Του π. Αναστασίου Γκοτσόπουλου, Εφημέριου Ι.Ν. Αγ. Νικολάου Πατρών
Προς αγαπητούς αντιφρονούντες
Στον απόηχο του φυλλαδίου «Άγιος Παΐσιος σύγχρονος ομολογητής της Ορθοδόξου Πίστεως»
ανατύπωσή του και τη διανομή του σε δεκάδες χιλιάδες αντίτυπα, τις δεκάδες αναδημοσιεύσεις του σε ιστοσελίδες και ιστολόγια, τα εκατοντάδες σχόλια που αναρτήθηκαν και τις επικείμενες μεταφράσεις του σε άλλες γλώσσες.
Ασφαλώς υπήρξαν και αντιδράσεις, που επιβεβαιώνουν, αν μη τι άλλο, ότι άγγιξε τον «τύπον των ήλων» εκπληρώνοντας το σκοπό του, που, όπως σημείωνα στο εισαγωγικό σημείωμα, ήταν «με αφορμή επιστολή του ιδίου του Αγ. Παϊσίου» να τεθούν «πολύ επιγραμματικά κάποια κρίσιμα ζητήματα προς ευρύτερο πνευματικό προβληματισμό».
Ευχαριστώ πολύ όλους όσοι καθ’ οιονδήποτε τρόπο συνέβαλαν στην έκδοση και επανέκδοση του φυλλαδίου, στη δημοσίευση στο διαδίκτυο, στη διανομή του μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (άγνωστο σε μένα άτομο με ενημέρωσε ότι το απέστειλε σε περισσότερες από 3.000 διευθύνσεις!).
Ευχαριστώ, επίσης, όσους εξέφρασαν τη θετική τους κρίση με δημόσιο σχόλιο ή προσωπικό μήνυμα.
Ευχαριστώ, επίσης, ειλικρινά και όλους όσοι άσκησαν αυστηρή, ακόμα και σκληρή, κριτική καλοπροαίρετα ή και κακοπροαίρετα - ο Θεός μόνο ξέρει! - διότι με το δικό τους τρόπο συνέβαλαν στον ευρύτερο προβληματισμό γύρω από τα σοβαρά θέματα που έθεσε ο Άγιος Παΐσιος με την εν λόγω επιστολή και τη στάση του.
Θα ήθελα λοιπόν να απευθυνθώ ιδιαιτέρως σε όσους μου άσκησαν κριτική:
Α. Κατ’ αρχάς δεν αισθάνομαι, γιατί απλούστατα δεν είμαι, ούτε αγωνιστής, ούτε πρόμαχος της αλήθειας, ούτε εγγυητής τής πίστεως, ούτε πιστεύω ότι θα σώσω την Εκκλησία και τον κόσμο, ούτε, ούτε, ούτε … Απολύτως τίποτα απ’ αυτά! Δεν πιστεύω, επίσης, ότι είναι δυνατόν να σταματήσουμε τον Οικουμενισμό. Ασφαλώς ΟΧΙ! Το «μυστήριο της ανομίας» που εκφράζεται σε όλη του την πληρότητα με το διαχριστιανικό και διαθρησκειακό οικουμενισμό δεν θα σταματήσει με ενέργειες ανθρώπων, όπως έχουν προφητεύσει η Αγ. Γραφή και οι Άγιοι. Ο Χριστός μας διερωτήθηκε αν, όταν έρθει ο Υιός του ανθρώπου, θα βρει πίστη πάνω στη γη! Οι Άγιοι λένε ότι οι ασεβέστεροι όλων στα έσχατα θα είναι οι κληρικοί! Ο Θεός να μας ελεήσει!
Τι κάνουμε εμείς λοιπόν; Απλώς αυτό που λέει η συνείδησή μας, αυτό που επιτάσσει το ποιμαντικό μας χρέος, αυτό που μάθαμε από τους δασκάλους μας, έτσι ώστε να ενημερώνουμε όσους θέλουν να ακούσουν, και ίσως κάποιοι, Χάριτι Θεού, λίγοι ή πολλοί, να ξεφύγουν από τη δαιμονική σύγχυση και πλάνη.
Ας μου επιτρέψετε, όμως, και κάτι προσωπικό: Είχα την ξεχωριστή ευλογία από τον Θεό να μαθητεύσω κοντά σε σπουδαίους κατά Χάριν ανθρώπους: τον Γεώργιο Οικονόμου τον Κατηχητή (μαθητή π. Γερβασίου Παρασκευοπούλου), τον π. Αντώνιο Αλεβιζόπουλο και τον Δρυινουπόλεως Σεβαστιανό, τους οποίους θαύμαζα μεταξύ πολλών άλλων για την πίστη, το πάθος και την επιμονή για την Αλήθεια, την καθαρότητα, αλλά και το ασυμβίβαστο του αγώνα τους και την πολύ καλή τεκμηρίωση των ισχυρισμών και απόψεών τους. Ίσως κάποια απ’ αυτά τα στοιχεία να με έχουν επηρεάσει, κατά το «μ’ όποιον δάσκαλο θα κάτσεις»… Μακάρι βέβαια να τους έμοιαζα και σε αυτά και στα λοιπά χαρίσματά τους. Ας είναι αιωνία τους η μνήμη και να εύχονται και για μένα!
B. Ορισμένοι θεώρησαν τις σκέψεις μου επί της επιστολής του Αγίου Παϊσίου ιδιαίτερα αυστηρές, και παρέμειναν στην αυστηρότητα χωρίς να ασχοληθούν με την ουσία της υποθέσεως. Τους παραπέμπω στα όσα γράφει ο Άγιος στην επιστολή του, αναφερόμενος όχι στους οικουμενιστές αλλά σε όσους έχουν εκκλησιαστικό-παραδοσιακό φρόνημα και αντιδρούν στον οικουμενισμό: «Θέλουμε οἱ ἄλλοι νά ἔχουν τόν ἴδιο μέ ἐμᾶς πνευματικόν χαρακτήρα. Ὅταν κάποιος ἄλλος δέν συμφωνῇ μέ τόν χαρακτήρα μας, δηλαδή ἢ εἶναι ὀλίγον ἐπιεικής ἢ ὀλίγον ὀξύς, ἀμέσως βγάζομε τό συμπέρασμα ὅτι δέν εἶναι πνευματικός ἄνθρωπος. Ὅλοι χρειάζονται εἰς τήν Ἐκκλησίαν. Ὅλοι οἱ Πατέρες προσέφεραν τάς ὑπηρεσίας των εἰς Αὐτήν. Καί οἱ ἤπιοι χαρακτῆρες καί οἱ αὐστηροί. Ὅπως διά τό σῶμα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀπαραίτητα καί τά γλυκά καί τά ξινά, καί τά πικρά ἀκόμη ραδίκια (τό καθένα ἔχει τίς δικές του οὐσίες καί βιταμίνες), ἔτσι καί διά τό Σῶμα τῆς Ἐκκλησίας. Ὅλοι εἶναι ἀπαραίτητοι. Ὁ ἕνας συμπληρώνει τόν πνευματικόν χαρακτῆρα τοῦ ἄλλου». Για τον Άγιό μας, ο καθένας έχει τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του, αλλά ακόμα και η «πικράδα» χρειάζεται στην Εκκλησία μας! Μακάρι να ήμουν κι εγώ ένα από τα «πικρά ραδίκια» του Αγίου μας! Σκεφτείτε, όμως, αγαπητοί, μήπως ηθελημένα τονίζετε την αυστηρότητα του ύφους, λόγω του ότι αποφεύγετε να αντιμετωπίσετε την ουσία του λόγου: την ένοχη απραξία και αδιαφορία σας μπροστά στο τραγικό πρόβλημα της έκπτωσης του Οικουμενισμού από την παράδοση της Εκκλησίας μας, και την υπηρεσία του σε άνομα και αντίχριστα σχέδια.
Γ. Σε όσους έχουν αντίρρηση επί της ουσίας θα ήθελα να πω:
Αγαπητοί αντιφρονούντες,
1. Αντιλαμβάνομαι ότι σας στενοχώρησε πολύ, πάρα πολύ, ο Άγ. Παΐσιος με αυτά που καταλογίζει στον «μεγάλο» για σας Αθηναγόρα και στους ομόφρονες αυτού οικουμενιστές. Γράφει με τα ίδια του τα χέρια και ζητά, μάλιστα, να δημοσιευθεί ότι ο Αθηναγόρας και οι όμοιοί του : «αγάπησε άλλη γυναίκα, την παπική εκκλησία και αρνήθηκε την Ορθοδοξία μας»!, «Δεν έχουν ούτε ψίχα πνευματική ούτε φλοιό»!, «δεν έχουν αγαπήσει το Θεό, αλλά έχουν κοσμική αγάπη»!, «σκανδαλίζει τα μικρά και μεγάλα παιδιά» [τι λέει, αλήθεια, ο Χριστός για τους σκανδαλίζοντες τους μικρούς του μαθητές, ότι είναι “μεγάλοι” ή ότι πρέπει να …;!], «συνεταιρισμός αμαρτωλών»!, «έλλειψη σοβαρών Ιεραρχών και Ποιμένων με πατερικές αρχές»!, «οι φιλενωτικοί δίνουν το πρώτο πλήγμα στην Εκκλησία»!, «ακατανόητα και δυστυχώς βλάσφημα όσα λέει και κάνει ο Αθηναγόρας»! κ.ο.κ.
2. Και να σκεφτεί κανείς ότι ενώ ο Άγιος είναι τόσο γλυκύς, ανεκτικός και ήπιος με τους κάθε είδους αμαρτωλούς, όχι απλώς είπε, αλλά έγραψε και, μάλιστα, ζήτησε να δημοσιευθούν οι ανωτέρω πολύ σκληροί, ΓΙΑ ΕΠΙΣΚΟΠΟ, χαρακτηρισμοί και κρίσεις του.
Κάνω λάθος, αγαπητοί μου;
3. Σας καταλαβαίνω ότι, μη μπορώντας να καταφερθείτε κατά του Αγίου, στρέφεστε κατ’ εμού. Όπως πάντα: κανένα στοιχείο, καμία απάντηση, αλλά: πληθώρα λεκτικών προπηλακισμών, συστάσεις για φίμωσή μου και απειλές ότι θα επιληφθεί η εκκλησιαστική δικαιοσύνη και η Ι. Σύνοδος! Συκοφαντίες μέχρι και του σημείου ότι είμαι «πράκτορας της ρωσικής εκκλησιαστικής πολιτικής» και πιθανόν «μασόνος»! Πάντα ανωνύμως - πλην μιας φαιδράς περιπτώσεως. Καθόλου πρωτότυπο! Άλλωστε, ο καθένας προσφέρει στο δημόσιο διάλογο εκ του περισσεύματος της καρδίας του! Φίλοι μου, μην ταλαιπωρείσθε, διότι δεν πτοούμαι ούτε πρόκειται να εκχωρήσω σε κανένα το θείο δώρο της ελευθερίας τής σκέψεως και του λόγου όντας ασφαλώς έτοιμος να αναλάβω τις συνέπειες, αν χρειαστεί.
4. Εγώ επιμένω: Σας παρακαλώ, απαντήστε σε όσα ο Άγιος γράφει. Εμένα αφήστε με στην άκρη, μη με υπολογίζετε καθόλου! Στις έντονες ενστάσεις, τις σοβαρές κατηγορίες και τους αυστηρότατους χαρακτηρισμούς του Αγίου απαντήστε, αν μπορείτε!
5. Και τελικά, το βασικότερο ερώτημά μου: γνωρίζετε, αγαπητοί μου, ΕΝΑΝ, μόνο ΕΝΑΝ ΑΓΙΟ ΠΟΥ ΝΑ ΕΧΕΙ ΜΙΛΗΣΕΙ ΘΕΤΙΚΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟ, όπως τον ζούμε στις μέρες μας;;!
Αυτά για την ώρα. Έχουν όμως ενδιαφέρον και άλλα κείμενα με υπογραφή του Αγίου Παϊσίου…
ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΑΘΗΝΑΓΟΡΑ
«Σκανδαλίστηκαν» ορισμένοι επειδή ένας απλός παπάς τόλμησε, να ασκήσει κριτική στον «μέγα» κατ’ αυτούς Αθηναγόρα. Παραβλέπουν ότι ο ίδιος ο Άγιος Παΐσιος άσκησε κριτική στον Αθηναγόρα και μάλιστα ζήτησε τη δημοσίευσή της στον Ορθόδοξο Τύπο.
Δυστυχώς εδώ έχουμε την απόλυτη αντιστροφή της ηθικής: ενώ για τον Άγιο ο Αθηναγόρας σκανδάλισε με τις ενέργειές του, για ορισμένους “εκκλησιαστικούς” σκανδαλίζει όποιος μιλάει για τον Αθηναγόρα!
Α. Δύο απλά ερωτήματα προς αντιφρονούντες και υπερασπιζομένους τον «μέγα» (σας λέει κάτι ότι και οι μασόνοι τον χαρακτηρίζουν «μέγα» (Πυθαγόρας 1977, τ. 5, σ. 5), και «μεγάλο ὁραματιστή τῆς ἑνώσεως τῶν Χριστιανῶν» (Ἰλισσός, 1973, τ. 97, σ. 41);):
1. Ο Χριστός μας έδωσε τα χαρακτηριστικά του «μεγάλου»: «Ος δ’αν ποιήση και διδάξη ούτος μέγας κληθήσεται» (Ματθ. 5, 19). Διαβάζοντας την επιστολή του Αγ. Παϊσίου συνεχίζετε να πιστεύετε ότι ο Αθηναγόρας εκπληρώνει τα κριτήρια του Ματθ. 5, 19 για να τον αποκαλείτε «μέγα»; Μήπως αντί διθυράμβων έχει ανάγκη εντονοτέρων ικετηρίων ευχών;
2. Όταν εξελέγη Πατριάρχης ο Αθηναγόρας (1948) στην Κωνσταντινούπολη ζούσαν περίπου 250.000 Έλληνες με έντονη παρουσία στην οικονομική και πνευματική ζωή της Πόλεως. Το 1955 επί Πατριαρχίας του έγιναν τα περίφημα Σεπτεμβριανά, το πογκρόμ, ο αφανισμός τού ελληνισμού τής Κωνσταντινουπόλεως. Όπως αποδείχθηκε ολόκληρο το τουρκικό κράτος προετοιμαζόταν επί μακρόν εναντίον κάθε ελληνικού στοιχείου (εκκλησίες, νεκροταφεία, σπίτια, σχολεία, επιχειρήσεις, κλπ).
Αδυσώπητα τα ερωτήματα:
Πώς ο «μέγας» Αθηναγόρας δεν πήρε χαμπάρι τι σχεδίαζαν οι Τούρκοι κάτω από τη μύτη του;
Πώς ο «μέγας» Αθηναγόρας δεν μπόρεσε με τις τόσες διασυνδέσεις και φιλίες (βλ. Τρούμαν….) να αποτρέψει το έγκλημα κατά του ποιμνίου του;
Πώς ο «μέγας» Αθηναγόρας δεν κατόρθωσε ούτε καν να ενημερώσει τον Ελληνισμό για να προστατευθεί στοιχειωδώς και να διαφυλάξει τα κειμήλιά του;
Πώς οι παλαιότεροι μαρτυρικοί Πατριάρχες του Γένους, επί Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με τις διασυνδέσεις τους ακόμα και στην οθωμανική Διοίκηση ενημερώνονταν και έτσι προλάβαιναν και προστάτευαν το ποίμνιό τους με φανερές και μυστικές ενέργειες;
Και τέλος, πάλι επί του «μεγάλου» Αθηναγόρα, το 1964 δεν εκδιώχθηκαν οι υπόλοιποι Έλληνες για να παραμείνουν μετά το Κυπριακό (1974) εκεί οι σημερινοί μόλις 2.000-3.000 ;
Ο Αθηναγόρας παρέλαβε ζωντανό Ελληνισμό στην Πόλη 250.000 ψυχές και τι παρέδωσε; Αληθινά πιστεύετε, αγαπητοί, ότι ήταν «μέγας»;
Β. 1. Με το πρόβλημα της μασονικής ιδιότητας του Αθηναγόρα, αγαπητοί, πιστέψτε με, δεν ξεμπερδεύετε εύκολα, ισχυριζόμενοι τόσο επιπόλαια πως είναι ψέματα όσα γράφουν τα μασονικά περιοδικά! Πιστεύετε ότι οι μασόνοι είναι ανόητοι και επιπόλαιοι να διακινδυνεύσουν να εκτεθούν χαρακτηρίζοντας τον Αθηναγόρα μασόνο μόλις τέσσερις μήνες μετά το θάνατό του; Πέθανε στις 7.7.72 και αναφορά στη μασονική του ιδιότητα έχουμε στο Τεκτονικό Δελτίο, 1972 (Νοέμβριος-Δεκέμβριος), τ. 104, σ. 232 κ.εξ, όπου αναφέρονται στο τεκτονικό «μνημόσυνο» που τέλεσαν στις 12.10.1972 στην Αθηναϊκή Μασονική Στοά «Αρμονία»! Και είναι πάμπολλες οι αναφορές και οι λεπτομέρειες για τη μασονική του ιδιότητα! Γιατί δεν λένε, αλήθεια, ότι ήταν μασόνος και ο Πατριάρχης Δημήτριος;
Βέβαια, μου έκανε εντύπωση ότι κανένας από όσους με κατηγόρησαν για την παραπομπή σε τεκτονικά περιοδικά δεν το έκανε επωνύμως (πλην της γνωστής, φαιδράς περιπτώσεως στερουμένης αξιοπρεπείας…)! Προφανώς, αγαπητοί μου, γνωρίζετε την αλήθεια και κηδόμενοι της αξιοπρέπειάς σας κρύβεστε, διότι δεν θέλετε να εκτεθείτε! Συνετά ενεργείτε, και εκ του ασφαλούς, διότι όταν έρθουν στη δημοσιότητα και κάποια στοιχεία από μη μασονικές πηγές για τον «μέγα», πού θα κρυφτείτε για να δικαιολογήσετε τα αδικαιολόγητα; Οι σχέσεις Αθηναγόρα-οικουμενισμού-μασόνων-θεοσοφιστών έχουν τραγικό ενδιαφέρον… Λίγη υπομονή ...
2. Το πρόβλημα με τη μασονική ιδιότητα του Αθηναγόρα δεν είναι τα μασονικά περιοδικά. Και αν θέλετε, ακόμα, το κυρίως πρόβλημα δεν είναι το ότι ήταν απλά μασόνος. Το πρόβλημα είναι σοβαρότερο: ο Αθηναγόρας υπηρέτησε με συνέπεια και μαχητικότητα, όσο κανένας άλλος, τη μασονική θρησκευτική, εκκλησιαστική πολιτική, όπως έχει καταγραφεί στα απόρρητα μασονικά κείμενα π.χ. στο Τυπικό μυήσεως στον 32ο μασονικό βαθμό, όπου εκεί εκτίθεται με θαυμαστή σαφήνεια η μασονική θρησκευτική πολιτική, που ταυτίζεται και ολοκληρώνεται με τον οικουμενισμό (βλ. αναλυτικότερα στο τελευταίο κεφάλαιο του φυλλαδίου και στα άρθρα του Μοναχού Αβερκίου). Ποιος διαφωνεί; Ποιος έχει σοβαρό και υπεύθυνο αντίλογο;
3. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις 28.11.2013 με επίσημο ανακοινωθέν Του διέψευσε ότι είναι μασόνος ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Η επαινετή αυτή ενέργεια του Οικουμενικού Θρόνου καθιστά απολύτως απαραίτητη την προσφυγή τού Πατριαρχείου στις αρμόδιες Αρχές για προστασία της μνήμης τού Αθηναγόρα από τη συκοφαντία (αν είναι συκοφαντία), ότι ήταν μασόνος, την οποία κατ’ επανάληψη έχουν διατυπώσει οι ίδιοι οι μασόνοι στα επίσημα περιοδικά τους.
Ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος κατανοεί ότι η μομφή εναντίον του περί μασονίας έχει αντίκτυπο και στο όνομα και στη διακονία του Οικουμ. Θρόνου και για το λόγο αυτό δικαίως και λίαν επαινετώς αντέδρασε. Δεν πρέπει λοιπόν να ενεργήσει άμεσα και για την προστασία του ονόματος του πνευματικού του Πατέρα; Δεν έχει μεγαλύτερη υποχρέωση να προστατεύσει την τιμή και την υπόληψη ενός κεκοιμημένου Προθιεράρχου από τις συκοφαντίες των εχθρών τής Εκκλησίας μας; Νομίζω θα συμφωνήσετε ότι δεν θα έχει κανένα νόημα μία απλή διάψευση από το Πατριαρχείο, αλλά θα πρέπει να υποχρεωθούν οι ίδιοι οι μασόνοι από τους εν Κωνσταντινουπόλει επιγόνους τού Αθηναγόρα να επιβεβαιώσουν ή να αναιρέσουν τα όσα έχουν γράψει γι’ αυτόν.
Αγαπητοί, συγχωρέστε με για τον “σκανδαλισμό” αλλά θα πρέπει να υπάρξει και συνέχεια, διότι «η αλήθεια ελευθερώσει υ(η)μάς».
Αξιότιμο
κ. Παναγιώτη Μαρτίνη
Θεολόγο, τ. Σχολικό Σύμβουλο,
Άρχoντα Ιερομνήμονα της Αγίας και Μεγάλης τού Χριστού Εκκλησίας.
Πάτρα
Αγαπητέ κ. Μαρτίνη,
Εν πρώτοις σας ευχαριστώ για το από 18.7.2015 σχόλιό σας στο φυλλάδιο που εξέδωσα με τίτλο «Άγ. Παΐσιος ο Αγιορείτης - Σύγχρονος Ομολογητής της Ορθοδόξου Πίστεως», και αφορούσε στη θέση του π. Παϊσίου στο θέμα των διαχριστιανικών επαφών και σχέσεων.
Η γνωριμία μας και ο σεβασμός μου στο πρόσωπό σας δεν μου επιτρέπουν να περιφρονήσω την παρέμβασή σας (anastasiosk.blogspot.gr).
Αντιθέτως, μου επιβάλλουν να μιλήσω εν απολύτω ειλικρινεία με τη γλώσσα τής αληθείας, η οποία, ίσως πικράνει, χωρίς αυτό να αποτελεί στόχο μου.
Θα επαναλάβω και εγώ μαζί με τον Άγ. Μάρκο Ευγενικό: «και εάν συμβή προσενεχθήναι ρήμα σκληρότερον δοκούν ή τραχύτερον, τούτο μεν λογιστέον τη διαφορά των λόγων … τηρητέαν δε την αγάπην εν τοις προσώποις ασάλευτον» (MANSI 31, 510).
Παρά το γεγονός ότι εσείς μου ασκήσατε δημόσια κριτική, αποστέλλω την παρούσα σε σας προσωπικά, καθηκόντως στον Επίσκοπό μου και στον φιλόξενο ιστολόγο κ. Αναστ. Κωστόπουλο, επιφορτίζοντάς τον με την ευθύνη να επικοινωνήσει μαζί σας για να εξασφαλισθεί η σύμφωνη γνώμη στη δημοσίευσή της στο ιστολόγιό του. Ελπίζοντας ότι θα συμφωνήσετε, σας ευχαριστώ.
Ας δούμε ορισμένα σημεία τού σχολίου Σας:
1. Γράφετε: «Περίμενα, λοιπόν, ως τιμή στο νέο άγιο της Εκκλησίας μας, να αναφερθούν στοιχεία για την άγια βιοτή του, την άσκηση, τα χαρίσματά του και όσα τον ανάδειξαν έναν Άγιο της εποχής μας», υπονοώντας ότι δεν υπήρξαν αυτά στην α΄ πανήγυρη στο παρεκκλήσιό μας! Και πιο κάτω: «Δημοσιεύθηκε, ως μη ώφελε, μια επιστολή του οσίου Παϊσίου (23 Ιανουαρίου 1969), που εκφράζει τις αντιρρήσεις του γέροντα «…εξ αιτίας διαφόρων φιλενωτικών κινήσεων» του Πατριάρχη Αθηναγόρα».
Αγαπητέ κ. Μαρτίνη, προφανώς δεν περάσατε καθόλου από το Ναό μας κατά το διήμερο της εορτής τού Αγίου ούτε ζητήσατε να ενημερωθείτε σχετικά. Όλα όσα αναφέρετε ότι περιμένατε να αναφερθούν, αναφέρθηκαν διά πολλών μάλιστα από τους ομιλητές που τίμησαν την πανήγυρή μας (ο Άγιος Κερνίτσης, ο πρωτοσύγκελλος της Μητροπόλεως, ο αρχιμ. Αμβρ. Γκουρβέλος, ο αρχιμ. Χριστ. Μυτιλήνης, ο προϊστάμενος του Ναού μας αρχιμ. Θεοδ. Τσιτσιβός).
Αναφέρθηκαν κατ’ επανάληψιν πολλά «στοιχεία για την άγια βιοτή του, την άσκηση, τα χαρίσματά του και όσα τον ανάδειξαν έναν Άγιο της εποχής μας». Και σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο, για να υπάρξει πληρότητα στην παρουσίαση της ζωής τού Αγίου, το φυλλάδιο εκδόθηκε επικουρικά, για να γνωστοποιήσει και αυτή την πτυχή τής προσωπικότητας του Αγίου, η οποία είναι σχεδόν άγνωστη στο λαό του Θεού . ή μάλλον ορθότερα: επιθυμούν πολλοί την απόκρυψή της.
Το 2014, το ημερολόγιο του ναού μας ήταν αφιερωμένο στον Γέροντα Παΐσιο και είχε όλα αυτά τα στοιχεία στα οποία αναφερθήκατε. Καμία αναφορά, όμως, στην αυστηρή προσήλωση του Αγίου στα θέματα πίστεως και στην καταδίκη τού οικουμενισμού.
Θα περίμενα τότε να διαμαρτυρηθείτε για την αποσιώπηση της βασικής αυτής πτυχής τής προσωπικότητας του Αγίου. Δεν έμαθα να συνέβη κάτι τέτοιο. Εκτός και αν εσείς γνωρίζετε ότι η ομολογιακή διάσταση της προσωπικότητας ενός αγίου δεν εντάσσεται σε «όσα τον ανάδειξαν Άγιο της εποχής μας»! Τότε έχετε απόλυτο δίκαιο!
Αν, όμως, η ομολογία πίστεως ενώπιον των εν υπεροχή αποτελούσε αναγκαίο στοιχείο αγιότητος διαχρονικά στη ζωή της Εκκλησίας μας, τότε ποιος είστε εσείς και ποιος είμαι εγώ που να την αποκρύπτουμε εσκεμμένα από το λαό του Θεού;
Εκτός και αν, επειδή κάποια στοιχεία της ζωής των Αγίων δεν μας βολεύουν, πρέπει να τα αποσιωπούμε. Όμως, κ. Μαρτίνη, η δική μου συνείδηση δεν μου επιτρέπει να γίνω «Προκρούστης» των Αγίων μας και να κόβω ή να τεντώνω τη ζωή τους κατά πώς με βολεύει! Αυτός ήταν ο Άγιος Παΐσιος: ασκητής, χαρισματούχος αλλά και ομολογητής και έτσι υποχρεούμαι να τον παρουσιάζω, αν τον σέβομαι, ακόμα και αν στενοχωρούνται κάποιοι εν υπεροχή όντες.
2. Γράφετε «Δημοσιεύθηκε και είναι γνωστή η επιστολή του οσίου, δεν θα την σχολιάσω. Απλά, πιστεύω, δεν είχε θέση αυτό το κείμενο, την ημέρα της μνήμης του Αγίου».
Μου προκαλεί δυσάρεστη εντύπωση ότι τονίζετε ιδιαίτερα το χρόνο δημοσιεύσεως της επιστολής και δεν αναφέρεστε καθόλου, μα καθόλου, στο περιεχόμενό της. Όπως έγραψα και σε αγαπητό κληρικό σχολιαστή μού θυμίζετε τους Φαρισαίους που στέκονταν και αυτοί στο timing, στο “χρόνο“ που ο Χριστός μας θεράπευε (τους τυφλούς, τους αναπήρους, τη συγκύπτουσα).
Και αυτοί τότε διαμαρτύρονταν έντονα, διότι ήταν “εορτή”-“Σάββατο”. δεν θέλησαν να προσεγγίσουν, ή μάλλον στάθηκαν αρνητικοί, στο ίδιο το γεγονός -στην πράξη αγάπης τού Κυρίου.
Έτσι και εσείς, δυστυχώς, αρνείσθε να προσεγγίσετε την πράξη αγάπης του Αγ. Παϊσίου, την ίδια του την επιστολή («δεν θα την σχολιάσω», λέτε) και μένετε στο ότι ήταν “εορτή”! Και αν οι Φαρισαίοι επικαλούνταν το Νόμο του Θεού, διαστρεβλωμένο βέβαια, εσείς επικαλείσθε και ανάγετε σε κανόνα εφαρμοστέο από όλους τη δική σας και μόνο επιθυμία, λέγοντας: «Απλά, πιστεύω, δεν είχε θέση αυτό το κείμενο, την ημέρα της μνήμης του Αγίου»!
Όμως το συγκεκριμένο «πιστεύω» σας, αγαπητέ κ. Μαρτίνη, δεν είναι και πίστη και πράξη της Εκκλησίας μας. Πολύ καλά ξέρετε ότι η υμνολογία και τα συναξάρια των εορτών των Αγίων τονίζουν πρώτιστα την ομολογία για την πίστη που έδωσαν οι άγιοι ενώπιον και εναντίον των πλανεμένων και αιρετικών βασιλέων και πατριαρχών. Ποιους πρέπει εγώ να ακολουθήσω; Εσάς ή τη διαχρονική και πάγια πράξη της Εκκλησίας μας για να τιμήσω τον Άγιο;
Τι σημαίνει, όμως, η φράση Σας «δεν θα την σχολιάσω» την επιστολή του Αγίου; Τολμείστε, αγαπητέ, να σχολιάσετε τις με «ύφος ήπιο, προσεκτικό», όπως λέτε, φράσεις του Αγίου, ότι ο Αθηναγόρας είχε «κοσμική αγάπη», «αγάπησε άλλην γυναίκα, την παπικήν εκκλησίαν», «σκανδάλισε τα τέκνα της Ορθοδοξίας, μικρά και μεγάλα», «από όσους φιλενωτικούς έχω γνωρίσει δεν είδα να έχουν ούτε ψίχα πνευματική ούτε φλοιό», «οι φιλενωτικοί δίνουν το πρώτο πλήγμα στην Εκκλησία», «χρειάζεται αγώνας» κ.ο.κ. Γιατί, μαζί με σας, και άλλοι θεολόγοι της ιδίας με εσάς “σχολής” δεν τολμάτε να την σχολιάσετε;
Μήπως γιατί υπάρχει ο φόβος ότι στο τέλος θα καταλήξετε σε παρόμοια συμπεράσματα με μένα, διότι ο Άγιος Παΐσιος εν τη απλότητι του λόγου Του είναι εξαιρετικά σαφής και δεν αφήνει κανένα περιθώριο παρερμηνείας; Μήπως φοβάστε ότι τα συμπεράσματά σας θα στενοχωρήσουν κάποιους γνωστούς και φίλους; Αλλά αν ο ειδωλολάτρης έλεγε «φίλος ο Πλάτων, φιλτάτη δε η αλήθεια», τι πρέπει να πούμε εμείς οι Χριστιανοί, που για μας η Αλήθεια είναι ο ίδιος ο Χριστός μας; Επιτρέψτε μου να πιστεύω ότι ως έγκριτος θεολόγος τής πόλης μας, τώρα που εσείς, μόνος σας θέσατε το θέμα, οφείλετε να ολοκληρώσετε την κριτική σας στην ουσία και να μην μείνετε στο τύπο! Θα σας είμαι, ειλικρινά, ευγνώμων.
3. Με εγκαλείτε για «ξέσπασμα κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου» και για «αντι-πατριαρχικό μένος». Λυπάμαι διττώς για την λανθασμένη αυτή κρίση σας:
α) Σε προσωπικό επίπεδο: Ο Θεός γνωρίζει ότι με αδικείτε. Αγαπώ και σέβομαι το Οικουμενικό Πατριαρχείο τού Γρηγορίου, του Χρυσοστόμου, του Φωτίου, των Οικουμενικών Συνόδων, των ομολογητών, των νεομαρτύρων, και γι’ αυτό πονάω για τις εκπτώσεις εν τη πίστει ενίων στελεχών του…
Όμως επειδή η Πάτρα είναι μικρή και όλοι γνωριζόμαστε αρκετά καλά, επιτρέψτε μου, «ως παραφρονών λαλών» να σας υπενθυμίσω, αγαπητέ κ. Μαρτίνη, ότι ο Άγ. Νικόλαος Πατρών είναι η μοναδική ενορία της Μητροπόλεως Πατρών η οποία όχι μόνο διοργάνωσε δύο φορές μεγάλες εκδηλώσεις (2001 και 2005) που αφορούσαν στο έργο του Οικουμενικού Θρόνου με ομιλητή Ιεράρχη του Πατριαρχείου, αλλά και απέκτησε ιδιαίτερο σύνδεσμο με τη Μητρόπολη Μύρων του Οικουμενικού Θρόνου, επί ημερών δικής μου διοικητικής ευθύνης (1994-2006). Να Σας υπενθυμίσω, ότι με την ενορία μας διοργανώσαμε εκδρομές εκτός από την Κωνσταντινούπολη (επισκεφθήκαμε και το Φανάρι, και γίναμε δεκτοί και από τον Οικουμενικό-2001) και στα Μύρα της Λυκίας (2002), της οποίας εκδρομής η ανάμνηση παραμένει ζωντανή στους κατοίκους των Μύρων, όπως κατ’ επανάληψη έχει δηλώσει ο Άγιος Μύρων.
Σας γνωρίζω, επίσης, ότι εγώ προσωπικά (με τα μικρά μου παιδιά) κατ’ επανάληψιν επισκέφθηκα ως προσκυνητής και την Κωνσταντινούπολη και τη Μ. Ασία. Με εγκαλείτε, λοιπόν, για «ξέσπασμα κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου» και «αντι-πατριαρχικό μένος» επειδή τολμώ να διατυπώσω με σαφήνεια και τη δέουσα τεκμηρίωση τον προβληματισμό μου και την κριτική μου σε απαράδεκτες ενέργειες ενίων προσώπων; Γι’ αυτό με κατατάξατε στους “εχθρούς” του Πατριαρχείου; Κρίμα!
Πέρα από την περίπτωσή μου, το λυπηρό είναι ότι ορισμένοι εκ του εκκλησιαστικού χώρου θεωρούν φίλους και συμπαραστάτες τους αποκλειστικά και μόνο «yesmen», ενώ θέτουν στη μαύρη λίστα τις προσωπικότητες εκείνες που παρά τις ανθρώπινες ατέλειες, αγωνίζονται να ακολουθούν την πατερική παράδοση. Αγαπητέ κ. Μαρτίνη, γνωρίζετε και άλλες προσωπικότητες εν ζωή σαν τους ομοτίμους καθηγητές των Θεολογικών Σχολών πρωτοπρεσβυτέρους π. Γ. Μεταλληνό και π. Θ. Ζήση που να έχουν προσφέρει λόγοις, συγγραφαίς και έργοις τόσα πολλά στον Οικουμενικό Θρόνο; Και όμως αυτοί είναι προγραμμένοι στην black list των “εχθρών του λαού” (του…Θεσμού, εννοώ!), επειδή ακολουθώντας παλαιούς και σύγχρονους Αγίους και τη φωνή τής συνειδήσεώς τους διαφωνούν με την οικουμενιστική θεολογία και τις οικουμενιστικές πρακτικές συγκεκριμένων προσώπων! Δεν είναι ντροπή; Δεν είναι έκπτωση αυτό;
Και, επιτρέψτε μου με πολύ πόνο να διαμαρτυρηθώ: Δεν έπεσε στην αντίληψή μου κάποια κριτική Σας στην εκ Πατρών φαιδρο-τραγική περίπτωση θεολόγου-ιστολόγου. Μήπως δεν γνωρίζετε ότι με μοναδική σκαιότητα υβρίζει και απειλεί [θαυμάστε πρόσφατο (23.7.15) λεξιλόγιο και ήθος στο 4ο και 8ο σχόλιό του σε άλλο ιστολόγιο: amethystosbooks.blogspot.gr; Πόσα ανήκουστα δεν έχει γράψει και δεν έχει πει για τον Επίσκοπο της πόλης μας, για άλλους λευκανθέντες σεβασμίους κληρικούς και σεβαστούς θεολόγους των Πατρών; Επειδή όμως ενδιαιτάται εν τοις Πατριαρχείοις, αφίεται αυτώ το άηθες ήθος! Αυτός έχει “εκκλησιαστικό ήθος” και είναι “φίλος”, ενώ ο π. Μεταλληνός έχει “αντιεκκλησιαστικό” και είναι “εχθρός” του Θεσμού! Θεέ μου, τι παρακμή!
β) Σε εκκλησιολογικό επίπεδο: Νομίζω, κ. Μαρτίνη, ότι προσφέρουμε χείριστες υπηρεσίες στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και συνακόλουθα στην Οικουμενική Ορθοδοξία όταν ταυτίζουμε εκκλησιαστικούς θεσμούς με την ίδια τη Εκκλησία, το Σώμα του Χριστού (η απόλυτη έκπτωση του παπισμού), και συνακόλουθα όταν ταυτίζουμε τα πρόσωπα με τους θεσμούς. Εγώ δεν άσκησα κριτική στον ιερό θεσμό του Πατριαρχείου αλλά σε πράξεις και στην υποκρυπτόμενη νέα θεολογία-εκκλησιολογία συγκεκριμένων προσώπων [Αθηναγόρα (βλ. επιστολή Αγ. Παϊσίου) και Βαρθολομαίου (ατελή συλλείτουργα)]. Κάποιοι εσκεμμένα αρνούνται να το αποδεχθούν, διότι έτσι, νομίζουν, ότι τους βολεύει.
Και αν για τους ακατάρτιστους θεολογικά μπορεί να δικαιολογηθεί κάπως μία κάποια σύγχυση, μου είναι εντελώς αδιανόητο να ακούγεται τέτοια επιχειρηματολογία από επιστήμονα θεολόγο με ουσιαστική σχέση με τη ζωή της Εκκλησίας μας. Από πότε η Εκκλησία του Χριστού ταυτίζεται με θεσμούς και από πότε στην Εκκλησία μας ταυτίζονται τα πρόσωπα με τους θεσμούς Της, κ. Μαρτίνη;
Αν θέλουμε να είμαστε συνεπείς με τη λογική Σας αυτή θα πρέπει να αποκαταστήσουμε τους Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως Μακεδόνιο και Νεστόριο, επειδή σεβόμαστε το Πατριαρχείο! Μήπως τους τέσσερις μονοθελήτες Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως Σέργιο, Πύρο, Παύλο, Πέτρο, δεν έπρεπε να τους καταδικάσει η Στ΄ Οικουμενική Σύνοδος για να μην προσβληθεί ο Θρόνος ; Μήπως και τον Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννη Βέκκο ή τον Γρηγόριο Μάμμα πρέπει να τον σεβόμαστε επειδή “ταυτίζεται” με το Πατριαρχείο; Μήπως πρέπει να κατατάξετε στους “εχθρούς” τού Πατριαρχείου και τον Αγ. Γρηγόριο Παλαμά, διότι διέκοψε την κοινωνία με τον Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννη Καλέκα;
Μήπως ο Άγ. Μάρκος αρνούμενος την ένωση και διαφωνών κατηγορηματικά με τον Πατριάρχη Ιωσήφ και τον αυτοκράτορα ήταν πολέμιος του Πατριαρχείου; Μήπως ο ίδιος Άγ. Μάρκος όταν διέκοψε την κοινωνία με τον Κωνσταντινουπόλεως Μητροφάνη και τους ομοφρόνους του και ζήτησε μάλιστα να μην τολμήσουν να πάνε ούτε στην κηδεία του, διαπνεόταν από «αντι-πατριαρχικό μένος»; Όταν οι τρεις Αρχιερείς Φλωρίνης, Ελευθερουπόλεως, και Παραμυθίας, το Άγ. Όρος και ο ιδιος ο Άγ. Παΐσιος διέκοψαν τη μνημόνευση του ονόματος του Κωνσταντινουπόλεως Αθηναγόρα ενήργησε εχθρικά προς το Πατριαρχείο; Επιλείψει γάρ με διηγούμενον ο χρόνος και ο χώρος περί …, περί…, περί …
4. Γράφετε: «Κατά τον Συρόπουλο, ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός παραβρέθηκε στη λειτουργία που τέλεσε ο πάπας στο ναό του Αγ. Γεωργίου στη Φερράρα. Το ίδιο και στο Καθολικό της τότε μονής της Αγίας Μαρίας της Νέας στη Φλωρεντία, όταν εκεί συνεχίστηκαν οι συνοδικές συνεδριάσεις. Με το Ευαγγέλιο στο μέσον του Ναού αρνούνταν τον ασπασμό και την συμπροσευχή;»
α) Αγαπητέ κ. Μαρτίνη, σε ποιο σημείο γράφει ο Συρόπουλος ότι «ο άγιος Μάρκος ο Ευγενικός παραβρέθηκε στη λειτουργία που τέλεσε ο πάπας στο ναό του Αγ. Γεωργίου στη Φερράρα. Το ίδιο και στο Καθολικό της τότε μονής της Αγίας Μαρίας της Νέας στη Φλωρεντία, όταν εκεί συνεχίστηκαν οι συνοδικές συνεδριάσεις»;
Αναζήτησα μετά πολλής προσοχής σχετικές καταγραφές στην προσωπική μου αποδελτίωση των «Απομνημονευμάτων» του Συρόπουλου και δεν βρήκα κάτι σχετικό. Αναγκάστηκα να διαβάσω και πάλι τα «Απομνημονεύματα», δύο, μάλιστα, φορές (σ.σ. 715 (δίγλωσσο) και πάλι δεν βρήκα κάτι που να επιβεβαιώνει τον ισχυρισμό Σας. Διάβασα, επί τροχάδην, και τα πρακτικά της Συνόδου στο MANSI (τ. 31, στ. 470-1354).
Ούτε εκεί αναφέρεται παρουσία του Αγ. Μάρκου του Ευγενικού σε Θ. Λειτουργία που τέλεσε ο πάπας στον Αγ. Γεώργιο Φεράρας ή την Αγ. Μαρία τη Νέα στη Φλωρεντία! (Δεν μπόρεσα να ελέγξω τα ACTA GRAECORUM, εκδοση J. Gill, αλλά ο καθηγητής Γρ. Λαρεντζάκης, στη μελέτη του «Ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός και η ενότητα των Εκκλησιών Ανατολής και Δύσεως», Κατερίνη 1999, παραπέμπει πολλάκις στα Acta χωρίς να μνημονεύει κάποια συμπροσευχή που αναφέρετε εσείς. Επίσης, ούτε ο Νικ. Βασιλειάδης στην κλασική του μελέτη «Ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός και η ένωσις των εκκλησιών», έκδ. ΣΩΤΗΡ, Αθήνα 1993, αναφέρει κάτι σχετικό. Θα σας ήμουν υπόχρεος αν μου υποδείξετε κάτι που διέλαθε της προσοχής μου). Ο MANSI, λοιπόν, αναφέρει μόνο την εναρκτήρια δοξολογία, όχι όμως Θ. Λειτουργία, κατά την έναρξη και λήξη των εργασιών της Συνόδου στη Φεράρα (9.4.1438 και 11.1.1439), στην οποία παρίστατο όλη η Σύνοδος.
Στην Εξόδιο του Κωνσταντινουπόλεως Ιωσήφ στο Ναό της Αγ. Μαρίας της Νέας παρίσταντο απλώς τιμητικά ορισμένοι Λατίνοι χωρίς να λάβουν μέρος, ενώ τα μνημόσυνα του πατριάρχη έγιναν μόνο παρουσία των Ορθοδόξων. Ποτέ άλλοτε δεν συμπαρίσταντο λατρευτικά Ορθόδοξοι και Λατίνοι, παρά το γεγονός ότι οι Ανατολικοί βρίσκονταν στη Βενετία και Φεράρα και Φλωρεντία για 20 ολόκληρους μήνες (από 8.2.1438 μέχρι 19.10.1439). Ποτέ άλλοτε; Όχι! Λάθος. Συμπροσευχήθηκαν και συλλειτούργησαν και «συμφορέθηκαν» κατ’ επανάληψιν! Αρχή έγινε με τη συμπροσευχή σε παπική Θ. Λειτουργία στο Ναό της Αγ. Μαρίας της Liberata (και όχι της «Νέας», MANSI 31, 1025) στη Φλωρεντία στις 6.7.1439!
Όμως συμμετείχαν μόνο ορισμένοι λατινόφρονες, «οι του λατινισμού εφιέμενοι», κατά τον Συρόπουλο, υπό την καθοδήγηση των εξωμοτών Νικαίας Βησσαρίωνος και Ρωσίας Ισιδώρου και αυτοί μετά την υπογραφή του ενωτικού όρου (5.7.1439)! Φυσικά ο Άγ. Μάρκος απείχε παντελώς! Τι έκπτωση να προβάλουμε ως αξιομίμητο το συλλείτουργο της αισχύνης, το καταδικασμένο στην εκκλησιαστική μας συνείδηση ως προδοσία της πίστεως!
Αντίθετα, διαβάζοντας με προσοχή τα «Απομνημονεύματα» του Συλβ. Συρόπουλου προκαλεί αίσθηση η επιμονή του να τονίζει ότι οι Ανατολικοί αρνούνταν την συμπροσευχή με τους Λατίνους, καθ’ όλη την περίοδο διαμονής τους στην Ιταλία. Μόνο την περίοδο από την υπογραφή τού ενωτικού όρου μέχρι την αναχώρηση από τη Φλωρεντία (5.7. - 6.9.1439) είχαμε συμπροσευχές και συλλείτουργα, τα οποία και τότε οι περισσότεροι των Ανατολικών τα απεχθάνονταν και αναζητούσαν δικαιολογίες για να μη συμμετάσχουν (Συρόπουλος, σ. 490, 504)!
Παρακαλώ, προσέξτε και κάτι ακόμα: ο Συρόπουλος είναι κατηγορηματικός: μέχρι την υπογραφή τού ενωτικού όρου οι παπικοί όχι μόνο δεν είχαν λάβει μέρος σε Θ. Λειτουργία των Ορθοδόξων, αλλά ούτε καν είχαν παρακολουθήσει και δεν ήξεραν μάλιστα πώς λειτουργούν οι Ανατολικοί! Έλεγαν οι επίσημοι απεσταλμένοι του πάπα στους Ορθοδόξους μετά την υπογραφή της ένωσης: «“ερωτώμεν ουν ίνα είπητε ημίν πώς γίνεται η λειτουργία υμών, και διηγήσησθε ως δυνατόν άπασαν την γινομένην εν αυτή παρ’ ημών τάξιν”. Διηγήσατο ουν ο Ρωσίας πώς γίνεται πρώτον η προσκομιδή, είτα η έναρξις της λειτουργίας και τα εφεξής κατά μέρος μέχρι τέλους αυτής, αναπληρούντος του Νικαίας τα παραλειπόμενα, ή τα μη σαφηνιζόμενα αυτώ καλώς» (Συρόπουλος, σ. 502)! Υπάρχει, κ. Μαρτίνη, κάποια σχέση με όσα συντελούνται στις μέρες μας!
β) Ας δούμε στο ερώτημα «Με το Ευαγγέλιο στο μέσον του Ναού αρνούνταν τον ασπασμό και την συμπροσευχή;» τι απαντά, επί λέξει, ο Συρόπουλος: «Εκάθισαν ουν εν τούτοις οι προσδιαλεγόμενοι, οι μεν Λατίνοι … οι δε ημέτεροι επί του δυτικότερου, εκ δεξιών και αυτοί τον βασιλέα έχοντες … Μέχρις ουν τούτου παραγινόμενος ο πάπας και γονυκλιτών υπανείχεν εαυτόν, ερείδων τας χείρας επί του σελίου, και καθ’ εαυτόν προσηύχετο . ειτ’ ανιστάμενος απήρχετο και εκάθιζεν εις τον ίδιον θρόνον, και ούτως εποίει οσάκις εις την σύνοδον συνηθροιζόμεθα. Επάνω δε του αλταρίου έκειτο άγιον Ευαγγέλιον ηνεωγμένον» (Συρόπουλος, σ. 324). Δηλαδή στις συνεδριάσεις της Συνόδου κατά την είσοδό του ο πάπας έκανε σύντομη προσωπική προσευχή («καθ’ εαυτόν προσηύχετο»). Από πού προκύπτει υποψία συμπροσευχής, κ. Μαρτίνη;
5. Ερωτάτε: «Τι το διαφορετικό, τι το «αιρετικό» πράττουν οι σημερινοί Πατριάρχες; Ενωτικές προσπάθειες δεν γίνονται και σήμερα;». Αντί δικής μου απαντήσεως, επειδή επικαλεστήκατε τον Συρόπουλο, σας επισυνάπτω στο τέλος τής παρούσης εκτενές απόσπασμα από τα «Απομνημονεύματα», και ειδικότερα από τις συζητήσεις στη Φλωρεντία, όχι μεταξύ Ορθοδόξων και Λατίνων, αλλά μόνο μεταξύ των Ορθοδόξων Ανατολικών, της αντιπροσωπείας τής Ανατολικής Εκκλησίας.
Ομιλούν όλοι οι τα πρώτα φέροντες της σημερινής Ορθοδοξίας όπως ομιλούσε ο Άγ. Μάρκος ο Ευγενικός; Υφίστανται τα όσα υπέστη ο Άγ. Μάρκος ή μήπως αντιθέτως διά των “οργάνων” τους ενεργούν ως οι «του λατινισμού εφιέμενοι» (Συρόπουλος); Πείτε μου, σας παρακαλώ ειλικρινά, το περιεχόμενο, το ύφος και οι μεθοδεύσεις που περιγράφει ο Συρόπουλος δεν μοιάζουν να είναι σημερινές; Σε ποια πλευρά θα τοποθετούσατε εσείς ορισμένους από τους τα πρώτα φέροντας της σημερινής Ορθοδοξίας, στην του Εφέσου Αγ. Μάρκου ή σε αυτή των Ρωσίας, Νικαίας, Λακεδαιμονίας, Μυτιλήνης, του Αμηρούτζη;
Ακολουθείται σήμερα η σαφής, τίμια και ξεκάθαρη πατερική στάση και συμπεριφορά τού Εφέσου Αγ. Μάρκου, ή μήπως σε πρώτη γραμμή είναι οι μεθοδεύσεις, οι απειλές, οι ύβρεις, οι χλευασμοί των εχθρών του Αγίου; Ο διάλογος Ηρακλείας-Νικαίας αναφορικά με το σχέδιο του Όρου τής Συνόδου και οι άθλιες μεθοδεύσεις τού Νικαίας Βησσαρίωνα και της παρέας του, δεν σας θυμίζουν τίποτα από όσα έγιναν πέρσι στο Αμάν της Ιορδανίας στον επίσημο Θεολογικό Διάλογο (15-23.9.2014) με το Σχέδιο Κειμένου του Παρισιού («Draft text for discussion… “Synodality and Primacy”, Paris, 23.11.2012»); Αν θέλετε μπορώ να πω περισσότερα, αλλά θα … σκανδαλίσω πάλι!
6. Γράφετε: «Αλήθεια! Ας μας πουν πού βλέπουν αλλοίωση της πίστης, του δόγματος, της παράδοσης της Εκκλησίας στους αποκαλούμενους «οικουμενιστές» και «φιλοπαπικούς» πατριάρχες; Μετά το «σχίσμα» (1054), την ίδια γραμμή δεν ακολούθησαν Πατριάρχες και λοιποί αρχιερείς στις συνόδους που έγιναν στη Δύση με σκοπό την ένωση των Εκκλησιών;»
Αγαπητέ κ. Μαρτίνη, νομίζω ότι το ερώτημά σας πρέπει να το απευθύνετε στον Άγιο Παΐσιο, που γράφει ότι ανησυχεί για την Ορθοδοξία μας και μιλάει τόσο ευγενικά, αλλά ταυτόχρονα και αυστηρά για τις φιλενωτικές ενέργειες του Αθηναγόρα. Και ο Άγ. Παΐσιος δεν είναι μόνος . στοιχείται με όλους τους συγχρόνους Αγίους και τις πνευματικές προσωπικότητες που η εκκλησιαστική συνείδηση θεωρεί Πνευματοφόρες και Χαριτωμένες. Εγώ διερωτώμαι, δεν Σας προβληματίζει, κ. Μαρτίνη, το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι ΟΛΟΙ ΟΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΙ ΑΓΙΟΙ ΕΙΝΑΙ ΑΝΤΙΘΕΤΟΙ ΣΤΟΝ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟ, όπως αυτός υλοποιείται “θεσμικά”;
Μήπως τα “αισθητήριά” τους λαμπικαρισμένα από την καθαρτική Χάρη του Αγ. Πνεύματος μπορούν και «βλέπουν αλλοίωση της πίστης, του δόγματος, της παράδοσης της Εκκλησίας», γι’ αυτό και διαμαρτύρονται και φωνάζουν και επισημαίνουν τους κινδύνους για τη σωτηρία μας; Αντίθετα, τα δικά μας “μάτια” ζαλισμένα από την πολλή, αλλά α-Πνευμάτιστη, θεολογική επιστήμη (μεταπτυχιακά, διδακτορικά), θαμπωμένα από γνωριμίες, κοσμικές επαφές, και τυφλωμένα από σκοπιμότητες, αδυνατούν να διακρίνουν αυτό που η Χάρις του Θεού αποκαλύπτει στους Αγίους μας. Σας ομιλώ ειλικρινά, αν δεν είχα απόλυτη εμπιστοσύνη και δεν θεωρούσα απόλυτα δεσμευτική την ομόφωνη γνώμη και κρίση των Αγίων μας, ίσως θα υποστήριζα και εγώ τις δικές σας απόψεις!
Επειδή όμως δεν θα ήθελα να θεωρήσετε ως υπεκφυγή την παραπομπή στους Αγίους μας στο ερώτημά σας «ας μας πουν πού βλέπουν αλλοίωση της πίστης, του δόγματος, της παράδοσης της Εκκλησίας;», σας υπενθυμίζω και επικαλούμαι τα δύο μνημειώδη σύγχρονα ομολογιακά κείμενα το «Ομολογία πίστεως κατά του Οικουμενισμού» (2009) και το «Νέα εκκλησιολογία του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου» (2014), υπογεγραμμένα και από Αρχιερείς, όπου εκεί μπορείτε να δείτε τεκμηριωμένα την «αλλοίωση της πίστης, του δόγματος, της παράδοσης της Εκκλησίας» στο υψηλότερο επίπεδο Ηγεσίας της Ορθοδοξίας μας. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα δεν υπήρξε καμία επί της ουσίας και του περιεχομένου τους στοιχειώδης απάντηση στα καταγγελλόμενα.
Και εάν θέλετε με μία φράση εγώ θα απαντούσα στην ερώτησή σας: η σύγχρονη οικουμενική κίνηση πολιτεύεται βάσει της θεολογίας και των αποφάσεων και των πρακτικών επιταγών της παπικής Β΄ Βατικανής Συνόδου (διαβάστε με προσοχή τα «περί Εκκλησίας» και «περί Οικουμενισμού» Διατάγματα της Συνόδου)!
Πάντως, μου κάνει εντύπωση ότι και εσείς διαπιστώνετε ότι η σημερινή Ηγεσία της Ορθοδοξίας εν πολλοίς ακολουθεί «την ίδια γραμμή (που) ακολούθησαν Πατριάρχες και λοιποί αρχιερείς στις συνόδους που έγιναν στη Δύση με σκοπό την ένωση των Εκκλησιών»! Δηλ. και σεις συμφωνείτε [!] ότι πρότυπο των σημερινών σχέσεων Ορθοδοξίας–Παπισμού είναι οι ληστρικές σύνοδοι στη Λυών (1274) και στη Φεράρα-Φλωρεντία (1438-39) και ότι ορισμένοι σημερινοί εκκλησιαστικοί Ηγέτες ακολουθούν τους Πατριάρχες Κωνσταντινουπόλεως Ιωάννη Βέκκο της Λυών Β΄(1274) και Ιωσήφ της Φεράρας-Φλωρεντίας (1438-39)! Όμως, δυστυχώς γι’ αυτούς, οι Πατριάρχες αυτοί έχουν καταδικαστεί από τη διαχρονική συνείδηση της Ορθοδοξίας!
7. Τέλος, γράφετε: «Ας αφήσουμε τα δογματικά – θεολογικά θέματα στους ειδικούς (αρχιερείς, θεολόγους κ.ά) όπως και ο όσιος Παΐσιος σημειώνει». Νομίζω ότι ο Άγιος λέει ακριβώς το αντίθετο και ίσως στη φράση σας αυτή να βρίσκεται η πηγή της έντονης διαφωνίας μας. Εσείς υπονοείτε τους ex officio «ειδικούς (αρχιερείς, θεολόγους κ.ά)» που θα ασχολούνται με τα «δογματικά – θεολογικά θέματα» ερήμην της εκκλησιαστικής συνειδήσεως, όπως αυτή εκφράζετε κάθε εποχή μέσω των Αγίων και, ό,τι αυτοί αποφασίσουν, υποχρεούμαστε όλοι να το αποδεχθούμε ως απόφαση της Εκκλησίας, ακόμα και αν αυτό βρίσκεται σε αντίθεση με την παράδοσή της, με την εμπειρία πάντων (και των συγχρόνων ασφαλώς) Αγίων.
Ό Άγιος Παΐσιος λέει ακριβώς το αντίθετο: «Θα ήθελα να παρακαλέσω θερμά όλους τους φιλενωτικούς αδελφούς μας: Επειδή το θέμα της ενώσεως των Εκκλησιών είναι κάτι το πνευματικόν και ανάγκην έχουμε πνευματικής αγάπης, ας το αφήσουμε σε αυτούς που αγαπήσανε πολύ τον Θεόν και είναι θεολόγοι σαν τους Πατέρες της Εκκλησίας, και όχι νομολόγοι, που προσφέρανε και προσφέρουν ολόκληρο τον εαυτό τους … τους οποίους τους άναψε το πυρ της αγάπης του Θεού». Δεν αφήνει ο Άγιος τα σοβαρά αυτά θέματα της θεολογίας και των διαχριστιανικών σχέσεων σε ex officio “ειδικούς”, που μπορεί να μην έχουν «ούτε ψίχα πνευματική ούτε φλοιό», αλλά για τον Άγ. Παΐσιο τον πρώτο λόγο τον έχουν οι Χαριτωμένοι, οι Θεούμενοι, οι Άγιοι. Αυτοί πρέπει να είναι που θα χαράσσουν την πορεία τής Εκκλησίας κατά το ανθρώπινο. Αυτοί πρέπει να είναι οι οδοδείκτες οι οποίοι θα μας δείχνουν το δρόμο. Η προτεσταντίζουσα θεολογία στις σκέψεις αυτές θα δει ψευτο-διλήμματα και ψευτο-διαπάλη μεταξύ «χαρίσματος και θεσμού». Η ζώσα όμως εμπειρία της Ορθοδοξίας μαρτυρεί ότι οι θεολόγοι και ευρύτερα οι εκκλησιαστικοί Ποιμένες οφείλουν να είναι, ή να αγωνίζονται να γίνουν, «σαν τους Πατέρες της Εκκλησίας, και όχι νομολόγοι, που προσφέρανε και προσφέρουν ολόκληρο τον εαυτό τους … τους οποίους τους άναψε το πυρ της αγάπης του Θεού», ή έστω να τους ακολουθούν.
Οδοδείκτες μας, λοιπόν, στις διαχριστιανικές επαφές είναι, πρέπει να είναι, μόνο οι Άγιοί μας, με το λόγο και τη ζωή τους. Και τότε θα μπορούμε να λέμε και εμείς, οι άμοιροι του Χαρίσματος της Αληθούς Θεολογίας, ότι είμαστε βέβαιοι γι’ αυτό που λέμε, όχι εκ της δικής μας - ανύπαρκτης - εμπειρίας, αλλά διότι και εμείς αγωνιζόμαστε, διότι θέλουμε να είμαστε «επόμενοι τοις Αγίοις Πατράσι».
Με ευχές και αγάπη Χριστού
π. Αναστάσιος Γκοτσόπουλος
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ
Μικρά στιγμιότυπα από τους μεγάλους αγώνες του Εφέσου Αγ. Μάρκου
με τους φιλο-παπικούς “Ορθοδόξους” στη Φλωρεντία
[V. Laurent, Les “Memoires” du Grand Ecclesiarquee de l’ Eglise de Constantinople
Sylveestre Syropoulos surle concile de Florence (1438-439), Paris 1971, σ. 444-448]
Σύντομο υπόμνημα: Στους διαλόγους, με κόκκινα γράμματα σημειώνονται τα λόγια του Εφέσου Αγ. Μάρκου Ευγενικού και των ομογνωμόνων του, ενώ με μπλε των φιλοπαπικών “Ορθοδόξων” και εχθρών του Αγ. Μάρκου.
Σε αγκύλες σύντομες γλωσσικές επεξηγήσεις.
Εφέσου: ο Άγιος Μάρκος Ευγενικός
Ηρακλείας Αντώνιος: ομόγνωμος του Εφέσου Αγ. Μάρκου, πιεσθείς όμως πολύ τελικά υπέκυψε και υπέγραψε την ένωση
Μυτιλήνης Δωρόθεος, Λακεδαιμονίας Μεθόδιος: φιλο-παπικοί εχθροί του Αγ. Μάρκου
Νικαίας Βησσαρίων, Ρωσίας Ισίδωρος: φιλο-παπικοί, άσπονδοι εχθροί του Αγ. Μάρκου. Μετά τη σύνοδο παρέμειναν στην Ιταλία και έγιναν καρδινάλιοι του πάπα
Καβάσιλας: ο Άγ. Νικόλαος, επίσκοπος Θεσσαλονίκης (13ος αι.)
Βέκκος: Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, υποτάχθηκε στον πάπα υπογράφοντας την ένωση στη Σύνοδο στη Λυών (1271). Θέλησε να επιβάλει την ένωση και καταδίωξε σκληρά τους Ορθοδόξους. Σύμβολο του φιλοπαπισμού.
Γράφει ο Σύλβεστρος Συρόπουλος στα «Απομνημονεύματά» του :
«Εν ετέρα δε πάλιν ημέρα συνήλθομεν εις τον πατριάρχην κατά το έθος, και ο περί της ενώσεως εκινήθη λόγος και επήνουν την ομόνοιαν και την ειρήνην απλώς οι εφιέμενοι του λατινισμού [οι φιλοπαπικοί “Ορθόδοξοι”].
― Είπεν ουν ο Ηρακλείας, ότι «καλόν αν ην, ει παρείχετε ημίν την έκθεσιν ην εστείλατε τοις Λατίνοις . άπαξ γαρ μόνον ηκούσαμεν αυτήν, έδει δε πλεονάκις ιδείν και σκέψασθε περί αυτής».
― Και ευθύς έφη ο Νικαίας, ότι «αισχύνη έσται τούτο υμετέρα το δόξαι ως ηκούσατε μεν, επελάσθε δε ταύτης. Ου γαρ δει υμάς επιλανθάνεσθαι των λεγομένων και ακουομένων ενθάδε». Και ούτως απερράπισε και παρεκρούσατο τον λόγον του Ηρακλείας. Τοιαύτας διασκέψεις και μελέτας ηξίουν γίνεσθαι εις τας περί της πίστεως εκθέσεις τε και συγκαταθέσεις.
― Έτεροι δε τινές είπον «Ολίγη εστίν η μεταξύ ημών και των Λατίνων διαφορά, και ει θελήσουσιν οι ημέτεροι, ευκόλως διορθωθήσεται».
― Και αποκριναμένου του Εφέσου ότι «μεγάλη διαφορά εστίν»,
― είπον αυτώ «Ουκ έστιν αίρεσις ουδέ δύνασαι ειπείν αυτήν αίρεσιν . ουδέ γαρ τινές των προ σου ελλογίμων και αγίων ανδρών εκάλεσαν αυτήν αίρεσιν».
― Έφη ουν ο Εφέσου, ότι «Αίρεσίς εστι και ούτως είχον αυτήν και οι προ ημών, πλήν ουκ ηθέλησαν θριαμβεύειν τους Λατίνους ως αιρετικούς, την επιστροφήν αυτών εκδεχόμενοι και την φιλίαν πραγματευόμενοι . ει δε βούλεσθε, δείξω υμίν εγώ όπως είχον τούτους αιρετικούς».
― Ευθύς ουν θυμού πλήρεις γίνονται ο τε Μυτιλήνης και ο Λακεδαιμονίας και λέγουσι «και τις άνθρωπος ει σύ και λέγεις τους Λατίνους αιρετικούς;» και ανέστησαν ενώπιον του πατριάρχου και εγγύτερον γενόμενοι του Εφέσου αδεώς ομού τε και αναιδώς έβαλλον αυτόν λόγοις και σκώμμασι [κοροϊδίες, χλευασμούς]: «και έως πότε ανεξόμεθα σιωπώντες, τοιαύτα σου λέγοντος», έφασκον, και μονονούκ οδούσι και χερσί ώρμων διασπαράξαι αυτόν . και τέλος επέθηκαν: «ερούμεν ημείς τω πάπα όπως λέγεις αυτόν αιρετικόν, και ή αποδείξεις αυτό ή πείση καθώς ει άξιος» και εξήλθον μετά τοιαύτης οχλήσεως.
Εξερχόμενος δε και ο μέγας πρωτοσύγκελλος έτι ων πλησίον του πατριάρχου είπεν «εγώ οίδα, ως ει ποιήσοιμεν την ένωσιν, μέχρις αν απέλθωμεν εις την Βενετίαν αναθεματίσουσιν ημάς . ει δ’ ου ποιήσωμεν αυτήν, και ούτως αναθεματίσουσιν ημάς. Κάλλιον ουν εστίν ίνα ποιήσωμεν αυτήν, και ούτως ίνα αναθεματίζωσιν ημάς». Ερωτηθείς δε παρά του πρωτεκδίκου, πάλιν εκδηλότερον διεσάφησε τούτο, και ηπόρησαν οι ακούσαντες.
11. Πάλιν μετά παραδρομήν ημερών δύο, συνελθόντων ημών εις τον πατριάρχην ως έθος, λόγοι πολλοί περί της ενώσεως εκινήθησαν και παρεκίνουν και ηξίουν τον Εφέσου χρήσασθαι οικονομία τινι και συγκαταβάσει [παρεκινούσαν και απαιτούσαν από τον Άγ. Μάρκο να μην είναι αυστηρός, αλλά να επιδείξει πνεύμα ανοχής και συγκαταβάσεως].
― Ο δε [Εφέσου] έλεγεν «ουκ εγχωρεί συγκατάβασις εις τα περί της πίστεως».
― Μετά γούν τας πολλάς απαιτήσεις τας περί της συγκαταβάσεως και τας απολογίας του Εφέσου και απαγορεύσεις, λεγόντων των την ένωσιν σπουδαζόντων, ότι «ολίγη εστίν η διαφορά και ολίγη τις συγκατάβασις ενώσει ημάς, ει θελήσεις και αυτός χρήσασθαι ταύτη»,
― είπεν ο Εφέσου «Παρόμοιον εστιν τούτο το ρηθέντι παρά του επάρχου προς τον άγιον Θεόδωρον τον Γραπτόν . είπε γαρ αυτώ, ότι “μίαν μόνον κοινωνήσατε και έτερον ουκ απαιτούμεν, πορεύεσθε δε όποι φίλον υμίν” και ο άγιος έφη προς αυτόν “όμοιον τι λέγεις, ωσπερ αν ει τις αξιών έτερον λέγει . ουδέν αιτούμαί σε αλλ’ η την σην άπαξ αποτεμείν κεφαλήν, και μετά ταύτα πορεύου όπου θέλεις”[αυτό που μου λέτε μοιάζει με την απαίτηση κάποιου που είπε στον άλλον: άφησε να σου κόψω μια φορά το κεφάλι και μετά πήγαινε όπου θέλεις] . ου γαρ εστί μικρόν εν τοις τοιούτοις και το δοκούν μικρόν [σε αυτά τα ζητήματα δεν είναι μικρό και ασήμαντο, αυτό που εκ πρώτης όψεως φαίνεται μικρό]».
Από της ειρηνικής ουν δήθεν αιτήσεως και αξιώσεως ανεφύη φιλονεικία, και ο Νικαίας αναίδην έσκωπτε τον Εφέσου . και μετά την πολλήν φιλονεικίαν αναστάς
― ο Νικαίας έφη «περισσόν ποιώ και φιλονεικώ μετά ανθρώπου δαιμονιαρίου [είναι περιττό να φιλονικώ με δαιμονισμένο- έτσι αποκάλεσε τον Άγ. Μάρκο!] . αυτός γαρ ένι μαινόμενος [αυτός, ο Άγ.Μάρκος, είναι φανατικός, μανιακός], και ου θέλω ίνα φιλονεικώ μετ’ αυτού» και εξήλθε μετά θυμού.
― Είπε δε και ο Εφέσου, ότι «σύ υπάρχεις κοπέλιν και εποίησας και ως κοπέλιν [εσύ είσαι υπηρέτης και σαν υπηρέτης σε διατεταγμένη υπηρεσία ενεργείς]».
Και επί τούτοις εξήλθομεν. Ο δε πατριάρχης ορών ταύτα, ουκ έσκωψεν ουδέ εκώλυσε την όχλησιν, ούτε αυτήν ούτε την προ αυτής . εκάθητο δε μόνον ορών και μηδέν τι φθεγγόμενος.
12. Τη δ’ επιούση ήλθεν ο βασιλεύς εις τον πατριάρχην, και ορισμώ αυτού συνήλθομεν πάντες. Εκινήθησαν ουν και αύθις οι περί της ενώσεως λόγοι και αντέλεγεν ο Εφέσου, εφιλονείκουν δε αυτώ ο Ρωσίας, ο Νικαίας, ο μέγας πρωτοσύγκελλος, και ο Αμηρούτζης, και ιταμώτατα διεμάχοντο . ήρξατο δε ο Γεμιστός ειπείν τι και συνηγορήσαι τω Εφέσου και, σκώψαντος αυτόν αναιδώς του Αμηρούτζη εσιώπησεν. Εθαύμασαν ουν πάντες πώς ουκ έσκωψε την αναίδειαν του Αμηρούτζη ο βασιλεύς . ουδέ είπεν τι προς θεραπείαν του παντ’ αρίστου Γεμιστού [άρχισε να λέει κάτι ο Γεμιστός υπέρ του Αγ. Μάρκου και ένας από τους Βυζαντινούς άρχοντες τον εμπόδισε με αναίδεια και έτσι ο Γεμιστός σταμάτησε. Όλοι απόρησαν πώς δεν επετίμησε τον Αμηρούτζη ο βασιλιάς και δεν συμπαραστάσθηκε στο δεχθέντα την επίθεση Γεμιστό]
13. Αρξαμένου δε και του Εφέσου αναγνώναι τι των του Καβάσιλα περί του προτεθέντος ζητήματος, ευθύς [μόλις ο Άγ. Μάρκος άρχισε να διαβάζει κάτι από τον Άγ. Νικόλαο Καβάσιλα σχετικό με το ζήτημα που συζητούσαμε]
― είπεν ο Ρωσίας «εμείς δι΄ ένωσιν και ειρήνην ήλθομεν ενταύθα ουχί δια σχίσμα και διάστασιν. Θέλομεν ουν ίνα αναγινώσκωμεν και τους ενωτικούς, ού τους σχισματικούς και διϊστώντας. Ο ουν Καβάσιλας σχισματικός εστί και ου θέλομεν αναγινώσκεσθαι» [εμείς ήρθαμε εδώ για την ένωση και όχι για να παραμείνει η διάσταση και το σχίσμα με τον πάπα. Θέλουμε λοιπόν να διαβάζουμε και τους ενωτικούς συγγραφείς και όχι τους πατέρες που ήσαν εναντίον των παπικών και δεν προχώρησαν σε ένωση αλλά παρέμειναν στο σχίσμα. Ο Καβάσιλας είναι σχισματικός και δεν θέλουμε να ακούσουμε τι λέει]
― Διεδέξατο τούτον ο Λακεδαιμονίας ειπών «και τι έχομεν τον Καβάσιλαν; ημείς ουκ έχομεν αυτόν άγιον . αρχιερεύς ην, και έχομεν κακείνον ως ένα των νυν όντων αρχιερέων, ως τον Μονεμβασίας τυχόν ή άλλον τινά, ουδέ ανάγκην έχομεν στέργειν τα εκείνου συγγράμματα» [ο επίσκοπος Λακεδαιμονίας είπε: και σε τελική ανάλυση τι είναι ο Καβάσιλας; Εμείς δεν τον αναγνωρίζουμε ως άγιο. Ένας απλός αρχιερέας είναι, όπως ο Μονεμβασίας ή κάποιος άλλος. Δεν έχουμε ανάγκη να συμμορφωθούμε σε όσα λέει αυτός].
― Τότε είπεν ο Εφέσου «Λοιπόν ας αναγινώσκομεν τον Βέκκον». Και αγανακτήσας την ιταμότητα και το θράσος αυτών και καταλαβών ότι πάντες σχεδόν προδεδομένοι και έτοιμοι εισι προς την του λατινισμού συγκατάθεσιν, εσιώπησεν» …
V. Laurent, Les “Memoires” duGrand Ecclesiarquee de l’ Eglise de Constantinople, Sylveestre Syropoulos surle concile de Florence (1438-439), Paris 1971.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου