Ο Τάφος του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά

Ο ναός του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά που αρχιτεκτονικά, είναι σύνθετος σταυροειδής εγγεγραμμένος με τρούλο, βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της πόλης της Θήβας, στον λόφο με 

Βρίσκεται μέσα στον ομώνυμο Ιερό Ναό του Αγίου Αποστόλου και 

Ευαγγελιστή Λουκά, στην Θήβα, μαζί με ένα μικρό μέρος των ιερών λειψάνων του.

το παλαιό νεκροταφείο της πόλης και σύμφωνα με την παράδοση, αυτός είναι ο τόπος του μαρτυρίου αλλά και της ταφής του Αγίου Λουκά του Ευαγγελιστή ο οποίος είναι και ο ιδρυτής και της τοπικής εκκλησίας, της Βοιωτίας.

Ο ναός, όπως και το εκτεταμένο νεκροταφείο γύρω του, υπήρχαν τουλάχιστον από τα τέλη του 11ου αιώνα, όπως δείχνουν σχετικές αναφορές σε κείμενα της εποχής και στην ίδια θέση έχουν αποκαλυφθεί τμήματα της κλασικής οχύρωσης της πόλης καθώς και μία μεγάλη αψίδα που πρέπει να ανήκει σε ακόμη παλαιότερο ναό, των παλαιοχριστιανικών χρόνων.

Γενική άποψη του αύλειου χώρου του Ναού .

Ο ναός που υπάρχει σήμερα είναι αυτός που ανοικοδομήθηκε εκ βάθρων και εγκαινιάσθηκε το 1863 από τον μητροπολίτη Θηβών Δοσίθεο, όπως αναφέρει μία επιγραφή στην Αγία Τράπεζα ενώ το ανώτερο μέρος του, που ξεχωρίζει από τη διαφορετική τοιχοποιία, έχει κατασκευασθεί πιθανότατα στις αρχές του 20ού αιώνα, έπειτα από καταστροφικούς σεισμούς που έπληξαν την περιοχή.

Ο Ιερός Ναός του Ευαγγελιστή Λουκά, στην Θήβα

Γενική άποψη του καθολικού του Ναού

Ο Τάφος του Αγίου και Ευαγγελιστή Λουκά στη Θήβα, 

μέσα στο ιερό του Ναού αφιερωμένο στον Άγιο.

Ο Απόστολος Λουκάς στην επικεφαλΊδα ενός 

Αρμενικού χειρόγραφου Ευαγγέλιου του 1609.

Βρίσκεται στην Βιβλιοθήκη Μπόντλιαν, τη βιβλιοθήκη 

για έρευνα στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, μια από τις 

παλαιότερες στην Ευρώπη και δεύτερη σε μέγεθος στο Ηνωμένο Βασίλειο

Ο Απόστολος Λουκάς καταγόταν από την Αντιόχεια της Συρίας και εξασκούσε το επάγγελμα του ιατρού ενώ συγχρόνως σύμφωνα με μια αρχαία παράδοση ήταν άριστος ζωγράφος, πολύ καλός γνώστης της Εβραϊκής, της Συριακής και της Ελληνικής γλώσσας και όπως φαίνεται από έργα του είχε και αξιόλογη φιλοσοφική αλλά και φιλολογική κατάρτιση.

Ο έξοχος χειρισμός της Ελληνικής γλώσσας συνηγορεί στο να αποδεχθούμε μία άλλη παράδοση η οποία υποστηρίζει την ελληνική εθνικότητα του Λουκά απο τον γένος του πατέρα του και μάλιστα ο Μιχαήλ Μαλαξός στους Βίους των Αγίων αναφέρει ότι: «Καθώς μας πληροφορεί ο Ευσέβιος, ο Ευαγγελιστής Λουκάς ήταν εξ Αντιοχείας, εθνικότητας του δε εικάζεται μάλλον η Ελληνική».

Ο αγιος Λουκάς υπήρξε προσφιλής μαθητής και ακόλουθος του μεγάλου Αποστόλου των εθνών Παύλου, τον οποίο ακολούθησε κατά το μεγαλύτερο μέρος της 2ης και 3ης περιοδείας του και σύμφωνα με την παράδοση ο Λουκάς μετά τον μαρτυρικό θάνατο του Αποστόλου Παύλου κήρυξε το Ευαγγέλιο στη Δαλματία, Ιταλία, Γαλλία και κυρίως στην Ελλάδα με επίκεντρο την πόλη των Θηβών.

Ο Μέγας Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας αναφέρει και μια άλλη παράδοση σύμφωνα με την οποία ο Άγιος πριν ακόμη γίνει χριστιανός ζούσε στη Θήβα εξασκώντας το επάγγελμα του ιατρού, κι εκεί γνώρισε τον Παύλο και ασπάσθηκε τον χριστιανισμό όμως αυτή η παράδοση η οποία υποστηρίζει την διαμονή του Λουκά στη Θήβα πριν την γνωριμία του με τον Παύλο πριν δηλαδή γίνει χριστιανός είναι δύσκολο να εξακριβωθεί και είναι μάλλον απίθανη.

Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής (Tετραευάγγελο σε περγαμηνή) 

13ος αιώνας - Mονή Kαρακάλλου, Άγιον Όρος.

Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής (Tετραευάγγελο σε περγαμηνή) 

13ος αιώνας - Mονή Kαρακάλλου, Άγιο Όρος.

Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής (Tετραευάγγελο σε περγαμηνή) 

13ος αιώνας - Mονή Ξηροποτάμου, Άγιο Όρος.

Τμήματα της κλασικής οχύρωσης της πόλης που 

πρέπει να ανήκει σε ακόμη παλαιότερο ναό, 

των παλαιοχριστιανικών χρόνων

Μεγάλη προσφορά του Αγίου στην Εκκλησία πέρα από το κηρυγματικό του έργο είναι και η συγγραφή του Ιερού του Ευαγγελίου και του βιβλίου των Πράξεων των Αποστόλων. 

Μάλιστα ο Λουκάς είναι ο μόνος Ευαγγελιστής που ξεκινά το Θεόπνευστο έργο του με τα προ της γεννήσεως του Χριστού γεγονότα όπως η εμφάνιση του αγγέλου στο Ζαχαρία, ο Ευαγγελισμός της Παναγίας, η Επίσκεψη της Θεοτόκου στην Ελισάβετ, η γέννηση του Ιωάννη του Προδρόμου.

Αναφέρει επίσης με χρονολογική αλλά και ιστορική τάξη όλα τα γεγονότα που σχετίζονται με την Ρωμαϊκή κυριαρχία στην Παλαιστίνη και διακρίνεται έτσι, έντονα στο Ευαγγέλιο του, το μεγάλο χάρισμα του Αγίου και ως ιστορικού.

Άγιοι Λουκάς και Mάρκος (Eυαγγέλιο) 

12ος αιώνας - Πρωτάτο, Άγιον Όρος

Στο 5ο ιστορικό βιβλίο της Καινής Διαθήκης, στις Πράξεις των Αποστόλων, ο Λουκάς διηγείται την δράση των Αποστόλων για την διάδοση του Χριστιανισμού, στους διωγμούς που υπέστησαν καθώς και σε γεγονότα που διαδραματίστηκαν στην Αρχαία Ελλάδα.

Σύμφωνα με τον Μιχαήλ Μαλαξό τόπος συγγραφής του κατά Λουκά Ευαγγελίου είναι το σπήλαιο της Ιεράς Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου όπου σώζεται ως σήμερα η κόγχη (Αγία Τράπεζα) και που εκεί ιερουργούσε ο Άγιος ενώ σύμφωνα με τη γνώμη άλλων μελετητών τόπος συγγραφής είναι η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου.

Κάτι που αξίζει να αναφερθεί είναι ότι πρώτος ο Λουκάς σχεδίασε με κερί και με μαστίχα την εικόνα της αγίας Θεοτόκου με τον Χριστό στην αγκαλιά, και έπειτα, αφού ζωγράφισε άλλες δύο, τις μετέφερε στα Ιεροσόλυμα, για να τις δείξει στην ίδια Την Παναγία και να τη ρωτήσει, αν της αρέσουν λέγοντας της: «Εί αρετόν αυτή εστίν» και η Παναγία που τις δέχτηκε τις εικόνες του απάντησε: «Η χάρις του υπ’ εμού τεχθέντος είη δι’ εμού μετ’ αυτών».

Η θαυματουργή εικόνα της Μεγάλης Παναγιάς.

Φυλάσσεται στον ιερό ναό του Αγίου Δημητρίου και της 

Μεγάλης Παναγιάς στην Θήβα και φιλοτεχνήθηκε από τον 

Απόστολο και Ευαγγελιστή Λουκά κατά το 70 μ.χ.

Ο άγιος Λουκάς φιλοτέχνησε και τις εικόνες και άλλων αποστόλων και έκτοτε, η υπέροχη αυτή τέχνη της αγιογραφίας, διαδόθηκε σε όλη την οικουμένη.

Στον άγιο Λουκά επίσης αποδίδονται και οι θαυματουργές εικόνες της «Αθηναίας» Παναγίας, η εικόνα της «Παναγίας Μεγαλοσπηλιώτισσας» στην Μόνη του Μεγάλου Σπηλαίου στα Καλάβρυτα, η εικόνα της «Παναγίας Σουμελά» που βρίσκεται σήμερα στο ομώνυμο προσκύνημα στο όρος Βέρμιο της Βέροιας καθώς επίσης και η εικόνα που βρίσκεται στην εκκλησιά του αγίου Δημητρίου και της Μεγάλης Παναγιάς στην Θήβα, η οποία είναι γνωστή και ως η εικόνα της μεγάλης Παναγίας ή ως«Μεγάλη Παναγία».

Ο Άγιος Λουκάς είναι ένας από τους τέσσερις ευαγγελιστές και μάλιστα ονομάζεται και «Ευαγγελιστής της Παναγίας» γιατί περισσότερο αυτός από τους άλλους Ευαγγελιστές, περιγράφει με σημαντικές λεπτομέρειες και παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για την Υπεραγία Θεοτόκο, στην αρχή του Ευαγγελίου του, συγκεκριμένα, τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, την επίσκεψη της Παναγίας στην Ελισάβετ, μητέρα του τιμίου Προδρόμου, και άλλα περιστατικά από την παιδική ηλικία του Ιησού και της Μητέρας Του, τα οποία γνωρίζουμε μόνο από το Ευαγγέλιο του Λουκά.

Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας Σουμελάς.

Βρίσκεται σήμερα στο ομώνυμο προσκύνημα στο 

όρος Βέρμιο, της Βέροιας

Αλλά και για το τέλος του Αποστόλου Λουκά υπάρχουν δύο διαφορετικές παραδόσεις.

Ο Ιππόλυτος, ο Αγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος και άλλοι μελετητές υποστηρίζουν ότι ο Άγιος Λουκάς πέθανε με έναν μαρτυρικό τρόπο και μάλιστα ο Νικηφόρος ο Κάλλιστοςαναφέρει ότι οι Ρωμαίοι κρέμασαν τον Άγιο Λουκά από τα κλαδιά μιας ελιάς στην Έφεσο σε ηλικία περίπου 80 ετών ενώ σύμφωνα με τον Μεγάλο Συναξαριστή ο Άγιος Λουκάς κοιμήθηκε ειρηνικά στη πόλη της Θήβας σε ηλικία περίπου 84 ετών όπου και τάφηκε γύρω στο 80 μ.Χ. εκεί που ακριβώς, σήμερα, βρίσκεται ο περικκαλής ομώνυμος ναός του, στο νοτιοανατολικό άκρο της πόλης, στον λόφο με το παλαιό νεκροταφείο της πόλης.

Σύμφωνα επίσης με μία άλλη μαρτυρία τουΝικηφόρου Καλλίστου, την ημέρα του μαρτυρίου του αποστόλου Λουκά έπεφτε από τον ουρανό ένα θαυματουργό υγρό επάνω στον τάφο του, που θεράπευε τις οφθαλμικές παθήσεις και η θεραπευτική αυτή δύναμη εξέρχεται μέχρι και σήμερα από τη μαρμάρινη λάρνακα.

Ο ρωμαϊκός αυτός τάφος ανήκει σε πολύ μεταγενέστερη εποχή, και ήταν οικογενειακός τάφος που ανήκε στη ρωμαϊκή οικογένεια Νηδύμου – Ζωσίμου και τοποθετήθηκε σε αυτόν το ιερό λείψανο του Αγίου Λουκά κατά τηνανακομιδή των λειψάνων του όπου παρέμεινε εκεί έως το 357.

Η Άλωση της Πόλης από τους Σταυροφόρους το

1204 στην Δ' Σταυροφορία όπου κατά την οποία

αμέτρητοι θησαυροί, Κειμήλια και Άγια Λείψανα

κλάπηκαν και μεταφέρθηκαν στην Δύση.

Ιστορικές περιπέτειες, επιδρομές και σεισμοί κατέστρεψαν κατά καιρούς το ναό του Αγίου Λουκά που φιλοξενούσε τη ρωμαϊκή λάρνακα, κάτω από την οποία βρισκόταν ο αρχικός τάφος του Ευαγγελιστή και με τις αλλεπάλληλες επισκευές σμικρύνθηκαν οι διαστάσεις του ναού και η λάρνακα, που βρισκόταν στον κυρίως ναό, βρίσκεται σήμερα στο Ιερό, με τη μια πλευρά της σχεδόν εντοιχισμένη στον ανατολικό του τοίχο.

Το 357 ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος, ο γιος του μεγάλου Κωνσταντίνου, έδωσε εντολή στον Άγιο Αρτέμιο, τον μεγάλο Δούκα της Αιγύπτου και μετέπειτα μάρτυρα, να μεταφέρει το λείψανο του αγίου Λουκά και να το εναποθέσει στον ναό των Αγίων Αποστόλων, κάτω από την αγία τράπεζα, μαζί με τα λείψανα των αποστόλων, Ανδρέα και Τιμοθέου και το 1204 μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους της Δ' Σταυροφορίας μεταφέρθηκε στην Πάδοβα της Ιταλίας, κοντά στην Βενετία και είναι τοποθετημένο στην εκκλησία Santa Justina στο κέντρο της πόλης, ενώ η Τιμία Κάρα του βρίσκεται στον καθεδρικό Ναό των Αγίων Βίτου, Βεντσεσλάου και Αδαλβέρτου στην Πράγα που αποτελεί το σημαντικότερο εθνικό μνημείο της Τσεχίας.

Η Λειψανοθήκη με το μικρό τμήμα των ιερών λειψάνων 

του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά που επιστράφησαν

και βρίσκονται στον ναό του Αγίου, στην Θήβα.

Μετά από πολυετείς προσπάθειες της τοπικής Εκκλησίας της Βοιωτίας και του Δήμου Θηβαίων επεστράφη μικρό τμήμα των ιερών λειψάνων του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά στις 17 Σεπτεμβρίου του 2000 και τα λείψανα τοποθετήθηκαν στην από αιώνες κενή λάρνακα, σε μία ασημένια θήκη.

Ο Άγιος Απόστολος και Ευαγγελιστής Λουκάς με το βαρυσήμαντο χριστιανικό του έργο αποδείχθηκε άξιος εργάτης του Χριστού, αφού καταυγάσθηκε με το πνευματικό και υπερκόσμιο φως του Σωτήρος Χριστού μετέδωσε και μεταδίδει ακόμη και μέχρι σήμερα αυτό το υπέροχο φως σ’ όλη την οικουμένη με τα δύο αιώνια και αθάνατα βιβλία του, δηλαδή με το ιερό του Ευαγγέλιο και τις Πράξεις των Αποστόλων.

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς, αυτή η μεγάλη μορφή της Εκκλησίας των Αποστολικών χρόνων στη δράση του οποίου οφείλει το ξεκίνημα της η Βοιωτική Εκκλησία, παραμένει φάρος και σηματοδότης για τους χριστιανούς κάθε τόπου και εποχής και πολύ περισσότερο για τους χριστιανούς της ενδόξου και αγιοτόκου Εκκλησίας της Βοιωτίας.

Η εκκλησία μας τιμά στις 18 Οκτωβρίου, την κοίμηση και η Βοιωτική εκκλησία τον τιμά επίσης στις 17 Σεπτεμβρίου, την επανακομιδή των αγίων λειψάνων του.

Πηγή