Πνευματικὸ ξεκαθάρισμα (Μαρ.η΄34-θ΄1)

Νικολόπουλος Ἱερώνυμος (Ἀρχιμανδρίτης)

Πολλούς ἡγέτες γνώρισε ἡ ἀνθρώπινη ἱστορία μέ ποικίλα χαρακτηριστικά, πολλά κίνητρα καί διαφορετικούς στόχους. Ὅλοι, ὅμως, εἶχαν ὡς κοινή συνιστάμενη τό γεγονός ὅτι ὅποτε δέν

ὑποχρέωναν, ἄμεσα ἡ ἔμμεσα ἔταζαν, ὑπόσχονταν, καλλιεργοῦσαν τήν ἀνταποδοτική λογική καί ἐξῆπταν τή φαντασία ὅσων τούς ἀκολουθοῦσαν γιά ὀφέλη, κέρδη, ἀπολαύσεις, πού θά τούς ἀπονέμονταν μετά τήν ἐπιτυχία τοῦ ἡγέτη τους.
Ἔτσι, οἱ ὀπαδοί ἑνός ἡγέτη, ἄν μέν τόν ἀκολουθοῦσαν ἀπό καταναγκασμό, ἦταν στρατιά δούλων, ἄν δέ τόν ἀκολουθοῦσαν ἀπό τήν προσδοκία τῆς ὅποιας ἀνταπόδοσης, ἦταν στρατιά μισθοφόρων.

Στή σημερινή Κυριακή τῆς Σταυροπροσκυνήσεως, καθώς ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία ὑψώνει στό μέσο τοῦ ναοῦ τόν Τίμιο Σταυρό πρός προσκύνηση, γιά νά ἀντλήσουμε δύναμη καί θάρρος, καί νά συνεχίσουμε νά διαπλέουμε τό μέγα πέλαγος τῆς νηστείας, καταμεσῆς τοῦ ὁποίου βρισκόμαστε, καθώς, λοιπόν ὑψώνει τό Ἱερό Σύμβολο τοῦ Βασιλέως τοῦ Μεγάλου, τοῦ Κυρίου τῆς Δόξης, τοῦ Ἐσφαγμένου Ἀρνίου, συνάμα προβάλλει τή σημερινή εὐαγγελική περικοπή, ὡς τήν πιό ἐκφραστική στή διατύπωση τῶν ὅρων ὑπό τούς ὁποίους ἐμεῖς οἱ χριστιανοί ἀκολουθοῦμε τόν δικό μας ἡγέτη, τόν Νυμφίο τῆς ψυχῆς μας. Μέ τό στόμα, λοιπόν, τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ ξεκαθαρίζεται τό τί ζητᾶ καί τό ποῦ στοχεύει!

Παράδοξη ἄρνηση

Τί ζητᾶ, λοιπόν, ὁ Χριστός μας; Ὁ πρῶτος στίχος τοῦ σημερινοῦ εὐαγγελικοῦ ἀναγνώσματος ἀπαντᾶ σαφῶς. Ὅποιος θέλει νά μέ ἀκολουθεῖ ὡς μαθητής, ἄς ἀρνηθεῖ τόν ἑαυτό του, ἄς πάρει σταθερή ἀπόφαση νά ὑπομείνει κάθε θλίψη καί δοκιμασία ἕως καί σταυρικό θάνατο, καί τότε ἄς μέ ἀκολουθεῖ μιμούμενος τό παράδειγμά μου. Βαρυσήμαντος λόγος, πού ἡ ἀνθρωπότητα δέν φαίνεται νά κατανόησε στήν πραγματική του διάσταση, οὔτε μπόρεσε νά ἀφομοιώσει μιᾶς πού, ἀφοῦ ἀπό τότε καί ἕως σήμερα παρόμοιος λόγος, τόσο ἐλεύθερος, ξεκάθαρος καί βαθύς δέν ἔχει διατυπωθεῖ. Εἶναι ἡ πρώτη φορά πού οἱ ἄνθρωποι καλοῦνται ἐν ἐλευθερίᾳ. Καλοῦνται νά συνταχθοῦν πίσω ἀπό τό μοναδικό πρόσωπο τοῦ Σωτήρα Χριστοῦ, μέ ὅρους προσωπικῆς εὐθύνης. Χαρακτηριστικό τό «ὅστις θέλει», καθώς δέν συνοδεύεται ἀπό ἀπειλές καί συνέπειες γιά ὅποιον δέν θέλει!

Ὑπάρχει ἕνας παράδοξος ὅρος στήν πρόσκληση τοῦ Κυρίου μας. Ὁ ὅρος νά ἀπαρνηθοῦμε τόν ἑαυτό μας. Γιατί; Αὐτό πού ἔχω καί χειρίζομαι εἶναι ὁ ἐαυτος μου. Αὐτό πού μου δόθηκε καί μέ προσδιορίζει εἶναι ὁ ἐαυτός μου. Αὐτό πού μέ ὁριοθετεῖ καί μέ χαρακτηρίζει στήν κοινωνία τῶν ἀνθρώπων εἶναι ὁ ἐαυτός μοῦ. Γιατί μοῦ ζητᾶ ὁ Χριστός νά τόν ἀρνηθῶ; Καί μάλιστα δέν μοῦ ζητᾶ νά ἀρνηθῶ κάποιο κομμάτι τοῦ ἑαυτοῦ μου, ἔστω τό πιό ἀρρωστημένο ἤ σάπιο, ἀλλά μοῦ ζητᾶ ν’ ἀρνηθῶ συνολικά ὁλόκληρο τόν ἑαυτό μου, ἀκόμη κι ὅσα καλά θεωρῶ ὅτι ἔχω! 

Τολμᾶ κι ἑρμηνεύει τόν λόγο τοῦ Κυρίου ὁ Μέγας Βασίλειος. Ἐξηγεῖ ὅτι ἄρνηση τοῦ ἑαυτοῦ σημαίνει «παντελής τῶν παρελθόντων λήθη καί τῶν θελημάτων ἑαυτοῦ ἀναχώρησις». Δηλαδή, τό νά ξεχάσει ὁ ἄνθρωπος ὅσες ἀγκυλώσεις, πιστεύματα, θεωρήσεις, προκαταλήψεις, ἀντιλήψεις εἶχε γιά τόν κόσμο καί τόν ἄνθρωπο, πρίν γνωρίσει τόν Χριστό. Νά ξεχάσει ἀκόμη καί τίς καθημερινές του συνήθειες, γιά νά παραδοθεῖ ἄνευ ὅρων στόν Χριστό καί τήν Ἐκκλησία του, στό ἐκκλησιαστικό ἦθος καί τόν πνευματικό τρόπο ζωῆς. Ἀλλά καί τό νά παύσει ὁ ἄνθρωπος νά διεκδικεῖ καί νά ἐπιβάλλει τό δικό του θέλημα, λέγοντας ὁλοπρόθυμα, ὅπως ὁ Σωτήρας μας: «Οὐ ζητῶ τό θέλημα τό ἐμόν, ἀλλά τό θέλημα τοῦ πέμψαντός με πατρός» (Ἰω. 5, 30)

Χριστοποίηση

Ὅμως, αὐθεντικοτερα κι ἀπ΄ τόν ἐμπειρότατο καί θεοφώτιστο ἐρμήνευτή τῆς Ἁγίας Γραφῆς ἑρμηνεύει τόν λόγο του αὐτό ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας. Καί τόν ἑρμηνεύει σέ τέσσερα ἐκτεταμένα κεφάλαια τοῦ κατά Ἰωάννην εὐαγγελίου, ἀπό τό 13ο ἕως τό 17ο, ὅπου περιγράφονται τά γεγονότα μετά τόν Μυστικό Δεῖπνο ἕως καί πρίν τή σύλληψη, καί ὅπου ὁ Κύριός μας τόσο μέ τίς τελευταῖες ἐκτεταμένες παρακαταθῆκες πρός τούς μαθητές του, ὅσο καί μέ τήν ἀρχιερατική του προσευχή, περιγράφει τό πῶς εἶναι ὁ ἄνθρωπος πού τελικά σπεύδει νά τόν ἀκολουθήσει, πῶς ἀρνεῖται στήν πράξη τόν ἑαυτό του καί πῶς ἐγκολπώνεται τήν ἰδιότητα τοῦ φίλου, τοῦ ἀδελφοῦ τοῦ Χριστοῦ. Μεγάλα ἀποσπάσματα τῶν κεφαλαίων αὐτῶν διαβαζονται τή Μεγάλη Πέμπτη στήν Ἀκολουθία τῶν Ἀχράντων Παθῶν τοῦ Κυρίου μας (τῶν Δώδεκα Εὐαγγελίων), ὁπότε καί λιτανεύεται ὁ Ἐσταυρωμένος.

Πηγή