Αντιδράσεις και προβληματισμός για την ανέγερση ρωσικών ναών, με ασαφείς πολλές φορές τις πηγές χρηματοδότησής τους.
Από τον Αντώνη Τριανταφύλλου
«Λουκοβίστα γκλάβα» στα ρωσικά σημαίνει «κεφάλι κρεμμυδιού» και με αυτές τις λέξεις περιγράφεται το χαρακτηριστικό της ρωσικής ναοδομίας, οι βολβοειδείς τρούλοι. Πολεοδομικά, και εφόσον πληρούνται όλοι οι όροι δόμησης, δεν απαγορεύεται η ανέγερση κτιρίων διαφορετικής αρχιτεκτονικής, εκτός κι αν πρόκειται για παραδοσιακούς και προστατευόμενους οικισμούς.
Για την ελληνική αρχιτεκτονική, όμως, που εμπνέεται από βαθύτατο σεβασμό στη βυζαντινή τέχνη και τη βυζαντινή παράδοση, τις οποίες όχι μόνο ακολουθεί πιστά αλλά και εξελίσσει, οι κρεμμυδόσχημοι τρούλοι αποτελούν «ξένο» χαρακτηριστικό.
Τον τελευταίο καιρό ρωσικοί τρούλοι ξεπροβάλλουν με γοργούς ρυθμούς σε πολλές περιοχές του ελλαδικού χώρου, αλλά και στην Κύπρο, πυροδοτώντας -όπως είναι φυσικό- ποικίλες δημόσιες αλλά και παρασκηνιακές συζητήσεις. Οι πιο «αθώες» αντιδράσεις αφορούν την αρχιτεκτονική... ανομοιομορφία αυτών των ναών με το ελληνικό τοπίο, ενώ ορισμένα πολιτικά και εκκλησιαστικά πρόσωπα δεν κρύβουν την ανησυχία τους για πιθανή ιδιότυπη «ρωσική εισβολή», καθώς σε μερικές περιπτώσεις δεν υπάρχουν σαφή και πλήρως διασταυρωμένα στοιχεία για την προέλευση της πηγής των χρημάτων.
Στην Κύπρο
Σαν λαμπεροί φάροι χρυσίζουν από μακριά οι πέντε γυαλιστεροί κρεμμυδόσχημοι τρούλοι της εκκλησίας του Αγίου Ανδρέα και Πάντων των Ρώσων Αγίων, ενός ναού καθαρά ρωσικής τεχνοτροπίας, που χτίστηκε στον αύλειο χώρο της Μητρόπολης Ταμασού στην Κύπρο, πυροδοτώντας συζητήσεις. Στη μαρτυρική Μεγαλόνησο ορισμένοι παράγοντες απλά δυσανασχετούν για τους συμβολισμούς και τα ενδεχομένως βαθύτερα μηνύματα που μπορεί να εκπέμπει η τεχνοτροπία του ναού, αν και δεν είναι λίγοι οι Κύπριοι που διερωτώνται ποιοι μπορεί να είναι οι αντικειμενικοί σκοποί που εξυπηρετεί η ανέγερση του ναού. Τα θυρανοίξια έγιναν τον Μάρτιο και ο ναός εγκαινιάστηκε την Πρωτομαγιά. Στις εκδηλώσεις, οι οποίες σχολιάστηκαν αρνητικά για την πληθώρα των πυροτεχνημάτων και των φωτορυθμικών που δεν ταιριάζουν στην ιεροπρέπεια της αφιέρωσης ενός ναού, παρευρέθη ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης.
Ο μητροπολίτης Ησαΐας, που ενέκρινε την κατασκευή του ναού, παραχωρώντας μάλιστα την αυλή του επισκοπείου του, επιχείρησε να δικαιολογήσει την αφιέρωση του ναού στους Ρώσους αγίους λέγοντας ότι η Κύπρος έχει την ανάγκη της θεϊκής προστασίας για να επιτύχει την απελευθέρωση των κατεχόμενων εδαφών της…
Το κόστος της ανέγερσης δεν έχει ανακοινωθεί και μόνο ο χρηματοδότης του έργου, ο Λευκορώσος πολυεκατομμυριούχος επιχειρηματίας και κατασκευαστής Βιατσισλάβ Ζαρενκόβ, το γνωρίζει, καθώς, όπως ο ίδιος είπε, ο ναός αποτελεί προσωπικό του τάμα. Ο ναός λειτουργεί με βάση το Παλιό Ημερολόγιο που ακολουθεί το Πατριαρχείο της Μόσχας, ενώ Ρώσος είναι και ο εφημέριός του.
Ναύπλιο - Βέροια
Πριν από λίγα χρόνια επιχειρήθηκε η ανέγερση ρωσικού ναού στην Κέρκυρα, στη μνήμη ενός ναυάρχου, του Θεόδωρου Ουσακώφ (†1817), που αγιοποιήθηκε από το Πατριαρχείο της Μόσχας! Η προσπάθεια στέφθηκε από αποτυχία και πολλοί λένε ότι ήταν και άκομψα ενορχηστρωμένη, βρίθοντας και εκκλησιαστικών παρατυπιών...
Σήμερα η υπόθεση Ουσακώφ έχει ξεχαστεί, όμως ένας άλλος Ρώσος άγιος φαίνεται ότι κερδίζει την ευσέβεια Ελλήνων μητροπολιτών και συνακόλουθα των πιστών, αποκτώντας, μάλιστα, δύο «σπίτια». Είναι ο άγιος Λουκάς ο Ιατρός, που έζησε τον 20ό αιώνα και λάμπρυνε την επιστήμη της χειρουργικής σώζοντας χιλιάδες ζωές. Στη μνήμη του ανεγέρθηκε ένας εξόφθαλμα ρωσικής τεχνοτροπίας ναός κοντά στο Ναύπλιο. Η εκκλησία, αντίγραφο των ναών του Κρεμλίνου, δεν ταιριάζει διόλου με την αρχιτεκτονική ιστορία και το φυσικό περιβάλλον της περιοχής. Το κόστος ανέλαβε ο ομογενής Ιωάννης Σαουλίδης, ο οποίος ζει στην Αγία Πετρούπολη, αλλά έχει δεσμούς με την Αργολίδα.
Στο μεταξύ, και στις πλαγιές του Βερμίου, σε έκταση που ανήκει στο Μοναστήρι της Παναγίας Δοβρά στη Βέροια, χτίζεται ακόμα ένας ναός, προς τιμήν του αγίου Λουκά, με πρωτοβουλία του μητροπολίτη Βεροίας Παντελεήμονος, καθώς η μονή κατέχει λείψανο του αγίου. Το αρχιτεκτονικό στιλ της εκκλησίας αυτής δεν είναι, βέβαια, «κραυγαλέα» ρωσικό, καθώς μοιάζει με τους αγιορειτικούς τρίκογχους ναούς.
Η εκκλησία του αγίου Βλαδιμήρου στην Αλεξανδρούπολη
Αν για τις παραπάνω περιπτώσεις οι πηγές χρηματοδότησης είναι διαφανείς και οι αντιδράσεις περιορίζονται στους συμβολισμούς, στα μηνύματα εκκλησιαστικής διπλωματίας και στην αρχιτεκτονική δυσαρμονία μια άλλη υπόθεση κεντρίζει πολύ περισσότερο το ενδιαφέρον.
Στην ακριτική Αλεξανδρούπολη, από τον περασμένο μήνα, άρχισαν χωματουργικές εργασίες στο πρώην Στρατόπεδο Ζήση για την εκσκαφή των θεμελίων της ρωσικής εκκλησίας του Αγίου Βλαδιμήρου που θα χτιστεί στο σημείο. Οι πληροφορίες για τη μορφή του ναού και το καθεστώς λειτουργίας του είναι συγκεχυμένες, ενώ πέπλο μυστηρίου καλύπτει και την πηγή της χρηματοδότησης.
Πληροφορίες της Τοπικής Αυτοδιοίκησης αναφέρουν ότι το προκατασκευασμένο εκκλησάκι, που θα στηθεί στο σημείο, θα αντικατασταθεί από έναν μεγαλόπρεπο σε έκταση και ύψος ναό, με 12 κρεμμυδόσχημους τρούλους, που θα φαίνονται ακόμα και από τη θάλασσα. Ποιος όμως ανέλαβε το έργο; Από όσα έχουν δει το φως της δημοσιότητας, χορηγός φέρεται ότι είναι η περιφέρεια Αγίας Πετρούπολης μέσω του πολιτιστικού κέντρου «Ρωσικό Σπίτι», ενώ σημαίνοντα ρόλο φέρεται ότι διαδραματίζει ο Κωνσταντίνος Γκαμπαερίδης, σύμβουλος του κυβερνήτη της Αγίας Πετρούπολης.
Ο δήμαρχος της Αλεξανδρούπολης Ευάγγελος Λαμπάκης μίλησε στην «κυριακάτικη δημοκρατία» και διαβεβαίωσε ότι «θα υπάρξει απόλυτη διαφάνεια και αυτό θα πράξουμε», ενώ για την πηγή της χρηματοδότησης του έργου υποστήριξε: «Πρόκειται για μέλη του ρωσικού επιχειρηματικού κόσμου που θα χρηματοδοτήσουν το έργο και θα υπάρχουν δημοσιότητα και πιστοποίηση για την προέλευση των κονδυλίων». Την ίδια ώρα ο μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Ανθιμος φέρεται ότι έχει εκφράσει αντιρρήσεις και ζήτησε να υπάρχει έγγραφη πιστοποίηση για την προέλευση των χρημάτων, αλλά και ένα σαφώς οριοθετημένο εκκλησιαστικό καθεστώς που θα διέπει τη λειτουργία του ναού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου