Η κάρα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου

Μικροψηφιδωτή βυζαντινή εικόνα του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου.

Από τη βυζαντινή συλλογή του Μουσείου του Ινστιτούτου Dumbarton Oaks.

Από ιστορικές πηγές που διαθέτουμε, αντλούμε στοιχεία για την εμφάνισή του. Έτσι μαθαίνουμε ότι ήταν πολύ μικρόσωμος, με μεγάλο κεφάλι αιωρούμενο στους ώμους του. Ήταν υπερβολικά λεπτόσαρκος, είχε μακριά μύτη και πλατιά ρουθούνια. Ήταν πολύ ωχρός και λευκός μαζί, είχε βαθουλωτές τις κόγχες των ματιών και μεγάλους τους βολβούς. Εξαιτίας αυτού, συνέβαινε να παρουσιάζει με τα μάτια του πιό χαρούμενη όψη, αν και με τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά του φανέρωνε άτομο βασανισμένο. Το μέτωπό του ήταν μεγάλο, χωρίς τρίχες και χαραγμένο με πολλές ρυτίδες. Είχε μεγάλα αυτιά, γένια μικρά, πολύ αραιά και λευκά. Τέλος, τα μάγουλά του, ήταν βαθουλωμένα στο έπακρο εξαιτίας της νηστείας.

Ψάχνοντας στο Παγκόσμιο Διαδίκτυο για πληροφορίες περί λειψάνων Αγίων, η λειψανοθήκη συναντά συχνά και επικριτικά ή αντιχριστιανικά κείμενα (αλλοίμονο), όπως για παράδειγμα αυτό που αναφέρεται σε τέσσερεις κάρες του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Το κείμενο μάλιστα αυτό μεταφράστηκε ακόμα και στα ελληνικά και κυκλοφορεί σε διάφορα ιστολόγια της ελληνικής μπλογκόσφαιρας. Επειδή όμως το πρωταρχικό κείμενο δίνει λίγες σχετικά πληροφορίες, πχ γεωγραφικές ή ιστορικές, η λειψανοθήκη αποφάσισε να κάνει λίγη περισσότερη έρευνα και να προσκομίσει αυτά που βρήκε ξεκινώντας με αυτήν την εισαγωγική ανάρτηση (η πρώτη για αυτό το θέμα, αφού η έρευνα θα συνεχιστεί).

1. Η κάρα του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου στην Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους 

Η κάρα φέρει αδιάφθορο το αριστερό αυτί. Σύμφωνα με όλες τις μέχρι στιγμής πληροφορίες φέρεται να βρισκόταν ήδη στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου πριν την άλωση και τη δήωση της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τους Λατίνους σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας.

2. Η κάρα της Μόσχας (Ρωσία)

Το 1655, μετά από αίτημα του τσάρου Αλέξιου της Ρωσίας προς την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, η κάρα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου μεταφέρθηκε στη Ρωσία, και η Ιερά Μονή αποζημιώθηκε με το μεγάλο ποσό των 2000 ρουβλίων για αποπληρωμή των δυσβάστακτων χρεών της. Το 1693, μετά από αίτημα της Ιεράς Μονής για την επιστροφή της κάρας, ο Μέγας Πέτρος της Ρωσίας διέταξε η κάρα να κατασχεθεί και να παραμείνει στη Ρωσία, αλλά όρισε και να καταβάλλονται 500 ρούβλια κάθε τέσσερα χρόνια στην Ιερά Μονή ως αποζημίωση. Μάλιστα τα ρωσικά κρατικά αρχεία τεκμηριώνουν αυτές τις πληρωμές ως το έτος 1735.

Η κάρα κρατήθηκε στο Κρεμλίνο της Μόσχας, στον Καθεδρικό Ναό της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, μέχρι το 1920, όταν κατασχέθηκε από τους Σοβιετικούς και τοποθετήθηκε στο Μουσείο της Ασημένιων Αρχαιοτήτων. Το 1988, στην 1000η επέτειο του Βαπτίσματος της Ρωσίας, επεστράφη στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία, και φυλάσσεται σήμερα στον Καθεδρικό Ναό του Σωτήρος Χριστού στη Μόσχα.

Η κάρα της Μόσχας δεν φαίνεται από τις φωτογραφίες να έχει άφθορο αυτί, όπως πολλοί Ρώσοι πιστεύουν, και σύμφωνα με στοιχεία που προσκομίζονται σε διάφορα ρωσικά φόρουμ (πχ εδώ), η Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, όταν έγινε γνωστό στα τέλη του 17ου αιώνα ότι η κάρα δεν θα επιστραφεί από τους Ρώσους, ανταπάντησε ότι δεν επρόκειτο στην πραγματικότητα για την κάρα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, αλλά για την κάρα του Ανδρέα Καισαρείας της Καππαδοκίας, γνωστού για την ερμηνεία του στην Αποκάλυψη του Ιωάννη, που είχε σταλθεί στη Ρωσία, από λάθος όπως είπαν, αντί της αυθεντικής κάρας του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Η παύση, όπως φαίνεται, των πληρωμών λίγο μετά συνηγορεί, ως ένα βαθμό, και στην ακρίβεια αυτής της ιστορικής πληροφορίας. 

Δες επίσης και εδώ: 

Οι λειψανοθήκες του Σωτήρος Χριστού στη Μόσχα

Οι δύο τελευταίες φωτογραφίες από εδώ.

3. Η κάρα της Φλωρεντίας (Ιταλία)

Στον καθεδρικό ναό Σάντα Μαρία ντελ Φιόρε (πιο γνωστός ως Ντουόμο ή Basilica di Santa Maria del Fiore), το πιο χαρακτηριστικό μνημείο της Φλωρεντίας και μία από τις μεγαλύτερες εκκλησίες του κόσμου, με χωρητικότητα 30.000 ατόμων, που χρειάστηκε εξακόσια χρόνια μέχρι την αποπεράτωση της, το 1887, και στο παρεκκλήσι που τιμάται επ' ονόματι του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου φυλάσσεται και η υποτιθέμενη κάρα του ομώνυμου Αγίου. Ήταν δώρο κάποιου Πάπα, των Μεδίκων ή αποτέλεσμα ανταγωνισμού με την Πίζα που είχε επίσης την υποτιθέμενη κάρα του ίδιου αγίου (υπενθυμίζεται ότι στις 26 Απριλίου του 1478, κατά τη διάρκεια του Πάσχα και μέσα στο κατάμεστο Ντουόμο, έγινε δολοφονική απόπειρα εναντίον μελών του Οίκου των Μεδίκων, για την οποία συνελήφθη ο Αρχιεπίσκοπος Πίζας, θεωρούμενος ως ένας από τους κύριους οργανωτές της απόπειρας);

Διαβάστε εδώ περιγραφή της επίσκεψης του Έλληνα Μητροπολίτη του Πίτσμπεργκ (αγγλ. Pittsburgh) των ΗΠΑ κ. Σάββα στο παρεκκλήσι του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου στο Ντουόμο της Φλωρεντίας μαζί με τις φωτογραφίες που τράβηξε (και εδώ).

4. Η κάρα της Πίζας (Ιταλία)

Το Kάμπο Σάντο, γνωστό επίσης ως Καμποσάντο Μονουμεντάλε ("μνημειακό κοιμητήριο") ή Καμποσάντο Βέκιο ("παλιό κοιμητήριο") είναι ιστορικό οικοδόμημα στη βόρεια άκρη της Πλατείας του Καθεδρικού της Πίζας. Το "Κάμπο Σάντο" μπορεί ελεύθερα να μεταφραστεί ως "άγιο πεδίο", επειδή λέγεται ότι χτίστηκε γύρω από έναν όγκο ιερού χώματος από το Γολγοθά, που έφτασε στην Πίζα κατά την Τέταρτη Σταυροφορία από τον Ουμπάλντο ντε Λανφράνκι, αρχιεπίσκοπο της Πίζας τον 12ο αιώνα. Ένας θρύλος λέει ότι τα σώματα που θάβονταν στο χώρο αυτό θα αποσυντίθονταν μέσα σε 24 ώρες. Το κτίριο ήταν το τέταρτο και τελευταίο της Πλατείας του Καθεδρικού της Πίζας. Χρονολογείται ένα αιώνα μετά τη μεταφορά του χώματος από το Γολγοθά και ανεγέρθηκε πάνω στον προηγούμενο χώρο ταφής. Η κατασκευή αυτού του τεράστιου, μακρόστενου Γοτθικού περιστυλίου άρχισε το 1278 και αποπερατώθηκε το 1464. Φαίνεται ότι το κτίριο δεν προοριζόταν για κοιμητήριο, αλλά για εκκλησία τιμώμενη επ' ονόματι της Αγίας Τριάδος, αλλά τα σχέδια άλλαξαν κατά τη διάρκεια της κατασκευής. 

Το Kάμπο Σάντο έχει τρία παρεκκλήσια. Το τελευταίο λέγεται Dal Pozzo και χτίστηκε το 1594 με χορηγία του Αρχιεπισκόπου της Πίζας Carlo Antonio Dal Pozzo (εξού και το όνομα). Σε αυτό το παρεκκλήσι μεταφέρθηκαν το 2009 τα λείψανα του Καθεδρικού της Πίζας, στα οποία περιλαμβάνονται λείψανα έντεκα αποστόλων, δύο τεμάχια Τιμίου Ξύλου, Ιερά Άκανθα του Ακάνθινου Στέφανου και μικρό τεμάχιο από φόρεμα της Θεοτόκου. Και βέβαια και η υποτιθέμενη κάρα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Θα τελειώσουμε προς το παρόν εδώ. Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος άφησε ογκωδέστατο συγγραφικό έργο, το οποίο καλύπτει 18 τόμους στην Patrologia Graeca του Migne. Τα έργα του μάλιστα, διαβάζονταν και αντιγράφονταν συνεχώς, με αποτέλεσμα να σωθούν σε χιλιάδες χειρόγραφα. Αναλογιστείτε πόση εντύπωση έκαναν τα έργα του στον Μεσαίωνα, όταν ακόμα και σήμερα μετά από 17 αιώνες τα βρίσκουμε τόσο συναρπαστικά!

Πηγή: leipsanothikil