Η Αγία Χάιδω από το Στανό Χαλκιδικής (1 Σεπτεμβρίου)

H Αγία Χάιδω γεννήθηκε στον Στανό της Χαλκιδικής γύρω στο1800. Ο χρόνος φυγής της από την πατρίδα της εικάζεται πως ήταν το 1821. Συνδέεται μάλλον με τη ζωντανή παράδοση που αναφέρεται παρακάτω. 

Όταν ήταν σε ηλικία γάμου πέρασε πειρασμό μεγάλο. Τη ζήτησε για γυναίκα του ο γιος του Μαντέμ αγά των Μαντεμοχωρίων. Σ’ αυτόν τον πειρα­σμό η Χάιδω ύψωσε το ανάστημά της, Τουρκάλα και οθωμανή δεν θα γινόταν. Ήταν ασυμβίβαστη με τον εξισλαμισμό. Αυτό ήταν! Στην άρνησή της ο τύραννος απάντησε με μαρτύριο.
Τη φυλάκισε και τη βασάνισε φρικτά. Είμαι Ελληνίδα και χριστιανή, φώναζε.

Οι νεομάρτυρες ήταν το τείχος πάνω στο οποίο ξεσπούσε η μανία των κατακτητών. Αυτοί έβαλαν τα στήθια τους για να σταματήσουν τον αφανισμό του Γένους. Μέχρι σήμερα, έξω από το χωριό, δείχνουν οι Στανιώτες το «Αλώνι της Χάιδως». Αυτό ή ήταν κτηματική περιουσία της Αγίας ή και το επι­κρατέστερο, ο τόπος της φυλακίσεως και του βασανισμού της. Τότε ο ιερο­μόναχος εφημέριος του χωριού, με τη βοήθεια των παλληκαριών, κατάφερε να ελευθερώσει την Αγία και να τη φυγαδεύσει μαζί με τη μητέρα της στην Παναγία της Θάσου σε μετόχι της μονής Παντοκράτωρος του Αγίου Όρους.

Στο παντοκρατορικό μετόχι της Καλλιράχης ζούσε με τη μητέρα της υπηρετώντας την εκκλησία που υπήρχε στο μετόχι. Εκεί η Αγία ζούσε αφιερωμένη στο Θεό εν παρθενία και ασκήσει. Αγωνιζόταν καθημερινά με αυστηρή άσκηση και πολύ προσευχή. Όταν πέθανε η μητέρα της, αφιερώθηκε εξ ολοκλήρου στη ζωή της ασκήσεως και της προσευχής, εις τρόπον ώστε να φθάσει να γίνει ένας επίγειος άγγελος. Εξ αιτίας της αγγελικής της ζωής αξιώθηκε ουρανίων δωρεών. Ανηρπάγη υπό αγγέλων για δύο μέρες σωματικώς εις τον ουρανόν, όπου είδε τα αθέατα κάλλη του Παραδεί­σου. Όταν επέστρεψε σωματικώς, διηγήθηκε στον ιερομόναχο του μετοχιού Γεράσιμο αυτή τη θαυ­μαστή αρπαγή της υπό των αγγέλων. Το ότι «ανηρπάγη υπό των αγγέλων» ήταν γραμμένο στη φυλλάδα της Αγίας που είχε σταλεί στο Στανό. Το ότι εστάλη πάλι στο Στανό αποδεικνύεται από το χειρόγραφο δωρεών της μονής Παντοκράτορος. Η αρπαγή της υπό των αγγέλων ήταν προαγγελία της εξόδου της εκ του βίου τούτου; Μάλλον. Υπάρχουν άλλωστε πολλές τέτοιες περιπτώσεις, όταν άγιες ψυχές προγεύονται του Παραδείσου προ της κοιμήσεώς τους.

.

Το ασθενές της φύσεως, η σκληρά άσκησις κατέβαλαν την υγεία της, αν και ήτο ακόμη νέα. Έτρεχε όμως να συναντήσει οριστικά το νυμφίον της Χρίστον. Τέλος παρέδωσεν την αγίαν και καθαράν ψυχήν της εις τον ζωοδότην Χριστόν. «Όταν πλησίασε να πεθάνει, είπε να μην την αλλάξουν τα φορέματα που φορούσε, αλλά εκείνοι που παραβρέθηκαν στο θάνατό της, της τα άλλαξαν. Και όταν επρόκειτο να την θάψουν, άρχισε να γίνεται σεισμός και βροντές και μια φωνή είπε πως για να πάψει η θεομηνία αυτή να με βάλετε τα παλιά φορέματα που φορούσα». Και έτσι έγινε, οπότε σταμάτησε εκείνο το κακό που γινότανε και το λείψανό της ευωδίαζε.

Οι άγγελοι την υποδέχθησαν με χαρά εις τον ουρανόν ως συνόμιλόν της. Και οι άνθρωποι στη γη την ετίμων ως αγίαν. Η ευωδία του σκηνώματος της ήταν ακόμη μία ένδειξις της αγιότητός της. Ενταφιάσθηκε στο κοιμητήριο του μετοχιού.

.

Στη συνείδηση των χριστιανών του Στανού ήταν πάντοτε ζωντανή η μνήμη και η ζωή της Αγίας. Γι’ αυτό και αφιέρωσαν ιερά εικόνα, την οποίαν εναπέθεσαν εντός του ενοριακού ναού των Εισοδίων της Θεοτόκου. Η εικόνα ιστορήθηκε από την αδελφότητα των Κυριλλαίων εις την Νέαν Σκήτην Αγίου Όρους το 1960. Παριστάνεται η Αγία με την τοπικήν ενδυμασίαν της Χαλκιδικής της εποχής εκείνης.

Η Αγία προσφωνείται και σαν νεομάρτυς και οσιομάρτυς και ως νέα οσιομάρτυς. Βεβαίως η Αγία δεν υπέστη μαρτυρικόν θάνατον. Όμως και σε βίους άλλων αγίων, οι οποίοι βασανίσθηκαν, βλέπουμε να αποκαλούνται μάρτυρες. Έτσι πιστεύω ότι και η Αγία μπορεί να προσφωνείται μάρτυς. Και μάλιστα νεομάρτυς, αφού μαρτύρησε τον Χριστόν μετά τους χρόνους της αλώσεως.

Τελευταία την Αγία συμπεριέλαβε στο βιβλίο του «Νεομάρτυ ρες» ο καθηγητής Απ. Γλαβίνας στο κεφάλαιο τέσσερις γυναίκες νεομάρτυρες: Αγία Ακυλίνα, Αγία Κυράνα, Αγία Ελένη, Αγία Χάιδω.

Από του έτους 1988 με απόφαση του Σεβ. Μητροπολίτου κυρού Νικοδήμου ορίσθηκε η 1η Σεπτεμβρίου ως η ημέρα μνήμης και εορτασμού της Αγίας. Δε γνωρίζουμε την ακριβή ημερομηνία της κοιμήσεώς της. Γι’ αυτό ορίσθηκε η 1η Σεπτεμβρίου κατά την οποία εορτάζει και η παλαιοτέρα Αγία Χάιδω, ανάμεσα στο χορό των 40 μαρτύρων γυναικών. Συνηθίζεται, όταν δεν γνωρίζουμε την ακριβή ημερομηνία αθλήσεως ή κοιμήσεώς, να τιμούμε τον άγιο στη μνήμη ομώνυμου παλαιότερου αγίου.

Πηγή