Άγιοι Πάπες της Ρώμης

Άγιος Κλήμης 

Ιερομάρτυρας επίσκοπος Ρώμης

Του Αρχιμ. π. Χρυσοστόμου Ξενιτόπουλου προϊσταμένου Ι.Ν. Αγίας Θέκλας Μηλοχωρίου Πτολεμαϊδος.

Πάπας σημαίνει πατέρας. Είναι λέξη που βρίσκεται σε διάφορες παραλλαγές σε γλώσσες του κόσμου. Στο χριστιανισμό αποτελεί τίτλο για τους επισκόπους Ρώμης και Αλεξανδρείας. Και ο μεν πατριάρχης της παλαιάς Ρώμης τιτλοφορείται από τους αρχαίους χρόνους μόνο Πάπας (και Ποντίφιξ από το Λατινικό Pontifex= Αρχιερέας),ο δε δεύτερος Πάπας και Πατριάρχης της μεγάλης πόλεως Αλεξάνδρειας.

Ειδικά στην Αίγυπτο δινόταν ο τίτλος και στους επισκόπους και πρεσβύτερους σαν προσφώνηση.

Ο επίσκοπος Ρώμης αποκαλούνταν ακόμη «αγιότατος» από τους ανατολικούς μέχρι του σχίσματος. Ο Ιουστινιανός γράφει για τον «αγιότατο πάπα Βιγίλιο».

Στους δέκα πρώτους αιώνες της ενωμένης Μιας, Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας ,η Ρώμη πρόσφερε μια εικάδα και πλέον αγίων παπών (16 είναι γραμμένοι στο Βυζαντινό Αγιολόγιο και 6 ακόμα θα αναφερθούν), αυτοί που δεν αναγράφονται Ανάκλητος , Ανίκητος, Μιλτιάδης, Ελεύθερος και Δάμασος συν ένας που από λάθος αναφέρεται ως επίσκοπος Ρώμης Απολλώνιος.Στο Δυτικό δεν αναφέρονται ως άγιοι ο Λιβέριος και ο Θεόδωρος ο Α ίσως γιατί ασχολήθηκαν με υποθέσεις της Ανατολής.

Οι βίοι των αγίων παπών Σιλβέστρου Α ,Κλήμεντος Α κα Γρηγορίου Α του Διαλόγου είναι εκτεταμένοι και χρειάζονται ιδιαίτερη αναφορά. Εδώ παρουσιάζονται λίγα στοιχεία μόνο. Για τον καθένα χρειάζεται ειδικό άρθρο.

Μέχρι το 230 μ.Χ. δεν έχουμε πλήρεις χρονολογίες και ημερομηνίες ανάληψης και παραμονής στο θρόνο. Από του Ποντιανού και μετά (230-235) χάριν συντομίας θα παραλειφθούν.

Ορισμένοι πάπες πέθαναν σε άλλη ημερομηνία από αυτήν που εορτάζουν.

Ο Σίλβεστρος στις 31/12 και εορτάζει 2/1 μετά τον Άγιο Βασίλειο. Στην Ανατολή έριξαν το βάρος στον φωστήρα της Καισαρείας. Αλλού υπάρχουν δύο μνήμες ,η κανονική και η άλλη που μάλλον είναι η ανακομιδή ή κάποιο άλλο γεγονός.

Έτσι η 13η και 14η είναι η μη κανονική εορτή του Αγ.Μαρτίνου και η κανονική την 20η /9 . Το ίδιο συμβαίνει και με τον Αγ.Αθανάσιο και Κύριλλο, πάπες Αλεξάνδρειας που έχουν δύο μνήμες, μια κοινή 18/1 και την κανονική τους 2/5 και 9/6.

Αλλού τυχαίνει την ίδια μέρα να εορτάζει η Δύση κάποιον πάπα και η Ανατολή κάποιον άλλον(π.χ 17/4 τον Ανίκητο η Δύση ,κανονική μνήμη , τον Αγαπητό Α η Ανατολή , μη κανονική μνήμη).

Αφήνοντας τα αίτια του Σχίσματος και τους πάπες που αποσκίρτησαν από την Ορθοδοξία ,ας δούμε τους Αγίους εξ αυτών με χρονολογική σειρά.

ΛΙΝΟΣ ( 64 Ή 67-76 Ή 79) . Πρώτος επίσκοπος Ρώμης.

Σύμφωνα με τις «Αποστολικές Διαταγές» χειροτονήθηκε από τον Παύλο και ο Πέτρος χειροτόνησε τον Κλήμη. Οι Απόστολοι ως παντεπίσκοποι της Οικουμενικής Εκκλησίας λειτουργούσαν και χειροτονούσαν παντού.

Δεν έγιναν Επίσκοποι πόλεων ή περιοχών. Έτσι ο Πέτρος και ο Παύλος βρίσκονταν μαζί στη Ρώμη αν δεν μαρτύρησαν και μαζί ή με διαφορά τριών ετών.

Ο Παύλος δεν ήταν στην επισκοπή του Πέτρου ,ούτε υποτασσόταν στον Πέτρο. Ενεργούσαν από κοινού. Αυτό το επισκοπικό σύστημα αλληλοβοήθειας εφαρμόστηκε και με τους τρείς πρώτους πάπες (οι δύο υπήρξαν βοηθοί του πρώτου και διαδέχτηκαν ο ένας τον άλλον).

Ο Κλήμης παραιτήθηκε από την προεδρία όσο ζούσαν ο Λίνος και Ανάκλητος.

Ο Παύλος αναφέρει το Λίνο στην Β΄προς Τιμόθεον επιστολή (δ΄21). Η παράδοση τον θέλει μάρτυρα να πεθαίνει με αποκεφαλισμό. « Λίνον τυφόμενον (καπνιζόμενο)ού σβέσει ο Θεός» (Ησ.42,3)και αναφέρει τα λόγια του και ο Ματθαίος (12,20). Λυχνάρι που πάει να σβήσει ,δε θα το σβήσει. Έτσι είναι και κάθε άνθρωπος . Στη Ρώμη μπήκε ο πρώτος λίνος(λύχνος) για να φωτίσει την Δύση ,όπως στην Ανατολή μπήκε ο πρώτος Στάχυς για εκατονταπλασιάσει τον καρπό. Στο Λίνο εφαρμόστηκαν οι εντολές του Θεού «θα ντυθεί ο ιερεύς χιτώνα λινούν»(Λευιτ.6,10) «με χιτώνα λινούν αγιασμένο θα ντυθεί και ζώνη λινή» (16,4) και «πήρε ζώνη λινή» (Ιουδίθ 16,8).

Ο πρώτος πατέρας της Δύσεως με το θάνατο του πήγε εκεί που είναι «ντυμένοι με λινό καθαρό και λαμπερό και έχουν χρυσές ζώνες γύρω από τα στήθη τους» (Αποκ.15,6) .Λαμπερά λινά φοράνε οι άγγελοι και οι σωσμένοι στην Βασιλεία του Θεού. Εορτάζει στις 5 Νοεμβρίου και μαζί με τους άλλους Αποστόλους στη Σύναξη των 70 Αποστόλων (4/1)

ΑΝΑΚΛΗΤΟΣ (76 ή79-88 ή 91)

Το όνομα του αναφέρεται και ως Ανέγκλητος (ανεπίληπτος)και Κλητός .Εφαρμόζονται σε αυτόν τα λόγια του Παύλου «πρέπει ο επίσκοπος να είναι ανεπίληπτος. αυτά να παραγγέλνεις για να είναι ανεπίληπτοι ..(Β΄Τιμ.3,2 &5,7 &6,14) και «κλητός Απόστολος» (Ρωμ.1.1) Για τη σειρά της επισκοπής του οι γνώμες διίστανται.

Άλλοι τον θεωρούν δεύτερο και άλλοι τρίτο πάπα Ρώμης. Δηλαδή , Λίνος, Ανάκλητος, Κλήμης και αντιστρόφως ,Λίνος, Κλήμης , Ανάκλητος. Οι γνώμες διαφέρουν και στις χρονολογίες, μεταξύ 77-88 και 78-91 μ.Χ .Φέρονται στο όνομα του (ίσως όχι ορθώς) τρείς επιστολές.

Κατά την παράδοση ήταν Αθηναίος. Ονομάζεται και Ανίκητος (είναι άλλος ο Ανίκητος ο Α) και αυτός πρέπει να είναι ο πνευματικός πατέρας του Αγ.Ελευθερίου επισκόπου Αυλώνος και Ιλλυρικού που μαρτύρησε επί Αδριανού (μεταξύ 117-138).

Ο Ελευθέριος λέγεται «του Ανίκητου του ιερού φυτεία». Επειδή ο Ανίκητος Α΄ έγινε πάπας αργότερα ,το 155 μ.Χ ,συνάγεται ότι χειροτονήθηκε από αυτόν τον Ανίκητο που λέγεται και Ανάκλητος. Στη Δύση εορτάζεται στις 13 Ιουλίου.

ΚΛΗΜΗΣ Α΄ (88 ή 91 -97 ή 100 μ.Χ. )

Ένας από τους πρώτους αποστολικούς πατέρες (άμεσοι διάδοχοι των αποστόλων, χειροτονήθηκαν από αυτούς). Ορισμένοι τον θεωρούν Ρωμαίο αριστοκράτη και μάλιστα από βασιλικό γένος πράγμα αμφίβολο.

Γιός του Φαύστου και της Ματθιδίας καταρτισμένος στην γνώση της εποχής. Έγραψε στα Ελληνικά και το όνομα του είναι Ελληνικό (= κλήμα), τέτοιο δεν είχαν οι Ρωμαίοι. Άρα ήταν Έλληνας και όχι Ρωμαίος. Αυτά φέρνει ως αποδείξεις ο Νικηφόρος Θεοτόκης.

Κατά τον Ευσέβιο διετέλεσε πάπας τα έτη 99-101. Ίσως είναι ο από τον Παύλο αναφερόμενος στην προς Φιλιππισίους επιστολή ,δ΄,3. όπως λένε οι Ευσέβιος, Επιφάνειος και Ιερώνυμος).

Άλλοι τον ταυτίζουν με τον εξάδελφο του Δομιτιανού Φλάβιο Κλήμη που φονεύτηκε το 95 με διαταγή του «για το έγκλημα της αθεΐας» (για την Χριστιανική του πίστη, έτσι έλεγαν οι εθνικοί τους Χριστιανούς ,άθεους γιατί δεν προσκυνούσαν τα είδωλα).

Αλλά ο πάπας Κλήμης επέζησε από το διωγμό του Δομιτιανού .Δεν ήταν λοιπόν συγγενής του . Τα Κλημέντια κείμενα για την ζωή του αγίου,τον αναφέρουν ως πρώτο πάπα Ρώμης, αλλα μάλλον είναι ο τρίτος. Ο Ειρηναίος και Ευσέβιος δεν τον αναφάρουν ως μάρτυρα.

Είναι όμως καταγεγραμμένος ως ιερομάρτυρας. Εξορίστηκε στην Χερσώνα της Κριμαίας. Ρίχτηκε από τον έπαρχο στη θάλλασα αφου του έδεσαν άγκυρα στο λαιμό. Κάθε χρόνο γινόταν θαύμα στο σημείο του μαρτυρίου του.

Τα νερά τραβιούνταν την ημέρα της μνήμης του και αποκαλυπτόταν θαυμαστός αχειροποίητος ναός όπου βρισκόταν τα λείψανα του αγίου και οι πιστοί πήγαιναν και τελούσαν την πανήγυρη. Τα νερά κάλυπταν το χώρο αμέσως μετά την αποχώρηση των τελευταίων.

Κάποτε κάποιοι γονείς φεύγοντας βιαστικά ξέχασαν το μικρό παιδί τους εκεί. Θρηνώντας το παιδί για ένα χρόνο ως πνιγμένο πήγαν το επόμενο έτος ελπίζοντας να βρούν ίσως κάτι από τα λείψανα του.

Και το βρήκαν σώο. Στην έκπληξη τους πως επέζησε εκεί μεσα στα νερά, ο μικρός έλεγε πως ο άγιος τον έτρεφε και τον φύλαγε από τα θηρία της θάλασσας. Τι ακριβώς έγινε αργότερα με αυτόν το ναό δεν γνωρίζουμε, ούτε και μέχρι πότε γινόταν το θαύμα.

Αργότερα οι άγιοι αδελφοί Μεθόδιος και Κύριλλος ερχόμενοι στη Χερσώνα βρίσκουν το λείψανο του αγίου (το οποίο σήμερα βρίσκεται στην ιερά μονή του στο Ίγκερμαν της Ταυρικής και μέρος του μετέφεραν στη Ρώμη γενόμενοι δεκτοί με πολλή ευμένεια από τον πάπα Αδριανό Β΄ το 867 μ.Χ. Ο Κλήμης έγραψε επιστολή προς Κορινθίους.

Στην επιστολή αυτή δεν αναφέρεται ο συντάκτης αλλά ισχυρή παράδοση στην Ανατολή δέχεται ως συγγραφέα τον Κλήμεντα (Διόνυσος Αλεξανδρείας,Ηγήσιππος,Ευσέβιος) Ακολουθεί τα βήματα του Παύλου ζητώντας από αυτούς να ειρηνεύσουν από έριδες. Η ελληνική και συριακή παράδοση δέχεται και δεύτερη επιστολή του Κλήμη προς Κορινθίους.

Όσα αναφέρονται σε αυτές χρήζουν ιδιαίτερης αναφοράς και άρθρων ξεχωριστών. Αναφέρουμε κάτι για την αγάπη: «Η αγάπη μας κολλά με τον Θεό, η αγάπη δεν φέρνει σχίσμα (Πολύ χαρακτηριστικό. Το σχίσμα των εκκλησιών έγινε επειδή δεν υπήρχε αγάπη για την αλήθεια).

Η αγάπη δεν επαναστατεί , όλα τα εκτελεί με ομόνοια .Με την αγάπη τελείωσαν όλοι οι εκλεκτοί του Θεού. Χωρίς αγάπη τίποτα δεν είναι ευάρεστο στον Θεό» (49,2-5) Η μνήμη του εορτάζεται στις 24 Νοεμβρίου μαζί με τον ιερομάρτυρα πάπα και πατριάρχου Αλεξανδρείας Πέτρου Α΄. Το δίστιχο του λέει : «Ρίχτηκε ο Κλήμης στον βυθό με άγκυρα πηγαίνοντας στον Χριστό που είναι η οριστική άγκυρα»

ΤΕΛΕΣΦΟΡΟΣ (125-136)

Το όνομα του σημαίνει αυτός που φέρει μέχρι τέλος την αποστολή του. «Μπόρεσε να εκτελέσει» καθώς λέει ο Κύριος (Λουκ.14,30) .Καταγόταν από την Ελλάδα. Διαδέχτηκε τον Σίξτο Α΄. Πολέμησε τις ποικίλες αιρέσεις των Γνωστικών και εισήγαγε πολλές λειτουργικές διατάξεις της Ανατολής στη Δύση. Είναι ιερομάρτυρας δια αποκεφαλισμού , «ενδόξως μαρτύρησε» γράφει ο Ειρηναίος Λουγδούνου «το πρώτο έτος της βασιλείας του Αντωνίου Πίου» (Αυτό γίνεται το 138,δύο χρόνια μετά την ανάρρηση του Υγίνου. Ποιο είναι το σωστό 136 ή 138 είναι άγνωστο. Η Δύση τον εορτάζει στις 5 Ιανουαρίου και η Ανατολή στις 22 Φεβρουαρίου.

ΑΝΙΚΗΤΟΣ (155-166)

Σύρος στη καταγωγή από την Έμεσα. Διαδέχτηκε τον Πίο Α΄. Στις ημέρες του ήρθαν σε αυτόν ο Ηγίσιππος από την Παλαιστίνη και Πολύκαρπος Σμύρνης (ο δεύτερος για να βρουν μαζί λύση στο πρόβλημα καθορισμού εορτής του Πάσχα). Οι εκκλησίες της Ανατολής και Δύσεως εόρταζαν σε διαφορετική ημερομηνία το Πάσχα. Δε συμφώνησαν αλλά χώρισαν με ειρήνη. Παράδειγμα και για σήμερα ότι πρέπει να παραμένουμε στην κανονική διοίκηση της εκκλησίας παρά τις χρονολογικές ή άλλες μη δογματικές διαφορές. Είναι ανεξακρίβωτο αν μαρτύρησε επί Μάρκου Αυρηλίου . Σε αγιογραφία στην Ι.Μονή Σαλαμίνος φαίνεται αποκεφαλισμένος και να κρατά όρθιος το αποκομμένο κεφάλι του. Η Δύση τον τιμά στις 17 Απριλίου.

ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ (174-189)

Γεννήθηκε στη Νικόπολη της Ηπείρου. Πήγε στη Ρώμη όπου έγινε διάκονος και πρεσβύτερος και τέλος Πάπας. Αγωνίστηκε κατά των αιρετικών Μοντανιστών και Γνωστικών και εξάσκησε την φιλανθρωπία και ιεραποστολή αποστέλλοντας κήρυκες στην Αγγλία. Πέθανε ειρηνικά .Στη Δύση εορτάζεται την 26 Μαΐου.

ΙΠΠΟΛΥΤΟΣ (217-235)

Ήταν ελληνικής καταγωγής, μαθητής του αγίου Ειρηναίου επισκόπου Λυών. Ήρθε σε αντίθεση ως πρεσβύτερος με τον πάπα Κάλλιστο που ήταν επηρεασμένος από τους αιρετικούς Μοναρχιανούς. Ασχολήθηκε με τον ετήσιο υπολογισμό των Κυριακών του Πάσχα. (υπολόγισε 112 έτη, από το 222 μ.Χ). Έγραψε έργα : Κατά πασών των αιρέσεων έλεγχος , Περί Χριστού και Αντίχριστου (υπόμνημα στην Αποκάλυψη) όπου μιλά για τον τελευταίο πλάνο και απατεώνα του κόσμου τούτου και επιστολή προς Μαμμαία όπου μιλά περί Αναστάσεως. Είχε μεγάλη εκτίμηση από τους Ρωμαίους βασιλείς Αλέξανδρο Σεβήρο και τη μητέρα του Ιουλία Μαμμαία οι οποίοι του ανήγειραν και ανδριάντα,διασωζόμενο σήμερα στο μουσείο Λατερανού . Η δολοφονία των βασιλέων αυτών το 235 άλλαξε τα πράγματα . Ο νέος Καίσαρ Μαξιμίνος από τη Θράκη τον εξόρισε και πέθανε στη Σαρδηνία . Κατά άλλου ο Ιππόλυτος μνημονεύεται ως επίσκοπος ή αντιπάπας Ρώμης ενώ ζούσε ο Κάλλιστος και μέχρι του Ποντιανού ( Από την εποχή των πρώτων παπών υπήρχαν περίοδοι που ήταν δύο επίσκοποι ,αργότερα οι Σύνοδοι θα ορίσουν αυστηρά και μόνο έναν επίσκοπο ανά περιοχή). Ο άγιος μαρτύρησε επι Κλαυδίου Β΄το 269 με τους κληρικούς : επίσκοπο Κυρίνο ,Μάξιμο και Μάξιμο τους πρεσβυτέρους και τον διάκονο Αρχέλαο. Ο Βικάριος Ούλπιος Ρωμύλος βασάνισε και θανάτωσε πολλούς χριστιανούς. Μαθαίνοντας τα μαρτύρια τους ο Ιππόλυτος πήγε εκεί με την συνοδεία του και ελέγχοντας τον ηγεμόνα δέχτηκαν ραπίσματα και κακώσεις. Με δεμένα χέρια και πόδια τους έριξαν στη θάλασσα . Ποιο έτος είναι το ορθό (235 ή 269) δεν γνωρίζουμε . Τιμάται στις 30 Ιανουαρίου . Η μνήμη του στην Ανατολή ατόνησε αργότερα καθώς την ημέρα αυτή τοποθετήθηκε η εορτή των τριών μεγάλων Ιεραρχών.

ΦΑΒΙΑΝΟΣ (236-250)

Ο Ευσέβιος αναφέρει για τη σύναξη που θα εξέλεγε το νέο πάπα μετά το θάνατο του Αντέρωτος . Ο Φαβιανός παρίστατο ως μόλις αφιχθείς στη Ρώμη. Ένα περιστέρι κατέβηκε στο κεφάλι του υποδεικνύοντας ποιόν έπρεπε να ψηφίσουν. Είχε την άνεση να οργανώσει τον κλήρο, καθώς η αρχιερατεία του συνέπεσε με τη βασιλεία του Φιλίππου του Άραβος που ήταν ευνοϊκός για τους Χριστιανούς. Μοίρασε τον κλήρο σε επτά περιοχές κι όρισε διακόνους ως επόπτες. Καθόρισε τους ιερατικούς βαθμούς σε επτά (χειροτονίες και χειροθεσίες όπως τις ξέρουμε σήμερα) και έκανε έργα στα κοιμητήρια. Μαρτύρησε στο διωγμό του Δεκίου και ετάφη στην κατακόμβη του αγίου Καλλίστου όπου είχε θάψει τον πάπα Ποντιανό. Το 1854 ανευρέθηκε εκεί επιτύμβια πλάκα που ήταν γραμμένο ελληνικά το όνομα του. Στο Ανατολικό εορτολόγιο φέρεται ως Φάβιος την 5η Αυγούστου και στο Δυτικό την 20η Ιανουαρίου. Αναγράφεται στον Ευσέβιο (κεφ.28 Εκκλ.Ιστορίας) ότι μαρτύρησε με άλλους την 20η /1 . Ως συνήθως οι εθνικοί έκαναν εφόδους στις κατακόμβες ή αλλού και θανάτωναν επί τόπου. Θανατώθηκε δια ξίφους.

ΣΤΕΦΑΝΟΣ Α΄(254-257)

Ρωμαίος ιερέας που διαδέχτηκε τον πάπα Λεύκιο Α΄, ο οποίος αρχιεράτευσε μόνο οκτώ μήνες. Ο Στέφανος βρέθηκε σε διαμάχη με τον άγιο Κυπριανό Καρχηδόνος για το θέμα επαναβαπτίσεως των αιρετικών. Ο Κυπριανός υποστήριζε τον ορθόδοξο επαναβαπτισμό, ο πάπας προτιμούσε την επίθεση των χεριών του επισκόπου της κανονικής εκκλησίας (κάτι που γίνεται και σήμερα με τους ετεροδόξους, προσερχόμενους στην ορθή πίστη και δεκτούς γενομένους με το χρίσμα κατά άκρα οικονομία ,αν και η ακρίβεια της εκκλησίας απαιτεί το κανονικό βάπτισμα. Αργότερα Κακών της Ανατολής ορίζει ότι «το βάπτισμα των αιρετικών δεν παρέχει άφεση αμαρτιών». Από τα λεγόμενα των ιστορικών δεν είναι σίγουρο ότι μαρτύρησε . Το συναξάρι όμως αναφέρει ότι κρυβόταν μέσα στη Ρώμη για τον διωγμό των χριστιανών, τους δε εθνικούς που έρχονταν σε αυτόν δίδασκε ,κατηχούσε ,βάπτιζε και χειροτονούσε από αυτούς πρεσβυτέρους, διακόνους και αναγνώστες. Με την παρακίνηση του ορισμένοι ομολόγησαν τον Χριστό όταν συνελήφθηκαν και έλαβαν τον στέφανο του μαρτυρίου . Επειδή αυτόν τον στέφανο έπρεπε να τον πάρει και ο Στέφανος φανερώθηκε στον ηγεμόνα. Τον πήγαν στο ναό του 'Άρη. Προσευχήθηκε και σείστηκε ο ειδωλικός ναός και γκρεμίστηκε μέρος αυτού. Οι στρατιώτες φοβήθηκαν κι έφυγαν κι ο πάπας πήγε στο τάφο της μάρτυρος Λουκίας (μνήμη αυτής 6/7) στην Καμπανία της Ιταλίας όπου ιερουργούσε . Τον συνέλαβαν πάλι και αφού τον τιμώρησαν τον αποκεφάλισαν. Έζησε επί βασιλέων Δεκίου, Βαλεριανού και Γαληνού. Η Δύση τον εορτάζει στις 2 Αυγούστου και η Ανατολή στις 3, Η μνήμη του συναντάται διαφόρως και στις ημερομηνίες 4,9 και30/8 και 7/9.

ΣΙΞΤΟΣ Β΄(257-258)

Αθηναίος διάκονος που εξελέγη πάπας και διαδέχτηκε τον Στέφανο Α΄ μόλις ο Βαλεριανός κίνησε διωγμό κατά των χριστιανών, ιδίως του κλήρου (αρχές Αυγούστου του 257). Είχε σπουδάσει φιλοσοφία ως καταγόμενος από την πόλη της σοφίας. Μπροστά στον Δέκιο όταν εκείνος είχε επιστρέψει από την Περσία ομολόγησε τον Χριστό και αποκεφαλίστηκε. Στις 6 Αυγούστου 258 θανατώθηκε με τέσσερις διακόνους στην κατακόμβη του αγίου Καλλίστου. Λίγες μέρες μετά μαρτύρησε ο αρχιδιάκονος του μεγαλομάρτυρας Λαυρέντιος και ο λαϊκός Ιππόλυτος. Τον ίδιο μήνα περιγράφει σε επιστολή το γεγονός ο μετέπειτα ιερομάρτυρας Κυπριανός Καρχηδόνος. Τον αναφέρει και ο πάπας Δάμασος τον επόμενο αιώνα. Η Δύση τον τιμά την ημέρα του μαρτυρίου του και η Ανατολή μαζί με τον Λαυρέντιο την 10η/8.

ΓΑΙΟΣ (283-296)

Η καταγωγή του είναι ίσως από τη Δαλματία. Ο βίος του είναι σχεδόν άγνωστος. Η παράδοση για το μαρτύριο του ανεπιβεβαίωτη. Προφανώς υπέστη διωγμούς και κακώσεις ,δηλαδή υπήρξε ομολογητής και κατέφυγε σε σπήλαιο μακριά από τη Ρώμη. Σύμφωνα με κάποιους ερευνητές ,ήταν συγγενής του Διοκλητιανού και αδερφός του μάρτυρος Γαβίνου (19/2). Εκοιμήθη εν ειρήνη. Βρέθηκε επιτύμβια επιγραφή στο κοιμητήριο του αγίου Καλλίστου. Τιμάται από την Δύση την 22η Απριλίου.

ΜΙΛΤΙΑΔΗΣ (311-314)

Θεωρείται αφρικανικής καταγωγής και είναι γνωστός και ως Μελχιάδης ο Αφρικανός. Δέχτηκε από τον Μαξέντιο τα αγαθά της εκκλησίας που δημεύτηκαν στον διωγμό ,όταν το 311 εκδόθηκε από τον Γαλέριο διάταγμα θρησκευτικής ανοχής. Το 312 εξεδόθη και το έδικτο του Μεδιολάνου από τους Κωνσταντίνο -Λικίνο. Ο πάπας ασχολήθηκε με το σχίσμα των οπαδών του Δονάτου. Συγκάλεσε το 313 στο Λατερανό σύνοδο όπου καταδικάστηκε το σχίσμα και αθωώθηκε από κατηγορίες ο επίσκοπος Καρχηδόνας Καικιλιανός. Μαρτύρησε επί του τελευταίου ειδωλολάτρη

αυτοκράτορα της Δύσεως Μαξιμίνου, το ίδιο έτος. Τάφηκε στην Αππία οδό κοντά στη νεκρόπολη του Αγίου Καλλίστου. Δύο ημέρες διεκδικούν τη μνήμη του 11/1 και10/4 ,τιμώμενος στη Δύση.

ΣΙΛΒΕΣΤΡΟΣ Α΄(314-335)

Ρωμαίος ,γιός του Ρουφίνου, γόνος ευσεβούς οικογενείας μαθητής του ιερομονάχου Κυρίωνος της μητροπόλεως Ρώμης. Τριάντα χρονών χειροτονήθηκε διάκονος από τον πάπα Μαρκελλίνο και πρεσβύτερος από τον Μιλτιάδη τον οποίο και διαδέχτηκε. Φιλοξενούσε τους ξένους και κάποτε φιλοξένησε τον ιερομόναχο Τιμόθεο απο την Αντιόχεια κήρυκα του Ευαγγελίου ,χωρίς να φοβάται τους εθνικούς. Οι ασεβείς βασάνισαν ,φυλάκισαν και αποκεφάλισαν τον Τιμόθεο . Ο Σίλβεστρος πήρε κρυφά το λείψανο στο σπίτι του και το κήδεψε με τον πάπα Μιλτιάδη. Ο έπαρχος απείλησε το Σίλβεστρο με θάνατο εκείνος όμως του προφήτευσε ότι εντός της ημέρας θα πεθάνει διότι σκότωσε άδικα έναν δίκαιο . Πράγματι ο έπαρχος πέθανε αφού σφηνώθηκε ένα ψαροκόκαλο από το γεύμα του.. Οι άλλοι εθνικοί φοβήθηκαν και ελευθέρωσαν τον άγιο. Τον αγαπούσαν και οι ειδωλολάτρες για τις αρετές του. Ως πάπας ποίμανε επάξια το ποίμνιο που τον σέβονταν πολύ για την αρετή του. Ίδρυσε υπηρεσία για την περίθαλψη των ασθενών και μερίμνησε για τη συντήρηση των πτωχότερων κληρικών και των μοναζουσών ώστε να μην αποσπώνται με τις βιοτικές μέριμνες απο το κυρίως έργο τους , την προσευχή. Έτσι είναι προστάτης για τους πτωχούς κληρικούς.

Όταν ο Κων/νος μπήκε νικητής στην αιώνια πόλη έδωσε πολλά προνόμια στην εκκλησία. Ο Σίλβεστρος βγήκε από την αναγκαστική παρανομία και δίδαξε ελεύθερα στα πλήθη τις Θείες αλήθειες. Από τη γενική χαρά για τη νίκη του Χριστού χιλιάδες βαπτίστηκαν. Ο ίδιος ο Κων/νος κατηχήθηκε από τον πάπα, ανέβαλε όμως το βάπτισμα για αργότερα, θέλοντας να βαπτιστεί στον Ιορδάνη. Με προτροπή του Σίλβεστρου ανεγέρθηκαν λαμπροί ναοί για να δοξάζεται ο Θεός. Είναι οι βασιλικές του Λατερανού, Τιμίου Σταυρού, Αγίου Πέτρου, Αγίας Άννας, Αγίου Παύλου ,Αγίου Λαυρεντίου.

Η vita Silvestri (γράφτηκε τον ε' αιώνα) παρουσιάζει τον Μέγα Κων/νο να προσβάλλεται από λέπρα. Θεραπεύτηκε βαπτιζόμενος από τον άγιο Σίλβεστρο, Υπάρχει νωπογραφία του 13ου αι. στη Δύση που εικονίζει το θέμα. Αυτό φαίνεται επηρέασε και την Ανατολή(άλλο είναι να βαπτίζεσαι από τον πάπα και άλλο από έναν επίσκοπο κοσμικά κρίνοντας). Λέγεται σε τροπάριο της εορτής του Μεγάλου Κων/νου «βαπτισθείς υπό ιερέως Σίλβεστρου» μάλλον δεν ανταποκρίνεται στην αλήθεια. Ο Κων/νος δεν βαπτίστηκε τότε για τον λόγο που αναφέρθηκε και για πολιτικούς λόγους(ήθελε να κρατήσει την εύθραυστη ισορροπία μεταξύ εθνικών και Χριστιανών χωρίς να προκαλεί). Δέχτηκε το βάπτισμα από τον Νικομήδειας Ευσέβιο πριν το θάνατο του προαισθανόμενος το τέλος.

Το 806 κατασκευάστηκε στη Γαλλία ένα κείμενο επιγραφόμενο «Κωνσταντίνειος δωρεά» όπου τάχα ο Κων/νος δώρισε στο Σίλβεστρο και τους διαδόχους του βασιλιά διάσημα ώστε το παπικό αξίωμα να υπερυψωθεί πάνω από κάθε γήινη αυτοκρατορία σε δόξα και ισχύ και έδωσε στη Ρωμαϊκή Εκκλησία όλη την Ιταλία. Το νόθο αυτό κείμενο εκμεταλλεύτηκαν οι πάπες για να σχίσουν την Εκκλησία όταν η Ανατολή δε συμφώνησε με τις υπερφίαλες αξιώσεις τους.

Σε μια συγκέντρωση Ιουδαίων σοφών και Χριστιανών επισκόπων που συγκάλεσε η αγία αυγούστα Ελένη, σηκώθηκε ένας Ιουδαίος μάγος ο Ζαμβρέ και ψιθύρισε στο αυτί άγριου ταύρου λόγια μαγικά και το ζώο έπεσε νεκρό. Καλούσε τον άγιο να πράξει κάτι παρόμοιο για να δείξει την δόξα του Χριστού. Η απάντηση του πάπα ήταν : «ο Θεός μου δε σκορπάει θάνατο ,μοιράζει Ανάσταση και Ζωή». Σήκωσε τα χέρια και προσευχήθηκε , ανέστησε τον ταύρο και τον έκανε ήμερο αφήνοντας τον να φύγει σαν αρνί. Με επευφημίες χαιρέτησαν το θαύμα ο Κων/νος και όλος ο λαός και στερεώθηκαν στην πίστη, ενώ πολλοί αποφάσισαν το βάπτισμα για τον εαυτό τους. Ο πάπας συνέχισε να εργάζεται για τη δόξα της εκκλησίας διδάσκοντας και θαυματουργώντας. Θέσπισε λειτουργικούς κανόνες για τον καθαγιασμό του μύρου του αγίου Χρίσματος. Μετονόμασε τις ημέρες της εβδομάδος ,α΄του ηλίου σε Κυριακή, β΄της σελήνης σε Δευτέρα , γ του Άρεως σε Τρίτη, δ΄του Ερμή σε Τετάρτη ,ε΄του Διός σε Πέμπτη , στ΄της Αφροδίτης σε Παρασκευή και ζ΄του Κρόνου σε Σάββατο. Δίδασκε να μη νηστεύουν τα Σάββατα όπως τότε συνήθιζαν στη Δύση, πλην του Ενός (Μ. Σαββάτου , ημέρα της εν Τάφω παραμονής του Χριστού). Πολέμησε τις αιρέσεις του Δονάτου και Αρείου και έστειλε αντιπροσώπους στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο τους Ρωμαίους πρεσβυτέρους Βίκτωρα και Βικέντιο. Εκοιμήθη ειρηνικά την 31η Δεκεμβρίου του 335 και σε αυτήν την ημερομηνία τον εορτάζουν στη Δύση, ενώ στην Ανατολή δύο μέρες αργότερα, την 2η Ιανουαρίου. Βίος του αγίου σώζεται στις Μονές της Λαύρας και των Ιβήρων.

ΛΙΒΕΡΙΟΣ (352-366)

Διαδέχτηκε τον πάπα Ιούλιο . Υποστήριξε τον πάπα Αλεξανδρείας άγιο Αθανάσιο τον Μέγα όταν διωκόμενος από τον βασιλέα Κωνστάντιο έφτασε στην Ιταλία. Εξορίστηκε και ο ίδιος στη Θράκη και στο Σίρμιο επειδή συνέργησε να αναλάβουν πάλι τους θρόνους τους ο Αθανάσιος και ο Κων/πόλεως Παύλος. Τον κάλεσε ο αυτοκράτωρ και μη μπορώντας να τον πείσει να συνεργήσει σε καθαίρεση του Αθανασίου και να μην επικοινωνεί μαζί του εξόρισε και τον πάπα. Πηγαίνοντας στη Ρώμη ο Κωνστάντιος αναγκάστηκε από όλους να ανακαλέσει τον Λιβέριο ο οποίος και απέλαβε τον θρόνο του και εκοιμήθη ως εν ενεργεία πάπας. Η μνήμη του στην Ανατολή εορτάζεται την 27η Αυγούστου.

ΔΑΜΑΣΟΣ Α΄(366-384)

Γιός του επισκόπου Αντωνίου .Υπηρέτησε με αφοσίωση τον Λιβέριο από το 358 και τον διαδέχτηκε .Τον αντιστρατεύτηκαν οι αιρετικοί Νοβατιανοί , Δονατιστές και Λουκιφεριανοί . Συγκαλούσε κάθε χρόνο σύνοδο επισκόπων , έπληξε τους Αρειανούς και Απολλιναριστές και ίδρυσε την εξαρχία Θεσσαλονίκης για το Ανατολικό Ιλλυρικό που τότε ανήκε εκκλησιαστικώς στον πάπα. Συμβουλευόταν τον όσιο Ιερώνυμο ,έκτισε ναούς των αγίων Αποστόλων και των αγίων μαρτύρων Μάρκου και Μαρκελλίνου και Λαυρεντίου. Μετέτρεψε το σπίτι του σε ναό έχοντας εκεί τα γραφεία της επισκοπής . Εκοιμήθη το 384 και τιμάται από τη Δύση στις 11 Δεκεμβρίου (αλλού 4/12). Ο Μ. Βασίλειος μιλά δυσμενώς περί του Δαμάσου λόγω της μη σθεναρής στάσης του πάπα στα ζητήματα της Ανατολής που ταραζόταν τότε από τις αιρέσεις.

ΚΑΙΛΕΣΤΙΝΟΣ Α΄(422-432)

Η καταγωγή του από την Καμπανία Ιταλίας ,κατά άλλους από τη Ρώμη γιός του Πρίσκου. Διακρίθηκε ως διάκονος για το ζήλο και τις αρετές του . Πατριάρχευσε επί δεκαετία διαδεχόμενος τον Βονιφάτιο. Παρενέβη στην Καλαβρία ,Γαλατία και Αφρική για να επιβληθούν οι ιεροί κανόνες στις εκλογές των επισκόπων. Πολέμησε τις αιρέσεις του Πελαγίου και Νεστορίου. Ο Πελαγιανισμός εξαφανίστηκε από τη Βρετανία και στις μέρες του εκχριστιανίστηκε η Ιρλανδία. Καταδίκασε το νεστοριανισμό μαζί με τον πάπα Αλεξανδρείας Κύριλλο, ο οποίος στη Γ΄Οικ.Σύνοδο της Εφέσου κατείχε και τη θέση του πάπα Ρώμης και προήδρευε αντί αυτού. Ο Καιλεστίνος επιμελήθηκε τα ζητήματα του κλήρου και της λατρείας ευτρεπίζοντας τους ναούς. Πέθανε το 432 στις 26 ή 27 Ιουλίου . Στην Ανατολή τιμάται στις 8 Απριλίου .

ΛΕΩΝ ο Α΄ο ΜΕΓΑΣ (440-461)

Πιθανόν Ρωμαίος . Υπήρξε διάκονος των παπών Καλλίστου και Σίξτου του Γ΄και κάτοχος καλής μορφώσεως . Πηγαίνοντας να συμφιλιώσει δύο στρατηγούς που απειλούσαν εμφύλιο πόλεμο ,εξελέγη πάπας στις 29/9/440 διαδεχόμενος τον Σίξτο Γ΄. Καταπολέμησε τους αιρετικούς της εποχής του μανιχαίους ,πελαγιανούς και μονοφυσίτες. Στην Δ΄ Οικ. Σύνοδο έγινε δεκτός ο «Τόμος» του ως τόμος Ορθοδοξίας. Συνέγραψε αυτή την επιστολή («Τόμος») κατόπιν παρακλήσεως των πατέρων και μετά πολλών ημερών νηστεία ,αγρυπνία και προσευχή. Την έστειλε στον Κων/πόλεως Φλαβιανό σαν απάντηση σε επιστολή εκείνου. Την κατέγραψε ο θεολόγος Πρόσπερος και σα βάση χρησιμοποιήθηκαν διατυπώσεις του Τερτυλλιανού. Συνοψίζεται στη φράση : «δύο φύσεις και ουσίες σε ένα πρόσωπο» και καθόριζε με ακρίβεια τις δύο φύσεις του Χριστού. Έλυνε αγκαθωτό πρόβλημα γιατι την εποχή εκείνη οι λέξεις «φύσις» και «πρόσωπον» θεωρούνταν ταυτόσημες. Με τους Ορθόδοξους όρους, ταυτίστηκαν οι λέξεις φύσις και ουσία και πρόσωπον και υπόστασης.

Ήταν αντίθετος με το μεταθετό των επισκόπων. Συνάντησε έξω από τη Ρώμη τον Αττίλα αρχηγό των Ούννων, κινούμενο κατά της πόλης και τον έπεισε να μη την καταστρέψει . Αργότερα έσωσε πάλι την πόλη από τον Γενσέριχο που την κατέλαβε και την άφησε αφού πείσθηκε από τους λόγους του πάπα. Εκοιμήθη στις 10 Νοεμβρίου 461 και τάφηκε στον Αγ.Πέτρο . Η Δυτική εκκλησία τον τιμά την 11η Απριλίου και η Ανατολική στις 18 Φεβρουαρίου. Άφησε αρκετές ομιλίες (σώζονται 100 στα Λατινικά). Ο Σωφρόνιος Ευστρατιάδης στο Αγιολόγιο του ονομάζει το Λέοντα Α΄ αυταρχικό και ως αντιταχθέντα στις αποφάσεις της Συνόδου που χορήγησε με τον 28ο κανόνα ίσα πρεσβεία τιμής στους επισκόπους Ρώμης και νέας Ρώμης. Η σύναξη του όμως πραγματοποιούνταν στη Μεγάλη Εκκλησία.

ΑΓΑΠΗΤΟΣ Α΄(535-536)

Καταγόταν από αριστοκρατική οικογένεια ,γιός του ιερέως Γορδιανού . Υπήρξε πρωτοδιάκονος και διάδοχος του πάπα Ιωάννου του Β΄τον οποίο και διαδέχτηκε. Διαμεσολάβησε μεταξύ Ιουστινιανού και Θεοδάτου βασιλιά Οστρογότθων για να ειρηνεύσουν. Φρόντισε εκτός από την πολιτική και για την ειρήνη της εκκλησίας και συνέστησε να μη δίνεται εκκλησιαστικό αξίωμα σε όποιον αρειανό γινόταν ορθόδοξος, εφαρμόζοντας τη συμβουλή του Παύλου «νεόφυτος να μη πέσει σε τύφο του διαβόλου» (Α΄Τιμ.3,6) και σχετικές με αυτό διατάξεις των πατέρων. Επικύρωσε σύνοδο Καρχηδόνας όπου λεγόταν ότι κανείς αφρικανός κληρικός δεν θα γινόταν δεκτός στη Ρώμη αν δεν είχε κανονικά διαπιστευτήρια. Εφάρμοσε έτσι την προσοχή για την αποφυγή άσκοπων περιπλανήσεων και την ασφάλεια από ενδεχόμενη δράση αιρετικών.

Αντιμετώπισε σθεναρά και τον μονοφυσιτισμό. Μετέβη στη Κων/πολη με πέντε επισκόπους της Ιταλίας και με την βοήθεια άλλων ορθοδόξων ζήτησε από τον Ιουστινιανό να μην αντιδράσει στην αποπομπή του ύποπτου για μονοφυσιτισμό πατριάρχου Ανθίμου από την Τραπεζούντα. Αυτός ήταν ευνοούμενος της βασίλισσας Θεοδώρας. Ο αυτοκράτωρ στην αρχή αντέδρασε, στο τέλος όμως του έδωσε το ελεύθερο να δράσει όπως θέλει. Στην άρνηση του Άνθιμου να γυρίσει στην επισκοπή Τραπεζούντος ,ο Αγαπητός προχώρησε στην καθαίρεση του και τον αντικατέστησε με τον ιερομόναχο Μηνά (13/3/536) . Ο Άνθιμος κατέθεσε το ωμοφόριο του στα χέρια του βασιλιά και αποχώρησε . Μετά λίγες μέρες ο Αγαπητός ασθένησε και πέθανε στην Πόλη στις 22 Απριλίου. Τάφηκε μεγαλοπρεπώς στο ναό των Αγίων Αποστόλων όπου γινόταν και η σύναξη του. Το λείψανο του μεταφέρθηκε τον επόμενο Σεπτέμβριο και τάφηκε στον Άγιο Πέτρο. Εορτάζει από την Ανατολική εκκλησία στις 17/4 και από τη Δυτική στις20/9 ,ημέρα ταφής του στη Ρώμη. Θαύματα του είναι συνδεδεμένα με τη μνήμη του .Όταν έφτασε στην Ελλάδα ,σε κάποιο λιμάνι ,θεράπευσε άνθρωπο άλαλο και μη δυνάμενο να βαδίσει., σερνόταν σαν ερπετό. Τον άγγιξε στα πόδια και του έδωσε τη Θ.Κοινωνία στο στόμα. Στη Χρυσή πύλη Κων/πόλεως έθεσε τα χέρια του σε μάτια τυφλού και εκείνος ανέβλεψε. Από τα θαύματα αυτά έγινε δεκτός στην Κων/πολη με μεγάλες τιμές.

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΔΙΑΛΟΓΟΣ (590-604)

Ο βίος του στο Συναξάρι είναι εκτεταμένος και χρειάζεται ιδιαίτερο άρθρο. Επιγραμματικά αναφέρεται : Ήταν βλαστός ευγενούς οίκου .Ρωμαίος ,γεννήθηκε περίπου το 540 από το Γορδιανό και τη Σύλβια. Οι γονείς του και οι αδερφές του πατέρα του Ταρσίλλα και Αιμιλία διακρινόταν για την ευσέβεια τους και επέδρασαν στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του. Έτυχε καλής μορφώσεως . Σπούδασε φιλοσοφία και νομικά. Ο ίδιος λέει ότι δεν γνώριζε την Ελληνική γλώσσα και ότι στα Λατινικά δεν κατόρθωνε να αποφύγει τους βαρβαρισμούς. Το 570 διορίστηκε από τον Ιουστίνο Β΄στο αξίωμα του πραίτορα της Ρώμης. Δεν παρέμεινε για πολύ στη θέση του.

Η διδασκαλία των Ελλήνων στην εποχή του είχε φθίνει. Με το θάνατο του πατέρα του κληρονόμησε μεγάλη περιουσία την οποία έδωσε για να κτίσει έξι μονές στη Σικελία και στη Ρώμη . Όταν έγινε μοναχός μόναζε στο σπίτι του κάνοντας το μοναστήρι αφιερωμένο στον Απόστολο Ανδρέα. Χειροτονήθηκε διάκονος και στάλθηκε στην Πόλη ως αποκρισάριος τα έτη 579-585.

Όταν πέθανε ο πάπας Πελάγιος Β΄, κλήρος και λαός κυριολεκτικά τον έσυραν στον παπικό θρόνο το 590. Γράφει αυτοπροσώπως για την τότε κατάσταση : «Η εκκλησία μοιάζει με καράβι παλιό που κυματίζεται δυνατά. Κάνει νερά σε όλα τα μέρη, ξύλα σαρακοφαγωμένα, ταλαιπωρείται από τη φουρτούνα και κινδυνεύει να χαθεί». Ήταν ασθενής στο σώμα, αυτό όμως δεν τον εμπόδιζε να δράσει πολυποίκιλα . Έστειλε ιεραποστόλους για τον εκχριστιανισμό των Αγγλοσαξόνων χειροτονώντας πρώτο επίσκοπο Καντέρμπουρι τον Αυγουστίνο . Υπήρξε και ικανός συγγραφέας γράφοντας υπόμνημα στον Ιώβ,40 ομιλίες στα ευαγγέλια και 22 στον προφήτη Ιεζεκιήλ,τον ποιμαντικό κανόνα (Regula Pastoralis) όπου μιλά για το πώς πρέπει να είναι ο πνευματικός ποιμήν και τους Διαλόγους (διηγήσεις για τους Ιταλούς Οσίους και περί καταστάσεως των ψυχών) .Το τελευταίο έργο μετέφρασε στα ελληνικά ο πάπας Ζαχαρίας τον 8ο αι. Απ αυτό πήρε στη Ανατολή ο Γρηγόριος το επίθετο Διάλογος ,ενώ στη Δύση ονομάστηκε Μέγας. Έγραψε επίσης λειτουργικό εγχειρίδιο και αντιφωνάριο με το οποίο μπήκε στη λατρεία το λεγόμενο γρηγοριανό μέλος και τέλος κάποιες επιστολές. Θεωρείται ο τέταρτος μεγάλος διδάσκαλος της Δυτικής εκκλησίας (μετα τους Ιερώνυμο, Αμβρόσιο και Αυγουστίνο Ιππώνος). Εικάζεται χωρίς να είναι σίγουρο πως είναι ο συγγραφέας της Θ.Λειτουργίας των προηγιασμένων δώρων.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ Α΄(642-649)

Θεωρείται στην καταγωγή Έλληνας, γεννημένος στην Παλαιστίνη . Εξελέγη πάπας το 642 (24/11) .Τάχθηκε αμέσως κατά της «εκθέσεως» ,διατάγματος του Ηρακλείου , όπου ο αυτοκράτορας ομολογούσε το μονοθελητισμό . Ο πάπας ζήτησε από τον πατριάρχη Κων/πόλεως Παύλο να κάνει κανονική καθαίρεση του προηγούμενου πατριάρχη Πύρρου που είχε απλώς εκδιωχθεί και να αποκηρύξει την «έκθεση». Όταν ο Παύλος αρνήθηκε , δέχτηκε ο Θεόδωρος τον Πύρρο στη Ρώμη αποκηρύσσοντας τη μονοθελητική αίρεση, δυστυχώς όμως μόνο φαινομενικά. Σύνοδος τότε στη Ρώμη κήρυξε έκπτωτο τον Παύλο και καθαίρεσε τον Πύρρο. Ο προηγούμενος πατριάρχης Σέργιος συμπεριλήφθηκε στα αναθέματα της εκκλησίας. Ο Θεόδωρος πέθανε το 649 (κατ άλλους μαρτύρησε αφού τον έγδαραν αιρετικοί) ,τάφηκε στον Άγιο Πέτρο και αργότερα το λείψανο του μεταφέρθηκε στον Αγ.Στέφανο Ρώμης. Η μνήμη του στην Ανατολή εορτάζεται την 18η Μαΐου . Ο Σωφρόνιος Ευστρατιάδης αναφέρει πως δεν αναγράφονται στο Ρωμαϊκό αγιολόγιο οι δύο πάπες Θεόδωροι Α΄και Β΄(+897, πατριάρχευσε είκοσι μόνο μέρες)

ΜΑΡΤΙΝΟΣ Α΄(649-653)

Ομολογητής, καταγόταν από το Τόντ της Ουμβρίας (Κ.Ιταλίας) και διετέλεσε αποκρισάριος στην Κων/πολη . Έγινε πάπας όταν η αίρεση των μονοθελητών ταλαιπωρούσε την εκκλησία. Συγκάλεσε σύνοδο στο Λατερανό στο ναό του Σωτήρος το 649 κατά της αιρέσεως. Έγραψε στον Κων/πόλεως Παύλο Β΄ να αλλάξει τα μονοθελητικά του φρονήματα. Τους απεσταλμένους του πάπα ο Παύλος εξόρισε σε διάφορα νησιά. Επηρεαζόταν από τον αυτοκράτορα Κώνστα Β΄που εξεμάνη εναντίον του Μαρτίνου , τον συνέλαβαν και τον καταδίκασε σε θάνατο με παρωδία δίκης. Επενέβη ο Παύλος και μετριάστηκε η ποινή σε εξορία. Τον απέστειλαν ασθενή και κλινήρη στη Χερσώνα όπου και πέθανε στις 16/9/655 ως ομολογητής. Μαζί του εξορίστηκαν και δύο επίσκοποι της Δύσεως. Πρωτύτερα είχαν φυλακίσει και τους τρείς στο πραιτόριο επί τρία έτη. Το λείψανο του Μαρτίνου ενταφιάστηκε έξω από τη Χερσώνα στο ναό της Θεοτόκου. Η σύνοδος στη Ρώμη ψήφισε είκοσι αναθεματισμούς κατά των αιρετικών και καταδίκασε τους προαπελθόντες πατριάρχες Σέργιο και Πύρρο και τον τότε Παύλο Β΄και Θεόδωρο μονοθελητή. Στις εργασίες διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο ο εξόριστος στη Δύση απο την Ανατολή Άγιος Μάξιμος ο ομολογητής. Αργότερα από την ΣΤ΄Οικ.Σύνοδο στην Κων/πολη καταδικάστηκε και ο αιρετικός πάπας Ονώριος Α΄(625-638) ως μονοθελητής. Επικύρωσε την καταδίκη ο Ρώμης Λέων Β΄(682-683) . Ο Κώνστας Β΄έλαβε τα επίχειρα της κακίας του ,φονεύτηκε στη Σικελία από τον Ανδρέα Τρωίλο ενώ έπαιρνε το λουτρό του στη Δάφνη. Δέχτηκε χτύπημα στο κεφάλι με κάδο και ξεψύχησε. Η μνήμη του αγίου Μαρτίνου στην Ανατολή είναι στις 13 Απριλίου .Η μνήμη του μαζί με τον Άγιο Μάξιμο σημειώνεται και στις 20 Σεπτεμβρίου .

ΑΓΑΘΩΝ (678-682)

Καταγόταν απο το Παλέρμο της Σικελίας. Γιός γονέων ευσεβών ,ασκήθηκε σε μοναστήρι και απόκτησε τη χάρη των ιάσεων. Διαμοίρασε την περιουσία του στους φτωχούς μέσα σε μια μέρα. Χαρακτήρας πράος ,έδειξε μεγάλη στοργή στον κλήρο του. Συνέβαλε στην καταπολέμηση του μονοθελητισμού . Με έκκληση του ανατολικού αυτοκράτορος Κων/νου Δ΄του Πωγωνάτου, συγκάλεσε σύνοδο στη Ρώμη όπου διατυπώθηκε από τους Δυτικούς η ορθή διδασκαλία περι των δύο θελήσεων του Χριστού Θείας και ανθρώπινης. Ακολούθησε ΣΤ΄Οικ.Σύνοδος το 680 με 289 πατέρες στην Κων/πολη , όπου έλαβαν μέρος και αντιπρόσωποι της Συνόδου της Ρώμης,τρείς επίσκοποι της Ιταλίας , οι πρεσβύτεροι Θεόδωρος και Σέργιος και ο διάκονος Ιωάννης. Ο Αγάθων υποστήριξε με θέρμη τις αποφάσεις της Συνόδου και αναθεμάτισε τους έχοντας μονοφυσιτικό φρόνημα, ανάμεσα τους και τον προκάτοχο του Ονώριο Α΄. Εδώ φαίνεται (αφού πάπας καταδικάστηκε ως αιρετικός) πως και οι πάπες δεν είναι αλάθητοι, ούτε και σε δογματικά θέματα όπως θέσπισε αργότερα η παπική εκκλησία στις18/7/1870 το καινοφανές δόγμα του αλάθητου του πάπα όταν μιλά από καθέδρας (ex cathedra).Στην Ανατολή το κύρος του Αγάθωνος ήταν πολύ μεγάλο. Συνέτεινε στο πλησίασμα των δύο τοπικών εκκλησιών Δυτικής και Ανατολικής. Η μνήμη του στις 20 Φεβρουαρίου. Τέλος στο βυζαντινό αγιολόγιο αναγράφεται στις 23 Ιουλίου μνήμη Απολλωνίου πάπα Ρώμης ιερομάρτυρος. Το συναξάρι σημειώνει πως τον έριξαν σε φωτιά και τον τόξευσαν .Μαρτύρησε άγνωστο πότε στους τρείς πρώτους αιώνες. Ο Σωφρόνιος Λεοντοπόλεως λέει πως δεν υπάρχει πάπας με τέτοιο όνομα και πράγματι δεν είναι γραμμένος στους κατάλογους των παπών. Η προσθήκη «πάπας Ρώμης» είναι έωλη. Προφανώς πρόκειται για απλό Ρωμαίο ιερέα ή χωροεπίσκοπο ή είναι άλλος. Αλλού προστίθεται ότι είχε συμμάρτυρα τον Ευγένιο. Ίσως είναι λάθος αντιγραφή για τον εορτάζοντα την ίδια ημέρα ιερομάρτυρα επίσκοπο Ραβέννας Αππολινάριο .Τα ονόματα τους και οι επισκοπές τους αρχίζουν από το ίδιο γράμμα. Ο Παρισινός κώδικας cioslin τον ονομάζει απλώς ιερομάρτυρα.

Στο ρωμαϊκό αγιολόγιο αναγράφονται ως άγιοι πολλοί πάπες προ Σχίσματος. Μπορούμε και στην Ανατολή να τους δεχόμαστε έτσι καθώς η εκκλησία ήταν ενωμένη στους 12 πρώτους αιώνες. Με εξαίρεση τον Νικόλαο Α΄ που ξεκίνησε τις έριδες με τον Μ.Φώτιο και τον Λέοντα Θ΄ επί του οποίου έγινε σχίσμα. Θα τους ανακήρυσσε αγίους η μετέπειτα νεωτερίζουσα πλέον παπική εκκλησία .Άνθρωποι αρχομανείς οδήγησαν τα πράγματα στα άκρα γι αυτό και στην Ανατολή δεν μακαρίζεται ο τότε πατριάρχης Μιχαήλ Κηρουλάριος . Σε αντίθεση προ του Σχίσματος και η ίδια η ρωμαιοκαθολική εκκλησία δεν ανακήρυξε παρά ελάχιστους πάπες ως αγίους (εξέλειπε η αγιότης)

Με τις πρεσβείες των αγίων παπών να δώσει ο Θεός να επέλθει και πάλι η ποθητή ενότητα βασιζόμενη όχι μόνο στην αγάπη αλλά και στην ιστορική αλήθεια. Αμήν.

Πηγή: romfea.gr