Η Έφεσος του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου

Του Αρχιμ. Ιωακείμ Οικονομίκου, Γενικού Αρχιερατικού Επιτρόπου Ι.Μ. Κίτρους

Στις 8 Μαΐου, η Αγία μας Εκκλησία εορτάζει και τιμά την μνήμη του Αγίου Ενδόξου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Ιωάννου του Θεολόγου. Του Ευαγγελιστού της αγάπης. Του Ευαγγελιστού, πού είναι ο μόνος από τους άλλους Αποστόλους πού δεν μαρτύρησε, αλλά πέθανε σε βαθύτατο γήρας και ετάφη στην πόλη όπου έζησε και κήρυξε. 

Στην Έφεσο της Μικράς Ασίας. Με την ευκαιρία της μνήμης του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, αλλά και της επικειμένης επισκέψεως του Πατριάρχου μας κυρίου Βαρθολομαίου στην ιστορική αυτή πόλη και Μητρόπολη του Θρόνου,κατά την προσεχή Παρασκευή, για να συμμετάσχει στην Θεία Λειτουργία πού θα τελεστή στην ιστορική
βασιλική, ύστερα από την πρόσκληση του Δημάρχου της Εφέσου, θα θέλαμε μέσα από την πάντοτε φιλόξενη Εκκλησιαστική ιστοσελίδα Amen.gr να μιλήσουμε δι' ολίγον για την ιστορική αυτή πόλη και έδρα της δευτέρας της τάξεως Μητροπόλεως του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου.

Έφεσος η Κοσμοπολίτισσα

Η ιστορία της χάνεται στα βάθυ των αιώνων. Ιδρύθηκε στην Β' πρό Χριστού χιλιετία. Οι πρώτοι κάτοικοι της ήταν οι Κάρες. Αργότερα ήρθαν οι Αχαίοι, οι Δωριείς και οι Ίωνες με αρχηγό τον Άνδροκλο τον γιό του Κόδρου. Η πρώτη θεά που λατρεύεται στην Έφεσο είναι η Κυβέλη πού ταυτίστηκε με την Άρτεμη.

Με τις Περσικές κτήσεις, η Έφεσος συνεχίζει να διατηρεί την αίγλη της. Ο Μέγας Αλέξανδρος την ελευθερώνει για να συνεχίσει την ιστορική της πορεία μέσα στον Ελληνιστικό κόσμο. Στα χρόνια της Ρωμαϊκής κυριαρχίας, η Έφεσος προσφέρεται ως δώρο στον Κλαύδιο από τον Άτταλο τον Γ΄, όπου κατέστη πλέον έδρα της Ρωμαϊκής διοικήσεως όλης της Ασίας. Στα χρόνια της Ρωμαίϊκης - Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, αποκτά ακόμα μεγαλύτερα προνόμια. Ο Μέγας Αυτοκράτωρ Ιουστινιανός, χτίζει επάνω σε μικρό λόφο, την Βασιλική επ' όνόματι του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, και μάλιστα στο σημείο όπου είναι και ο τάφος του.

Με την είσοδο των Σελτζούκων, και αργότερα των Οθωμανών, η πόλη ακολουθεί την πορεία της Ρωμηοσύνης, καθ' όλη την διάρκεια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Τον 20ο αιώνα, και μέσα στις μεταρρυθμίσεις πού γίνονται στο Κράτος, η ονομασία της πόλεως από Aya Soluk γίνεται Selcuk, ονομασία πού διατηρεί μέχρι και σήμερα, εντός των ορίων της Τουρκικής Δημοκρατίας.

Η Χριστιανική παρουσία

Η Έφεσος, δέχεται τον χριστιανισμό από την πρώτη στιγμή των περιοδειών των Αποστόλων, αφού σε αυτήν κηρύττει και πεθαίνει ο Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος. Στην Εκκλησία και στον "Άγγελο" της Εφέσου απευθύνεται ο Κύριός μας Ιησούς, δια της Αποκαλύψεως του Ιωάννου του Θεολόγου. (Αποκ. 2, 1 - 7). Στην Έφεσο έμεινε και ο Απόστολος Παύλος για τρία χρόνια κατά την τρίτη περιοδεία του, ενώ απευθύνει και επιστολή πρός στους Εφεσίους. 

Πρώτος Επίσκοπός της είναι ο Τιμόθεος μαθητής του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Με την ανασυγκρότηση της Εκκλησίας και την καθιέρωση της Κωνσταντινουπόλεως ως Πρωτοθρόνου Εκκλησίας, με τις αποφάσεις της Β' και Δ' Οικουμενικής Συνόδου, η Έφεσος υπήχθη στην δικαιοδοσία του Κωνσταντινουπόλεως. Η έδρα της Επισκοπής και στην συνέχεια της Μητροπόλως ήταν η Έφεσος, αλλά μετά την επιδρομή του Ταμερλάνου, η έδρα μεταφέρθηκε στην Μαγνησία και στο Κορδελιό.

Με την ιστορική αυτή πόλη, συνδέεται και το Πρόσωπο της Παναγίας μας, αφού εκεί συνεκλήθη η Γ' Οικουμενική Σύνοδος, το 431, όπου καταδίκασε την αιρετική διδασκαλία του Νεστορίου, ο οποίος ονόμαζε την Παναγία "Χριστοτόκο" και όχι Θεοτόκο. Ο ναός της Παναγίας στην οποία συνεκλήθη η Γ' Οικουμενική Σύνοδος υπάρχει μέχρι και σήμερα εντός του αρχαιολογικού χώρου. Επίσης η Γ' εν Εφέσω Οικουμενική Σύνοδος, έδωσε και την Αυτοκεφαλία στην Εκκλησία της Κύπρου.

Η Μητρόπολη Εφέσου

Ο Μητροπολίτης Εφέσου, τιμήθηκε με τον περιώνυμο τίτλο του " Υπερτίμου και Εξάρχου Πάσης Ασίας", ενώ από τον 18ο αιώνα με την εμφάνιση του συστήματος διοικήσεως της Μητρός Εκκλησίας του Γεροντισμού, η Έφεσος ονομάστηκε Γεροντική Μητρόπολη και κατέχει την δεύτερη θέση μέχρι και σήμερα στο Συνταγμάτιο του Πατριαρχείου μας, μετά την Γεροντική Μητρόπολη Καισαρείας της Καππαδοκίας. 

Την Μητρόπολη Εφέσου, την διαποίμαναν μεγάλες και σημαντικές προσωπικότητες σε όλη την ιστορική πορεία μέχρι και σήμερα. Ενδεικτικά αναφέρουμε τον Μέμνονα πού πήρε μέρος στην Γ' Οικουμενική Σύνοδο, τον Άγιο Μάρκο τον Ευγενικό πού έλαβε μέρος στην Σύνοδο Φερράρας - Φλωρεντίας το 1430, τον Χρυσόστομο Χατζησταύρου, τον μετέπεια Φιλίππων και είτα Αθηνών, τον Μάξιμο τον Βαπορτζή τον μετέπειτα Οικουμενικό Πατριάρχη πρό του Αθηναγόρου, και τελευταίον τον αείμνηστο Μητροπολίτη Χρυσόστομο Κωνσταντινίδη, τον από Μύρων, Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης, γλωσσομαθέστατο, άριστο Δογματολόγο, ο οποίος διετέλσε και καθηγητής του νύν Πατριάρχου μας κυρίου Βαρθολομαίου. 

Ο αρχαιολογικός χώρος της Εφέσου, αποτελεί μέχρι και σήμερα ένα υπαίθριο μουσείο, όπου ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει εκπληκτικά μνημεία, τα οποία μαρτυρούν την πορεία της Ρωμηοσύνης και του Γένους μας σε εκείνα τα μέρη από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα. Τα τείχη της πόλεως είναι έργα του Λυσιμάχου του 3ου αιώνος π. Χ. Επίσης υπάρχει ο δρόμος των Κουριτών, με τα αγάλματα των Κούρων, στην βάση των οποίων είναι γραμμένοι μέχρι και σήμερα οι νόμοι της Εφέσου. Διασώζονται ακόμα το Βουλευτήριο, το Ωδείο, το Πρυτανείο, αλλά και το εκπληκτικό Θέατρο, όπως και η περίφημη Βιβλιοθήκη του Κέλσου. Η Βιβλιοθήκη του Κέλσου ήταν ένα ταφικό μνημείο πού έχτισε ο Ανθύπατος της Ασίας Ιούλιος Κέλσος ενώ κληρονόμησε στην πόλη ένα μεγάλο ποσό για την αγορά βιβλίων. 

Η Έφεσος, παραμένει μέχρι σήμερα εκεί πού την έχτισαν οι πρόγονοι μας, σκορπίζοντας σε όλους, τα μεγαλεία, τη ιστορία, τον πολιτισμό και την πίστη του Χριστού. Η Εκκλησία της Έφεσου, έχοντας την προστασία του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, πορεύεται μαζί με την Μεγάλη Εκκλησία. Ο Θεός με τις ευχές και τις πρεσβείες του Μεγάλου Αγίου και Προστάτου της, να ευλογούν την Εκκλησία της Εφέσου, τους όπου γής εγκαταστημένους Εφεσίους, πού αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την πατρίδα τους και τις εκκλησίες τους και να πάρουν τον δρόμο της προσφυγιάς, χωρίς όμως να ξεχνούν την πατρίδα και την πόλη τους, αλλά και αυτό το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο και τον Πατριάρχη του Γένους, πού κατάφερε ένα θαύμα. Ένα θαύμα πού ήταν αδιανόητο για περασμένα χρόνια. Να λειτουργεί και πάλι σε όλα εκείνα τα αγιασμένα χώματα όπου έζησε και ζή ο Ελληνισμός και η Ρωμηοσύνη. Ο Θεός να πολυετή τον Πατριάρχη μας και να τον αξιώσει ακόμα μεγαλύτερα θαυμαστά να ζήσει. 

Πηγή