Το Πάσχα στην Κέρκυρα είναι μια εμπειρία μοναδική. Πρόκειται για το πιο γνωστό ίσως Πάσχα στην Ελλάδα. Όλη η Μεγάλη Εβδομάδα πλαισιώνεται από εκδηλώσεις, τα κυριότερα όμως έθιμα λαμβάνουν χώρα το Μεγάλο Σάββατο.
Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό στην Κέρκυρα είναι η περιφορά των Επιταφίων στα γραφικά σοκάκια και τις πλατείες της πόλης, που ξεκινά στις 12.30 το μεσημέρι και διαρκεί μέχρι και τις 10.00 το βράδυ, οπότε και πραγματοποιείται η περιφορά του Επιταφίου της Μητρόπολης.
To πρωί του Μεγάλου Σαββάτου, από νωρίς τελείται το έθιμο του σεισμού στο ναό της Παναγίας των Ξένων σαν αναπαράσταση του γεγονότος της Ανάστασης του Κυρίου. Στις 9 το πρωί σειρά έχει η Περιφορά του Επιταφίου του Αγίου Σπυρίδωνα μαζί με τη λιτάνευση του σεπτού σκηνώματός του, σε ανάμνηση του θαύματος της σωτηρίας του νησιού από τη σιτοδεία το 1553. Πρόκειται για την αρχαιότερη λιτανεία του Αγίου.
Εκείνη τη χρονιά η φοβερή έλλειψη σιταριού ταλαιπωρούσε το νησί και οι άσχημες καιρικές συνθήκες εμπόδιζαν τον ανεφοδιασμό του. Σύμφωνα με την παράδοση, ένας καπετάνιος που το πλοίο του ήταν φορτωμένο με σιτάρι, είδε στον ύπνο του τον Άγιο Σπυρίδωνα να τον διατάζει να αλλάξει την πορεία του πλοίου και να το οδηγήσει στην Κέρκυρα.
Πραγματικά, το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου το πλοίο έφτασε στην Κέρκυρα. Ο λαός και η Ενετική κυβέρνηση θεώρησαν θαύμα τον ερχομό του πλοίου αυτού, και από τότε, κάθε Μέγα Σάββατο πρωί μαζί με τον Επιτάφιο, γίνεται η λιτάνευση του σώματος του Αγίου Σπυρίδωνα. Ο Επιτάφιος περιφέρεται το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου και όχι το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής από τα χρόνια των Ενετών, οι οποίοι από το 1574 απαγόρευαν την περιφορά των επιταφίων στους δρόμους το βράδυ.
Μετά την Ενετοκρατία, οι επιτάφιοι περιφέρονται κανονικά τη Μ. Παρασκευή. Όλοι εκτός από του Αγίου Σπυρίδωνα, που κράτησε το έθιμο.
Η Λιτανεία το 1959. Δέηση στην είσοδο του Παλαιού Φρουρίου.
Πηγή: φωτογραφική συλλογή Θ. Μεταλληνού
Από τα πένθιμα εμβατήρια στις κανάτες που ρίχνονται από τα παράθυρα
Η περιφορά των Επιταφίων γίνεται με συγκεκριμένη σειρά και τάξη. Κάθε Επιτάφιος συνοδεύεται από το «κόρο», τη χορωδία, μια Φιλαρμονική, τις «τόρτσες», μεγάλα κεριά, τα «μανουάλια» ,βενετσιάνικα φανάρια, τις πανύψηλες «σκόλες» δηλαδή τα λάβαρα και τα φλάμπουρα. Οι χορωδίες των Ιερών Ναών και ιδιαίτερα της Μητροπόλεως, καθώς και η Δημοτική Χορωδία, ψάλλουν κατανυκτικά τα «Εγκώμια», ενώ τα αρμόζοντα ακροάματα από τις μπάντες των φιλαρμονικών περιλαμβάνουν διασκευές από τα κλασικά έργα: «Adagio» του Albinoni, από τη Φιλαρμονική Εταιρεία Κέρκυρας, τη «Marcia Funebre» (Καυτά Δάκρυα) του C. De Michelis, την οποία εναλλάσσει με τη Marcia Funebre του Δημ. Ανδρώνη, από τη Φιλαρμονική Εταιρεία Μάντζαρος, καθώς και την πένθιμη ελεγεία, «Sventura» του Mariani και το «Πένθιμο Εμβατήριο» του Chopin από τη Φιλαρμονική Εταιρεία «Καποδίστριας». Το τελευταίο κομμάτι που ακούγεται είναι ο Amleto του Ιταλού συνθέτη Faccio.
Τους Επιταφίους συνοδεύουν σχολεία, τμήματα προσκόπων, τμήματα οδηγών και τα ασπροντυμένα κοριτσάκια κρατώντας καλαθάκια, γεμάτα με πολύχρωμα λουλούδια που ραίνουν τους πιστούς.
Όπως είθισται κάθε χρόνο η πρώτη περιφορά του Επιταφίου γίνεται από τον Ιερό Ναό Αγίου Αρτεμίου της Αστυνομικής Διεύθυνσης Κέρκυρας και ολοκληρώνεται με την περιφορά του Επιταφίου του Ιερού Μητροπολιτικού Ναού της Υ.Θ. Σπηλαιωτίσσης.
Κατά την κορύφωση της περιφοράς των Επιταφίων, με τον Επιτάφιο της Μητροπόλεως, η Κέρκυρα βυθίζεται σε απόλυτη κατάνυξη. Παντού τοποθετούνται κεριά στερεωμένα σε μικρές βάσεις και ανάβονται κατά την περιφορά του Επιταφίου, όλα μια μακριά ίσια φωτεινή γραμμή. Τον Επιτάφιο της Μητροπόλεως, συνοδεύει ο Ιερός Κλήρος και οι Αρχές του τόπου, όλες οι Φιλαρμονικές Εταιρείες της Κέρκυρας, που παίζουν πένθιμα εμβατήρια, χορωδίες, οι Κερκυραίοι και χιλιάδες επισκέπτες που βρίσκονται ήδη στο νησί.
Μετά τη λιτανεία, το λείψανο του Αγίου εκτίθεται όρθιο «στη θύρα» για τριήμερο προσκύνημα. Τις 11 το πρωί, μετά τη λιτανεία, το σκηνικό αλλάζει ολοκληρωτικά. Στα παράθυρα των σπιτιών κρέμονται τα παραδοσιακά νταμάσκα (δαμασκηνιά βελούδινα υφάσματα με χρυσοκέντητες ραφές), ενώ ο κόσμος κρατά τις περίφημες πήλινες κανάτες, τους μπότηδες. Οι καμπάνες από το καμπαναριό «τ’ Αγιού» χτυπούν και οι μπότηδες γεμάτοι νερό ρίχνονται από τα παράθυρα πέφτοντας με εκκωφαντικό θόρυβο στους δρόμους….
Με την πρώτη Ανάσταση, οι κάτοικοι εκφράζουν παράλληλα την επιθυμία να ξορκίσουν με αυτό το θόρυβο το κακό. Το έθιμο ξεκινά από το ειδωλολατρικό έθιμο της υποδοχής της άνοιξης με σύναξη των καρπών σε νέα δοχεία και το σπάσιμο των παλιών. Το έθιμο διατηρήθηκε με την επικράτηση του Χριστιανισμού και βασίζεται στον Β.9 Ψαλμό της Ακολουθίας της Μ. Παρασκευής: «Σύ δε Κύριε Ανάστησόν με, ίνα συντρίψω αυτούς ως σκεύη κεράμεως», συμβολίζοντας το διώξιμο του θανάτου και την επαναφορά της ζωής. Οι Φιλαρμονικές κινούνται ανάμεσα από τα πλήθη του κόσμου παιανίζοντας το χαρούμενο εμβατήριο «Γραικοί». Έξω από την εκκλησία του Αγ. Βασιλείου στην παλιά Πόλη, αμέσως μετά την πρώτη Ανάσταση τελείται το έθιμο της Μαστέλας (βαρέλι στο οποίο έπλεναν οι παλαιότεροι τα ρούχα). Τη Μεγάλη Εβδομάδα τοποθετείται στην περιοχή της Πίνιας (Κουκουνάρα στα ιταλικά), ένα μισοβάρελο στολισμένο με κλάδους φοινικιάς, μυρτιάς και δάφνης, στο οποίο οι περαστικοί πετούν κέρματα κάνοντας ευχές. Το Μέγα Σάββατο, αμέσως μετά την πρώτη Ανάσταση, ένας Κερκυραίος βουτά μέσα στη μαστέλα.
Το έθιμο έχει τις ρίζες του στα παλιά χρόνια, όταν οι Πινιατόροι (αχθοφόροι της περιοχής της Πίνιας) νίβονταν με το νερό της μαστέλας για να είναι καθαροί για την πρώτη Ανάσταση και στη συνέχεια έπιαναν και βουτούσαν μέσα τους ανυποψίαστους «χωριάτες», βρέχοντας με το νερό τους περαστικούς. Τα παλαιότερα χρόνια, με το χτύπημα της καμπάνας οι μακελάρηδες (σφαχτάδες), έσφαζαν τα αρνιά στην είσοδο του κάθε σπιτιού και με το αίμα του σχημάτιζαν ένα σταυρό πάνω από τις πόρτες.
Το έθιμο αυτό βασίζεται στις Γραφές και συγκεκριμένα στην Παλαιά Διαθήκη, όταν ο Μωυσής έδωσε εντολή στους Ισραηλίτες να κάνουν στις πόρτες ένα κόκκινο σημάδι για να μη μπει ο Άγγελος που έστειλε ο Θεός να σφάξει τα παιδιά των άπιστων και των αμαρτωλών. Αμέσως μετά την πρώτη Ανάσταση αρχίζουν οι ετοιμασίες για την κερκυραϊκή μαγειρίτσα, τα περίφημα τσιλίχουρδα. Το πιάτο αυτό διαφέρει από την κλασσική μαγειρίτσα, καθώς δεν είναι σούπα αλλά τσιγαρισμένα εντόσθια με πολύ πιπέρι.
Πηγές: mixanitouxronou - dogma
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου