Η Αγία Ελένη απεβίωσε στη Νικομήδεια της Μικράς Ασίας σε ηλικία 80 ετών έχοντας στο πλευρό της το γιο της Κωνσταντίνο, όπως μας πληροφορεί ο Ευσέβιος (De Vita Constantini, 3, 46).
Το γεγονός ότι από τις αρχές του 329 μ.Χ. σταματάει απότομα η κοπή νομισμάτων με τη μορφή της, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι ο θάνατός της επήλθε στα τέλη του 328 ή στις αρχές του 329.
Το μαυσωλείο της Αγίας Ελένης. Η Αγία Ελένη ενταφιάστηκε εδώ με βασιλικές τιμές στις αρχές του 4ου αιώνα, εντός λαμπρού σαρκοφάγου από πορφυρίτη.
Η σορός της μεταφέρθηκε στη Ρώμη, όπου ενταφιάστηκε με βασιλικές τιμές στο μαυσωλείο της αρχαίας ρωμαϊκής οδού Λαβικάνας μέσα σε πορφυρή σαρκοφάγο, όπως ήταν συνήθεια για τις αυτοκρατορικές ρωμαϊκές οικογένειες. Το μαυσωλείο της οδού Λαβικάνας χτίστηκε από τον Μ. Κωνσταντίνο, μεταξύ των ετών 326 και 330, αρχικά ως μαυσωλείο για τον ίδιον, αλλά τελικά χρησιμοποιήθηκε για την ταφή της μητέρας του. Αργότερα, άγνωστο πότε και γιατί, η σαρκοφάφος θα κρυφτεί στις κατακόμβες Πέτρου και Μαρκελλίνου που βρίσκονται στην ίδια περιοχή (ίσως για να αποφευχθεί η δήωση της σορού από τους βαρβάρους που θα καταστρέψουν τελικά τη Δυτική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία).
Άποψη από τις κατακόμβες Πέτρου και Μαρκελλίνου στη Ρώμη. Η σαρκοφάγος της Αγίας Ελένης θα κρυφτεί εδώ τις δύσκολες ώρες του τέλους της Δυτικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Αργότερα η σαρκοφάγος από πορφυρίτη που περιείχε το σκήνωμά της θα μεταφερθεί στο Βατικανό (ίσως τον 11ο αιώνα) και μετά από την ανακαίνισή της τον 18ο αιώνα (το 1777), θα τοποθετηθεί στα μουσεία του Βατικανού, όπου και βρίσκεται μέχρι σήμερα.
Η μνημειακή πορφυρή σαρκοφάγος της Αγίας Ελένης έχει διακοσμηθεί με σκαλισμένες, ανάγλυφες στρατιωτικές σκηνές που δείχνουν έφιππους Ρωμαίους στρατιώτες και αιχμάλωτους βαρβάρους, ενώ το καπάκι της σαρκοφάγου με ερωτιδείς και Νίκες που κρατούν γιρλάντες. Η έντονη στρατιωτική διακόσμηση της σαρκοφάγου, όχι κατάλληλη για ενταφιασμό γυναίκας, έχει οδηγήσει τους μελετητές της να υποθέσουν ότι αρχικά η σαρκοφάγος κατασκευάστηκε για τον ίδιο τον Μ. Κωνσταντίνο (το πιθανότερο) ή για τον σύζυγο της Αγίας Ελένης, Κωνστάντιο Χλωρό.
Ο Νικηφόρος Κάλλιστος μας μαρτυρεί την μετακομιδή του ιερού λειψάνου της βασίλισσας μαζί με την βασιλεία από την Αρχαία στη Νέα Ρώμη, δύο χρόνια μετά την κοίμησή της, για να τοποθετηθεί στο αυτοκρατορικό μαυσωλείο στο Ναό των Αγίων Αποστόλων. Η παρουσία του σκηνώματος της, το έτος 1204 μ.Χ., στον ναό των Αγίων Αποστόλων μαρτυρείται από τον ROBERT DE CLERI.
Από εκεί, το όγδοο έτος εξουσίας του δόγη PIETRO ZIANI (1211-1212), κατά τα γεγονότα που επακολούθησαν μετά την Δ” Σταυροφορία και την Λατινική αυτοκρατορία, οι Βενετοί πρέπει να το αφαίρεσαν δια χειρός κάποιου ΑICARDO, που ήταν «REGULARIS CANONICUS VETETUS», για να το μεταφέρουν στο ομώνυμο Βενετσιάνικο μοναστήρι, το όποιο φαίνεται να είναι του AICARDO. Ήδη, κατά τον 15ο αιώνα, ο Ρώσος προσκυνητής Ζωσιμάς μας πληροφορεί για τον τάφο της Αγίας Ελένης, χωρίς όμως να μιλάει για το λείψανο της Αγίας στους Αγίους Αποστόλους Κωνσταντινουπόλεως.
Ο Βενετός Πατρίκιος Corner αφηγούμενος την μετακομιδή του λειψάνου αναφέρει ότι το πλοίο που μεταφέρει το ιερό φορτίο δεν φθάνει στη δουκική βασιλική του Αγίου Μάρκου,αλλά πέφτει σε μία ξέρα και δεν κινείται πια μέχρις ότου το σκήνωμα να βγει σ`εκείνο τον τόπο, τη νήσο της Αγίας Ελένης, όπου μέχρι τώρα υπάρχει η εκκλησία που είναι αφιερωμένη στην Αγία.
Το έτος 1807 μ. Χ, με τη Ναπολεόντεια κατάργηση του Ολιβετανού μοναστηρίου της Αγίας Ελένης, το ιερό λείψανο μετακομίσθηκε προσωρινά στον Άγιο Πέτρο του Castello, για να επιστρέψει κατόπιν στην πρωταρχική του θέση, εκεί όπου ευρίσκεται ακόμη: σε μια λάρνακα από γυαλί, κάτω από την αγία Τράπεζα του παρεκκλησίου ΒORROMEO. Το ιερό λείψανο αποτέλεσε αντικείμενο αναγνωρίσεως το 1929 και το 1991.
Το ιερό σκήνωμα της Αγίας Ελένης είναι τοποθετημένο εντός λάρνακας σε δύο λειψανοθήκες. Η μία λειψανοθήκη είναι ανθρωπόμορφη αργυρή κεφαλή με στέμμα, η οποία παρουσιάζει το πρόσωπο κεκοιμημένης γυναικός και εμπεριέχει εντός αυτής τμήμα της τιμίας κάρας. Η δεύτερη μεταλλική λειψανοθήκη έχει σχήμα ανθρώπινου σωματότυπου που εμπεριέχει στο εσωτερικό του τα λείψανα της Αγίας αριθμημένα και σφραγισμένα με ειδική σφραγίδα του Ρωμαιοκαθολικού Πατριαρχείου της Βενετίας.
Η μία λειψανοθήκη είναι ανθρωπόμορφη αργυρή κεφαλή με στέμμα, η οποία παρουσιάζει το πρόσωπο κεκοιμημένης γυναικός και εμπεριέχει εντός αυτής τμήμα της τιμίας κάρας. Η λειψανοθήκη αυτή είναι ενδεδυμένη με δύο ενδύματα που φορά η Αγία, ένα το παλαιό βενετσιάνικο ένδυμα και ένα αυτό που φιλοτέχνησε και προσέφερε η Αποστολική Διακονία.
Αυτή είναι συνήθως η βενετσιάνικη παράδοση ή τεχνική της φυλάξεως, διατηρήσεως και παρουσίας των ιερών λειψάνων, ως συμβαίνει και με ιερά λείψανα διαφόρων Αγίων που φυλάσσονται στη Βενετία, όπως είναι το σκήνωμα της Οσίας Μαρίας, το ιερό λείψανο του Αγίου Αναστασίου του Πέρσου, το σκήνωμα της Αγίας Χριστίνας.
Τα μοναδικά ιερά λείψανα της Αγίας Ελένης τα οποία έχουν υποστεί τη διαδικασία της κανονικής αναγνώρισης κατά το έτος 1929 είναι αυτά που φυλάσσονται στη Βενετία. Πρόκειται περί των λειψάνων γυναικός που έζησε κατά τον 4ο αιώνα και που απέθανε σε γεροντική ηλικία (80-85 ετών). Τα ιερά λείψανα είναι τμήμα της κάρας (ινιακό οστούν, βρεγματικό οστούν, οφθαλμικές κόγχες, ρινικά οστά, θραύσματα), και το μεγαλύτερο τμήμα του υπολοίπου σώματος.
Το σκήνωμα της Αγίας Ελένης στη Βενετία με το επιβλητικό πορφυρό “βυζαντινό” ένδυμα.
Σήμερα τρία μέρη (δύο στην Ιταλία και ένα στη Γαλλία) υποστηρίζουν ότι κατέχουν τη σορό της Αγίας Ελένης:
-Η εκκλησία Saint-Leu-Saint-Gilles στο Παρίσι
-Η Βασιλική Santa Maria in Ara Coeli στη Ρώμη
-Η εκκλησία Sant’Elena στη Βενετία
Επίσης διάφορα μικρολείψανα της Αγίας Ελένης βρίσκονται σε διάφορες λειψανοθήκες σε ολόκληρη την Ευρώπη, ενώ την κάρα της Αγίας Ελένης υποστηρίζει ότι κατέχει ο Καθεδρικός ναός της Τρηρ (Trier) Γερμανίας.
Η σορός της Αγίας Ελένης στη Βασιλική Santa Maria in Ara Coeli στη Ρώμη
Δεν είναι πολλά πράγματα γνωστά για τα υπάρχοντα λείψανα της Αγίας Ελένης στη Ρώμη. Είτε κλάπηκαν είτε όχι, η σορός της Αγίας Ελένης μεταφέρθηκε τον 12ο αιώνα στη Βασιλική Santa Maria in Ara Coeli, επειδή ήθελαν να χρησιμοποιήσουν την πορφυρή σαρκοφάγο της Αγίας Ελένης για την ταφή του Πάπα Αναστάσιου του Δ΄. Αργότερα η πορφυρή σαρκοφάγος μεταφέρθηκε στα Μουσεία του Βατικανού από τον Πάπα Πίο ΣΤ” (1775 – 1799), ενώ η σορός παρέμεινε στη Βασιλική.
Ο ναΐσκος αφιερωμένος στην Αγία Ελένη. Σε κρύπτη κάτω από το αλτάριο του ναΐσκου βρίσκεται η ξύλινη σαρκοφάγος που περιέχει τη σορό της Αγίας Ελένης.
Βασιλική Santa Maria in Ara Coeli στη Ρώμη.
Στη Βασιλική Santa Maria in Ara Coeli υπάρχει ένας μικρός ναΐσκος αφιερωμένος στην Αγία Ελένη, όπου κάτω από το αλτάριο του ναΐσκου βρέθηκε το 1960 μία μικρή ξύλινη λειψανοθήκη που περιέχει τα λείψανα της Αγίας Ελένης που υπήρχαν στη σαρκοφάγο.
Η ξύλινη λειψανοθήκη είναι από σανταλόξυλο διακοσμημένο με πολύτιμους λίθους, φιγούρες ζώων και χρυσά φύλλα. Τα σχέδια είναι τυπικά του 12ου αιώνα, σύμφωνα με τους ειδικούς. Όμως το μικρό μέγεθος της λειψανοθήκης δεν φαίνεται κατάλληλο για ολόκληρη σορό.
Έρευνα, συγκέντρωση, επεξεργασία, επιμέλεια και παράθεση υλικού Χώρα Του Αχωρήτου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου