Τα Έργα του Χριστού (Αποστολικό Ανάγνωσμα της Κυριακής Β΄ Νηστειών)

(Ἑβρ. α΄ 10 – β΄ 3)

Κατ᾽ ἀρχάς σὺ, Κύριε, τὴν γῆν ἐθεμελίωσας, καὶ ἔργα τῶν χειρῶν σού εἰσιν οἱ οὐρανοί· αὐτοὶ ἀπολοῦνται, σὺ δὲ διαμένεις· καὶ πάντες ὡς ἱμάτιον παλαιωθήσονται, καὶ ὡσεὶ περιβόλαιον ἑλίξεις αὐτούς, καὶ ἀλλαγήσονται· σὺ δὲ ὁ αὐτὸς εἶ, καὶ τὰ ἔτη σου οὐκ ἐκλείψουσι. 

Πρὸς τίνα δὲ τῶν ἀγγέλων εἴρηκέ ποτε· κάθου ἐκ δεξιῶν μου ἕως ἂν θῶ τοὺς ἐχ θρούς σου ὑποπόδιον τῶν ποδῶν σου; οὐχὶ πάντες εἰσὶ λειτουργικὰ πνεύματα εἰς διακονίαν ἀποστελλόμενα διὰ τοὺς μέλλοντας κληρονομεῖν σωτηρίαν; Διὰ τοῦτο δεῖ περισσοτέρως ἡμᾶς προσέχειν τοῖς ἀκουσθεῖσι, μή ποτε παραρρυῶμεν. Εἰ γὰρ ὁ δι᾽ Ἀγγέλων λαληθεὶς λόγος ἐγένετο βέβαιος, καὶ πᾶσα παράβασις καὶ παρακοὴ ἔλαβεν ἔνδικον μισθαποδοσίαν, πῶς ἡμεῖς ἐκφευξόμεθα τηλικαύτης ἀμελήσαντες σωτηρίας; ἥτις ἀρχὴν λαβοῦσα λαλεῖσθαι διὰ τοῦ Κυρίου, ὑπὸ τῶν ἀκουσάντων εἰς ἡμᾶς ἐβεβαιώθη.

Ερμηνεία

Τη δημιουργική ενέργεια του Χριστού παρουσιάζει στο σημερινό ανάγνωσμα ο απόστολος Παύλος. Οι Εβραίοι, που πίστεψαν στον Χριστό, ταλαιπωρημένοι από τους πολλούς πειρασμούς και δοκιμασίες, θεωρούσαν τον εαυτό τους κατώτερο από τους άλλους. Έρχεται όμως ο Απόστολος και με θάρρος στους συμπατριώτες του λέγοντας πως προστάτης τους είναι ο Κύριος. Όλα τα επιχειρήματα, που φέρνει, εστιάζονται στο πρόσωπο του Χριστού. Μιλάει για τον Ιησού και λέγει πως είναι ο κληρονόμος όλων, ο δημιουργός των αιώνων, το απαύγασμα της δόξας και ο χαρακτήρας της υπόστασης του Πατέρα (Ἑβρ. 1, 2-3). Επειδή είναι ο φυσικός Υιός του Πατέρα, έχει το γνώρισμα της δημιουργίας, «ἔργα τῶν χειρῶν σου εἰσιν οἱ οὐρανοὶ».

Η δημιουργία του κόσμου

Ο άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, τη μνήμη του οποίου τιμά σήμερα η Εκκλησία, σχολιάζει πολύ χαρακτηριστικά τη Δημιουργία από τον Θεό. «Τα αθάνατα κι αυτή η αθανασία κι όλα τα πλάσματα που έχουν ζωή κι αυτή η ζωή, τα άγια όλα κι αυτή η αγιότητα κι όλα τα πλάσματα που έχουν ζωή κι αυτή η ζωή, τα άγια όλα κι αυτή η αγιότητα και τα ενάρετα όλα κι αυτή η αρετή και τα αγαθά όλα κι αυτή η αγαθότητα και τα όντα όλα κι αυτή η οντότητα (ύπαρξη) είναι φανερό πως είναι έργα του Θεού». Άλλα από τα έργα του Θεού έχουν χρονική αρχή και άλλα δεν έχουν, γιατί πάντοτε υπήρχαν. Π.χ. η αρετή, η αγαθότητα, η αγιότητα, η αθανασία είναι ενέργειες του Θεού, που πάντα υπήρχαν. Πριν ακόμα δημιουργηθεί ο κόσμος των αγγέλων, το σύμπαν και ο άνθρωπος, όλα αυτά υπήρχαν ως ενέργειες του Θεού. Ο άσαρκος Λόγος του Θεού δημιούργησε όχι το μισό κάθε έργου, αλλά το σύστημα του σύμπαντος. Ο Κύριος δεν είναι εφευρέτης σχημάτων αλλ’ όλο το σύστημα του σύμπαντος. Ο Κύριος δεν είναι εφευρέτης σχημάτων, αλλά δημιουργός αυτής της ιδία της φύσης των όντων, «ὅτι ἐν αὐτῶ ἐκτίσθη τὰ πάντα, τὰ ἐν τοῖς οὐρανοις καὶ τὰ ἐπὶ τῆς γῆς, τὰ ὁρατὰ καὶ τὰ ἀόρατα» (Κολ. 1,16).

«Ο Πατέρας ήθελε να δημιουργηθεί ο κόσμος, ο Υιός τον δημιούργησε και το άγιο Πνεύμα τον τελειοποίησε», θα πει ο Νικόλαος Καβάσιλας. Είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της θεότητας το δημιουργικό. Εάν μπορούσαμε να πούμε ανθρωπομορφικά, δύο βραχίονες του Πατέρα, που δημιούργησε τον κόσμο, είναι ο Υιός και το άγιο Πνεύμα. Ο Υιός έφερε σε πέρας τη Δημιουργία και το Άγιο Πνεύμα τη ζωοποίησε.

Η αναδημιουργία του κόσμου

Η αναδημιουργία του κόσμου έγινε με την ενσάρκωση του Χριστού. Όταν ο άνθρωπος με τις αμαρτίες του απομακρύνθηκε από τον Θεό, χρειάσθηκε ο ίδιος ο Κύριος να ενανθρωπήσει, για να τον επαναφέρει στον προορισμό του. Το πιο εκπληκτικό γεγονός και εκείνο, που ξεπερνά κάθε προσδοκία και ελπίδα, είναι να γίνει ο Θεός άνθρωπος. Κανένα πράγμα πάνω στη γη, ούτε στον ουρανό, ούτε η θάλασσα, ούτε η ύπαρξη των αγγέλων, δεν δείχνει την αγάπη του Θεού προς τον άνθρωπο, όσο η ενανθρώπηση του Λόγου του Θεού. Ο Χριστός, με την ενσάρκωσή του, χάρισε στον άνθρωπο τον εαυτό του. Είναι το μεγαλύτερο δώρο, που μπορεί να μας κάνει ο Θεός. Η αμαρτία είναι δρόμος προς την ανυπαρξία. Τώρα στο πρόσωπο του Χριστού ο αμαρτωλός άνθρωπος επανέρχεται στο «είναι». Η αόριστη ζωή του παίρνει νόημα, γίνεται στο πρόσωπο του Χριστού συμμέτοχος στη χάρη του Τριαδικού Θεού. Η πρώτη δημιουργία έγινε από τον Υιό και η δεύτερη δημιουργία και ανάπλαση πάλι από τον Χριστό. Ο Χριστός πήρε την αγριεμένη ανθρώπινη φύση, της έδωσε την ημερότητα της χάρης του Θεού και με τη θυσία του τη θέωσε και την έσωσε.

Όχι μόνο τον άνθρωπο, αλλά και τα ζώα και την άψυχη φύση ευεργέτησε ο Χριστός. Το Ευαγγέλιο αναφέρει πως έζησε αρμονικά «μετά των θηρίων» (Μάρκ. 1, 13) και «οι άνεμοι και η θάλασσα» (Ματθ. 8, 27) υπάκουσαν σ’ Αυτόν. Ολόκληρη η Δημιουργία αισθάνθηκε την ανακαινιστική του παρουσία, όταν πήρε την ανθρώπινη μορφή. Ο καινούργιος άνθρωπος ονομάζεται από τον Παύλο «καινή κτίσις» (Β' Κορ. 5, 17).

Η καινή κτίση

Η καινούργια κτίση και δημιουργία είναι ο νέος άνθρωπος, που είναι απαλλαγμένος από τη φθορά και τον θάνατο. Η Καινή κτίση είναι ο βίος των ανθρώπων, που προέρχεται από τη θυσία και την ανάσταση του Χριστού δηλ. «το αόργητον, το ανεξίκακον, το φιληδονίας αρρύπωτον και το αφιλάργυρον του τρόπου», κατά τον άγιο Βασίλειο. Κτίση σημαίνει όχι μόνο τη δημιουργία από το μηδέν, αλλά και την ανάπλαση μιας υπάρχουσας κακής κατάστασης σε καλύτερη. Π.χ. όταν μεταβάλλεται η πόρνη και γίνεται λογική, όταν ο πλεονέκτης γίνεται φιλάνθρωπος, ο οργίλος ειρηνικός, τότε η μεταβολή αυτή είναι «καινή κτίσις».

Η Εκκλησία είναι η καινή κτίση. Μέσα σ’ αυτήν ο πιστός αποδύεται τον παλαιό άνθρωπο και ντύνεται τον καινούργιο, «τὸν κατὰ Θεὸν κτισθέντα ἐν δικαιοσύνη καὶ ὀσιότητι τῆς ἀληθείας» (Ἐφ. 4, 24). Μέσα στην αγιαστική χάρη των μυστηρίων ο πιστός ανακαινίζεται, και ξαναδημιουργείται. Καθημερινά αλλοιώνεται προς το καλύτερο. Ζει και αισθάνεται τον Χριστό.

Η διαρκής ανακαίνιση τον ανθρώπου

Όλα τα δημιουργήματα του Θεού θα ήταν άθλια και στερημένα από τη δόξα του Θεού, εάν δεν δέχονταν την πρόνοιά Του. Θα ήταν ακόμη ο Θεός ένας ανάξιος λόγου, εάν άφηνε την κτίση έρημη από την αγαθότητά του. Καλύτερα να μην είχε δημιουργηθεί ο κόσμος και ο άνθρωπος, εάν ήταν παραμελημένοι από τον Θεό. Ο Θεός όμως «οὐδενὸς ἄπεστι τῶν ὄντων», γράφει ο άγιος Μάξιμος. Απόδειξη η ενσάρκωση του Υιού Του και η παρουσία της Εκκλησίας.

Οι άνθρωποι επινοούν οικονομικά και πολιτικά προγράμματα με σκοπό να αλλάξουν τον κόσμο. Τα έργα των ανθρώπων πολλές φορές είναι τέτοια, που οδηγούν την κτίση και τον άνθρωπο στην καταστροφή. Η τρομακτική οικολογική καταστροφή και η αλλοτρίωση του ανθρώπου από τον Δημιουργό του είναι τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα αυτής της αλήθειας. Μόνο μέσα στην Εκκλησία η κτίση μεταμορφώνεται και χαριτώνεται. Το ψωμί και το κρασί γίνεται Σώμα και Αίμα Χριστού, τα ανθρώπινα μέλη άγια λείψανα, ο άνθρωπος θεός κατά χάρη, ο καθένας μας αποκτά «νουν Χριστού» (Α' Κορ. 2, 16). Η Εκκλησία είναι το καμίνι, «της ανθρωπίνης ουσίας το χωνευτήριον», που χωνεύει τον «παλαιό» άνθρωπο με τις αμαρτωλές πράξεις και επιθυμίες του και τον βγάζει καινούργιο.

Αγαπητοί αδελφοί, οι άνθρωποι εξυμνούν και καυχώνται για τα φθαρτά έργα τους, που πολλές φορές είναι εκτρώματα μπροστά στον Θεό. Απέναντι στον υπερφίαλο άνθρωπο της εποχής μας, η Εκκλησία μας καλεί να γίνει ο καθένας με τον αγώνα του «καινή κτίσις», να ντυθεί τον νέο άνθρωπο, «τὸν ἀνακαινούμενον εἰς ἐπίγνωσιν κατ’ εἰκόνα τοῦ κτίσαντος αὐτὸν» (Κολ. 3,10). Αμήν.

Μητροπ. Εδέσσης Ιωήλ, Ο επιούσιος Άρτος