό νά καθίσταται καί νά διεκδικεῖ κομβική ὑπεροχή στή ζωή τοῦ ἀνθρώπου. Γι' αὐτό καί ἡ συνέχεια τοῦ σημερινοῦ Εὐαγγελίου μπορεῖ νά φαίνεται μέ ὅρους ἀνθρώπινους σκληρή καί ἀπόλυτη, στήν οὐσία της ὅμως δέν εἶναι τίποτε ἄλλο παρά ἔντιμη, εἰλικρινής καί ξεκάθαρη. Διεκδικεῖ ὁ Θεός ἀπόλυτη προτεραιότητα στήν καρδιά τοῦ ἀνθρώπου του, ὡς κορύφωση τῆς ἀξιακῆς του κλίμακας!

Χρησιμοποιεῖ ὁ Χριστός μας τό ρῆμα "φιλῶ" κι ὄχι τό ρῆμα "ἀγαπῶ" γιά νά δείξει τή βαθιά στοργή, τό ὁλοκληρωτικό δόσιμο καί τό ἀγχωτικό ἐνδιαφέρον πού ὑπάρχει στίς οἰκογενειακές σχέσεις καί τίς διαφοροποιοῦν ἀπό τίς λοιπές σχέσεις ἐκτίμησης πού ἀναπτύσσονται στήν ἀνθρώπινη κοινωνία. Καί ἀπαιτεῖ, ὁ ἄνθρωπός του νά τόν βιώνει παραπάνω καί ἀπό αὐτά ἀκόμη τά μέλη τῆς οἰκογένειάς του, θέτοντας τή σχέση Θεοῦ καί ἀνθρώπου στό κέντρο τῆς ὕπαρξής του, ὡς πεμπτουσία τῆς βιωματικῆς του ἐμπειρίας.

Κι αὐτό διαφοροποιεῖ τόν Κύριο καί τόν καθιστᾶ πολύ ἀνώτερο ἀπό τούς κοινούς διδασκάλους. Ἔφθασε κάποτε ὁ Ἀριστοτέλης νά πεῖ: «Φίλος μέν Πλάτων, φίλτατη δ' ἀλήθεια», γιά νά δείξει ὅτι θυσιάζει χάριν τῆς ἀλήθειας τήν ἀγάπη τῆς φίλιας. Ὁ Χριστός δέν μᾶς λέει νά θυσιάζουμε χάριν τῆς ἀλήθειας τήν ἀγάπη τῆς ὅποιας οἰκογένειάς μας. Κάνει κάτι ἀνώτερο· λέει νά θυσιάσουμε γιά δική του προσωπική χάρη, γι' Αὐτόν, τήν ὅποιαν ἀγάπη, ἀκόμη καί τή μεγαλύτερη, ἤ πιό σωστά, νά τή θεωρήσουμε πολύ κατώτερη σέ σχέση μέ τή δική του, καθώς δέν εἶναι μόνον ἡ Ἀλήθεια, ἀλλά καί ἡ Ὁδός καί ἡ Ζωή!

Σήμερα, Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων, ἡ Ἐκκλησία μας δέν προβάλλει μόνον ὅλους ὅσοι κατέστησαν ὄργανα τῆς χάριτος καί οὐρανοπολίτες, ἀλλά συνάμα παραθέτει μέ τόν δικό της μοναδικό παιδαγωγικό τρόπο τήν ἀλήθεια πού οἱ Ἅγιοι Πάντες ἐγκολπώθηκαν βιωματικά καί τούς ἀνέδειξε· τόν οὐσιαστικό καί ἀδιάσπαστο ἐγκεντρισμό τους στό Εὐαγγέλιο τοῦ Χριστοῦ, ὡς πρόταγμα τῆς καταλυτικῆς τους σχέσης μέ τόν Θεό Πατέρα.

Πηγή